Grant jest nagrodą za sukcesy uczonego uzyskane
w ostatnich kilku latach i za obietnicę nowego sukcesu.

Bogusław Żernicki

Obecny system przyznawania grantów przez Komitet Badań Naukowych faworyzuje obietnicę sukcesu. Recenzent może za nią przyznać aż 45 punktów.

LOTERIA

Taki stan rzeczy jest niekorzystny z dwóch powodów. Dobrymi chęciami (projektami) jest piekło wybrukowane, natomiast dobra bieżąca kondycja uczonego praktycznie gwarantuje kolejny sukces, tzn. dobre wykorzystanie grantu. Ocenić projekt jest znacznie trudniej niż uczonego. Kompetentnie ocenić projekt może jedynie wybitny uczony o zbliżonym do petenta profilu badawczym. Jednocześnie nie powinien on być emocjonalnie zaangażowany w ocenę, tzn. nie powinien pracować w tym samym zakładzie co petent, nie powinien rywalizować z nim w tym samym konkursie i w ogóle nie powinien go lubić lub nie lubić.

Natomiast ocena kondycji uczonego jest stosunkowo łatwa, to sprowadza się do oceny czasopism, w których znalazły się jego prace. Szczególnie łatwą jest ocena uczonego zajmującego się tematyką globalną i publikującego w czasopismach o zasięgu światowym (recenzentami są w nich z reguły wybitni specjaliści z całego świata). Ranking tych czasopism jest corocznie publikowany przez Instytut Informacji w Filadelfii. Jest on oparty na impact factor, tzn. na częstości ich cytowania (napisałem o tym szczegółowo w czerwcowym numerze "Forum".

Obecnie uzyskanie grantu w KBN jest, niestety, w znacznej mierze loterią. Zdarza się, że wybitni uczeni, publikujący regularnie w czasopismach o wysokim impact factor, nie otrzymują grantu, gdyż recenzent nie zrozumiał projektu lub udał, że go nie rozumie.

POSTULATY

Oto dwa postulaty, których spełnienie poprawi sytuację:

1. O przyznaniu grantu powinny decydować przede wszystkim niedawne sukcesy (publikacje) uczonego. Pomijam sytuacje, kiedy jest on bardzo młody lub z przyczyn losowych przez pewien czas nie pracował.
2. Tam, gdzie to jest możliwe, ocena publikacji powinna być oparta na impact factor czasopism. Żeby to ułatwić, każdy uczony powinien otrzymywać dotyczący jego specjalności wyciąg z bieżącego rankingu czasopism. Wyciągi mógłby corocznie rozsyłać KBN.

Prof. dr hab. Bogusław Żernicki, neurobiolog, pracuje w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN. Jest członkiem korespondentem PAN.

Uwagi.