Konferencja Rektorów Polskich Uczelni Technicznych

Małe jest trudne

W dniach 24-25 października obradowała w Kielcach KRPUT. Gospodarzem konferencji była Politechnika Świętokrzyska. Jej rektor prof. Wiesław Trąmpczyński przedstawiając swoją uczelnię powiedział: – Małe jest piękne, ale trudne.

Politechnika Świętokrzyska to jedna z najmniejszych polskich politechnik. Studiuje w niej ok. 9 tys. studentów. W ostatnich latach uczelnia przeżywa poważne problemy finansowe w związku z odejściem przez MENiS od algorytmu podziału pieniędzy na poszczególne szkoły wyższe. Rektor Trąmpczyński przedstawił zestawienie, z którego wynika, że PŚw. otrzymuje dwukrotnie mniejsze środki na jednego studenta i nauczyciela akademickiego niż inne uczelnie techniczne. Również środki na badania statutowe są dwukrotnie mniejsze. Postulował jak najszybsze przywrócenie algorytmu i wyrównanie szans uczelni małych i dużych. W dyskusji okazało się, że w jeszcze gorszej sytuacji jest Politechnika Koszalińska, w której studiuje 18 tys. studentów, a dotację ma jeszcze niższą. Rektorzy byli zgodni, że algorytm pozwala racjonalnie zarządzać uczelnią oraz planować jej rozwój i powinien być jak najszybciej przywrócony. Z tą argumentacją zgodził się obecny na konferencji wiceminister edukacji prof. Tadeusz Szulc i zapowiedział, że będzie się starał, aby nowy algorytm obowiązywał już przy podziale pieniędzy na rok przyszły.

Jak zawsze konferencja była okazją do dyskusji o najważniejszych problemach środowiska. Prof. Jerzy Woźnicki, przewodniczący prezydenckiego zespołu do spraw projektu ustawy o szkolnictwie wyższym, przedstawił drugą wersję projektu (dostępną na www.frp.org.pl). Prof. Marek Bartosik, wiceminister nauki, omawiał problemy finansowania badań naukowych w kolejnych latach. Prof. Józef Kuczmaszewski, rektor PL i prof. Piotr Wach, rektor PO, mówili o ochronie tytułu zawodowego inżyniera, prof. Janusz Rachoń, rektor PG, o kosztach dydaktyki i rozliczaniu pensum dydaktycznego, a prof. Jan Krysiński, rektor PŁ, o nieuczciwej konkurencji nauczycieli akademickich wobec własnej uczelni.

(as)

FRP, FPAKE, KUN

Jeden system czy dwa?

„Model współdziałania uczelni publicznych i niepublicznych” to temat konferencji, jaką 7 listopada w Wyższej Szkole Ubezpieczeń i Bankowości w Warszawie zorganizowały wspólnie Fundacja Rektorów Polskich, Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych oraz Konsorcjum Uczelni Niepublicznych. Choć dyskusja na temat uczelni publicznych i niepublicznych toczy się w różnej postaci od lat, była to pierwsza bezpośrednia debata, która zgromadziła liczne grono znakomitych przedstawicieli obu sektorów szkolnictwa.
Podstawą do dyskusji była przedstawiona przez prezydencki zespół pod przewodnictwem prof. Jerzego Woźnickiego druga wersja projektu ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z 31 października 2003. – System szkolnictwa wyższego musi mieć jednolity charakter. Wspólne regulacje powinny dotyczyć wszystkich tych obszarów, gdzie jest to możliwe, m.in. praw pracowników i stosunków pracy. Powinniśmy dążyć do konwergencji sektorów – mówił prof. Woźnicki. Projekt stara się traktować równoprawnie oba rodzaje uczelni, m.in. zakłada, że możliwe będzie finansowanie przez państwo studiów dziennych, także w uczelniach prywatnych, a obszarem konkurencji będą odpłatne studia zaoczne.

Mimo to część przedstawicieli uczelni niepublicznych uznała, że projekt nadmiernie faworyzuje uczelnie akademickie, czyli mające prawo do doktoryzowania przynajmniej w jednej dziedzinie, a przez to uczelnie państwowe, bo one takie uprawnienia mają. – Ustawa nie stwarza równości sektorów i jest niedobra – mówił rektor Włodzimierz Puzyna z WSAP w Szczecinie. – Tylko uczelnie akademickie będą miały prawo do tworzenia ośrodków zamiejscowych i prowadzenia studiów podyplomowych, a na 506 wydziałów mających uprawnienia do doktoryzowania, tylko 5 to jednostki w uczelniach niepaństwowych – podkreślał rektor Józef Szabłowski, przewodniczący Konferencji Rektorów Uczelni Niepaństwowych.

– Mówienie o nadmiernej akademickości to jak zarzucanie papieżowi nadmiernej pobożności. Tu chodzi o jakość kształcenia. Po spełnieniu wymagań każda uczelnia może stać się akademicką – odpowiadał prof. Franciszek Ziejka, przewodniczący KRASP. – Tkwimy w stereotypach. Im chodzi tylko o szmal – mówią przedstawiciele państwowych. Mastodonty się okopały – twierdzą niepaństwowi. Musimy to przełamać. Trzeba dzielić uczelnie na dobre i złe, a nie państwowe i niepaństwowe – analizował sytuację, używając kolokwialnego języka, prof. Piotr Węgleński, rektor UW. – W Stanach nikomu nie przyjdzie do głowy mówić, że Uniwersytet Stanforda jest zły, bo prywatny, a uniwersytet stanowy dobry. U nas też tak pewnie kiedyś będzie.

W dyskusji większość dyskutantów podkreślała konieczność współistnienia i współdziałania obu sektorów oraz eliminacji patologii. Podnoszono też wiele innych ważnych kwestii: do koncepcji niskiej, powszechnej odpłatności namawiali prof.prof. J. Osiowski i F. Ziejka, o nadmiernym usztywnieniu kształcenia poprzez system kierunków i standardów mówił prof. S. Chwirot, o braku polityki edukacyjnej państwa prof.prof. A. Koźmiński i M. Ratajczak.

(as)

Konferencja Rektorów Uniwersytetów Polskich

Ciężka dola doktora

Gospodarzem spotkania Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich, które odbyło się w dniach 13-15 listopada, był tym razem Uniwersytet Gdański, a obrady toczyły się w odrestaurowanym przez uniwersytet ośrodku konferencyjnym w Leźnie.

Na wniosek Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej KRUP przyznała trzy kolejne akredytacje. Łącznie nadano ich już 247, a 3 zdążyły stracić swą ważność. Prof. S. Chwirot, przewodniczący UKA, prezentował informacje o funkcjonowaniu programu MOST, który ma umożliwiać podejmowanie studiów w innej uczelni. Skorzystało z niego dotychczas ok. 300 studentów i choć zdarzają się jeszcze niedociągnięcia organizacyjne, to wyraźnie widać wzrastające zainteresowanie tą formą studiów.
Prof. M. Kręglewski, dyrektor Międzyuniwersyteckiego Centrum Informatyzacji przedstawił prace nad Systemem Elektronicznej Legitymacji Studenckiej i Uniwersyteckim Systemem Obsługi Studentów. Oba przedsięwzięcia są mocno zaawansowane, a MENiS deklaruje daleko idące poparcie w ich wdrażaniu. Będą z nich mogły korzystać także inne, poza uniwersytetami, uczelnie.

Prof. Wojciech Maciejewski, przewodniczący Uniwersyteckiej Komisji Programów Międzynarodowych, prezentował natomiast sprawy organizacji Biblioteki Wirtualnej, przedsięwzięcia, które pozwoli polskim uczelniom wspólnie prenumerować czasopisma naukowe w wersji elektronicznej (choć nie tylko).

Głównym tematem obrad były jednak kwestie związane ze studiami doktoranckimi. Studia te przestają być pierwszym szczeblem kariery naukowej, a stają się trzecim – po licencjacie i magisterium – stopniem kształcenia. W związku ze zniesieniem przez MENiS algorytmu podziału pieniędzy pomiędzy uczelnie sytuacja doktorantów gwałtownie się pogorszyła, ponieważ niektóre uczelnie uznały, że nie otrzymują już pieniędzy na stypendia dla doktorantów. Przedstawiciele ministerstwa przekonują, że wysokość dotacji nie zmniejszyła się i te pieniądze nadal tam są. Większość uczelni otworzyła natomiast w ostatnich latach odpłatne studia doktoranckie. Postanowiono powołać złożoną z prorektorów komisję, która przeanalizuje problem doktorantów, a wnioski przekaże do ministerstwa edukacji. 

(as)

Nagrody FNP

FNP po raz dwunasty przyznała nagrody zwane Polskimi Noblami. W dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych nagrodzono prof. Jerzego Szackiego, em. prof. socjologii w Uniwersytecie Warszawskim, za fundamentalne dzieło Historia myśli socjologicznej (2002), stanowiące całościowy i oryginalny wykład dziejów pojmowania zjawisk życia społecznego. W dziedzinie nauk przyrodniczych i medycznych nagrodzono prof. Romana Kaliszana z Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Gdańsku za zastosowanie metod modelowania matematycznego oraz chromatografii do określania związku między strukturą chemiczną leków i ich właściwościami farmakologicznymi. W dziedzinie nauk ścisłych nagrodę otrzymał dr Marek Pf?tzner z Instytutu Fizyki Doświadczalnej Uniwersytetu Warszawskiego za doświadczalne potwierdzenie istnienia nowego rodzaju promieniotwórczości – rozpadu dwuprotonowego. Warto odnotować, że bodaj po raz pierwszy w dziejach Nagrody FNP przyznano ją uczonemu, który nie jest samodzielnym pracownikiem naukowym.
W tegorocznej edycji nie przyznano nagrody w dziedzinie nauk technicznych.

Wystawa w Lublinie

Prezentacją wystawy „Wspierać najlepszych – 10 lat Fundacji na rzecz Nauki Polskiej: 1991-2001” w Bibliotece Głównej UMCS w Lublinie FNP zakończyła obchody swego jubileuszu. Wystawa ta prezentowana była kolejno w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu, Toruniu, Gdańsku i Szczecinie. 

Otwarcie lubelskiej ekspozycji 20 października połączono z debatą panelową nt. rzetelności w nauce. Zaprezentowano na niej wydane w naszym kraju publikacje dotyczące tej problematyki. Uczestnicy mieli też okazję na własne oczy zobaczyć dr. Marka Wrońskiego z Nowego Jorku, który zbiera dokumentację przypadków nieuczciwości naukowej w naszym kraju i na łamach polskiej prasy (w tym „Forum Akademickiego”) stara się walczyć z tym zjawiskiem.

Lubelskie środowisko naukowe zostało hojnie obdarzone przez FNP subwencjami. W sumie instytucje naukowe Lublina otrzymały od Fundacji 2 mln zł na aparaturę badawczą i inwestycje (najwyższą dotację otrzymała biblioteka UMCS – 450 tys. zł w ramach LIBRARIUSA). Do tego należy doliczyć środki, którymi FNP wsparła lubelskich uczonych w postaci Nagrody FNP (prof. Stefan Swieżawski z KUL), subsydiów profesorskich (prof. Elżbieta Hałas z KUL, prof. Anna Pajdzińska z UMCS i prof. Roman Leboda z UMCS) i stypendiów.

(pik)

Ministerstwo Nauki i Informatyzacji

Działalność zespołu P-06

Zespół P-06 Nauk Rolniczych i Leśnych Komitetu Badań Naukowych gościł w dniach 24 i 25 września we Wrocławiu. Podczas spotkania w Akademii Rolniczej prof. Jan Gawęcki z poznańskiej AR, przewodniczący zespołu, przedstawił jego pracę.

Zespół postawił sobie kilka strategicznych celów: integracja rolniczo-leśnego środowiska naukowego i zmniejszenie rozproszenia podejmowanej tematyki badawczej; opracowanie i wdrożenie jednolitego systemu kategoryzacji i oceny działalności placówek naukowych; wzmocnienie najlepszych jednostek i stymulowanie restrukturyzacji resortowego zaplecza badawczego; ewaluacja i podniesienie poziomu czasopism naukowych z zakresu rolnictwa, leśnictwa oraz dziedzin pokrewnych; zwiększenie zaangażowania placówek z obszaru nauk rolniczych i leśnych w programach ramowych UE i innych badaniach międzynarodowych oraz stymulowanie rozwoju młodej kadry. Aby zrealizować te cele, uruchomiono sześć projektów zamawianych, ustalono szczegółowe zasady oceny parametrycznej placówek naukowych z obszaru nauk rolniczych i leśnych, uzależniono wysokość dotacji na działalność statutową i kwalifikowanie wniosków inwestycyjnych od wyników oceny placówki naukowej i jej kategorii, wprowadzono zobiektywizowany system kategoryzacji czasopism i powiązano go z oceną dorobku placówek naukowych. Postanowiono premiować placówki uczestniczące w 5. PR UE dodatkowymi środkami na działalność statutową oraz popierać wnioski o finansowanie współpracy z zagranicą. Rozwój młodej kadry wspierano poprzez preferowanie grantów promotorskich (ponad 50 proc. sukcesu), włączanie młodych uczonych do recenzowania projektów i pracy w gremiach oceniających. Działaniom tym towarzyszy przejrzystość i jawność działania i jednakowe traktowanie wszystkich pionów nauki oraz stały kontakt ze środowiskiem.

Zgodnie ze zgłaszanymi wielokrotnie postulatami, zespół P-06 przystąpił do prac nad aktualizacją i udoskonaleniem rankingu czasopism naukowych z obszaru nauk rolniczych i leśnych. Zajmowała się tym prof. Zofia Jasińska z Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Rezultat jej prac został zatwierdzony 25 września. Na liście czasopism znalazły się 173 tytuły pism naukowych, naukowo-technicznych, fachowo-zawodowych, popularnonaukowych i informacyjnych. Ich rodzaje to: LF2 (lista filadelfijska, impact factor <2), A (ranga międzynarodowa), B (naukowe – ranga krajowa), B/C (naukowe lub naukowo-techniczne), C (naukowe – ranga lokalna), C/D (fachowo-naukowe), D (informacyjno-popularyzatorskie).

(mwj)

Inwestycje – Akademia Medyczna w Lublinie

Collegium Universum

Wybudowanie nowej siedziby stało się koniecznością w momencie, gdy o lokale zajmowane przez lubelską AM im. prof. Feliksa Skubiszewskiego zaczęli się upominać prawowici właściciele. Collegium Maius należy bowiem do Gminy Wyznaniowej Żydowskiej, a Centrum Kultury, w którym mieściły się trzy zakłady teoretyczne, jest własnością miasta. Przeniesione stamtąd zakłady teoretyczne ulokowano w oddanym do użytku 2 października Collegium Universum.

Budowa nowego obiektu trwała 2,5 roku. Nowoczesny i funkcjonalny gmach o powierzchni 10 519 m2 znajduje się u zbiegu ul. Chodźki i Hirszfelda, na terenie kampusu medyków, nieopodal największego szpitala po wschodniej stronie Wisły. Budynek zaprojektowano w kształcie litery V. Dwa skrzydła połączone są przeszkloną klatką schodową w kształcie rotundy. W Collegium Universum znajduje się 650 pomieszczeń, w większości klimatyzowanych, w tym aula na 164 miejsca. W gmachu zamontowano m.in. 548 drzwi, 320 okien, 200 stołów laboratoryjnych oraz 49 dygestoriów. Sześciokondygnacyjny budynek – jedno piętro znajduje się pod ziemią – przystosowany jest w pełni dla osób niepełnosprawnych. Obiekt wyposażony jest w instalacje przeciwpożarowe najnowszej generacji.
Głównym wykonawcą Collegium Universum była lubelska „Przemysłówka”, należąca do holdingu POLIMEX CEKOP. Inwestycja, która pochłonęła 26,5 mln zł, finansowana była przez MNiI oraz Ministerstwo Zdrowia.

Nieco mniej, bo ok. 15 mln zł, kosztować będzie kolejny obiekt AM przy ul. Jaczewskiego, między Instytutem Medycyny Wsi a Kliniką Pulmonologii. Do jego budowy, która rozpocznie się jeszcze w tym roku, również zaangażowane zostaną środki budżetowe. Oprócz pracowni i laboratoriów znajdzie się tam sala kongresowa na 600 miejsc. Prof. Maciej Latalski, rektor AM, zapowiedział, że przyszłoroczna centralna inauguracja roku akademickiego akademii medycznych odbędzie się właśnie w tej auli.
Do końca 2004 r., w kolejnym etapie inwestycji, powstać mają zakłady teoretyczne. Według zapewnień dr. Włodzimierza Matysiaka, rzecznika lubelskiej AM, po oddaniu tej inwestycji sytuacja lokalowa uczelni zostanie wreszcie uregulowana. Pozostałe budynki, a więc Collegium Medicum, Collegium Pharmaceuticum, Collegium Novum oraz Collegium Pathologicum, są bowiem własnością uczelni. Oprócz zakładów teoretycznych uczelnia posiada też bazę szpitalną w postaci trzech szpitali klinicznych, tj. SPSK 1, SPSK 4 oraz DSK.

W lubelskiej AM kształci się obecnie 4114 studentów, w tym na studiach dziennych – 3091 osób. Uczelnia zatrudnia 1068 pracowników.

Mariusz Karwowski 

Uczelnie w statystyce

50 lat AR w Krakowie

Centralnym punktem obchodów 50-lecia AR w Krakowie była zorganizowana 25 września międzynarodowa konferencja „Wyższe szkolnictwo rolnicze wobec wyzwań współczesnego świata”. Prof. Zbigniew Ślipek, rektor AR, przedstawił historię i plany rozwoju uczelni. W czasie sesji plenarnej przedstawiono systemy wyższego szkolnictwa rolniczego w Stanach Zjednoczonych, Francji, Szwajcarii, Republice Czeskiej, na Ukrainie i Malcie. Dyskutowano nad rolą i zadaniami edukacji w zakresie nauk rolniczych i leśnych we współczesnym świecie oraz o trendach kształcenia specjalistów w tych dziedzinach. Uczestnikom wręczono Odznakę 50-lecia Akademii Rolniczej w Krakowie, podobną do tej, jaką otrzymał Ojciec Święty Jan Paweł II podczas jubileuszowej pielgrzymki pracowników uczelni do Rzymu w maju.

Od 1953 do 2003 r. mury krakowskiej AR opuściło ponad 33 tys. absolwentów. Nadano tam 1339 stopni naukowych doktora i 375 stopni doktora habilitowanego. 50 osób uzyskało stanowisko docenta. Tytuł naukowy profesora otrzymało 225 osób. Obecnie w AR kształci się na studiach dziennych, zaocznych, doktoranckich i podyplomowych ponad 11 tys. słuchaczy. Uczelnia zatrudnia 1400 pracowników, ponad połowa (738 osób) to kadra akademicka: 114 profesorów tytularnych (wśród nich 37 prof. zwyczajnych), 25 profesorów AR, 77 doktorów habilitowanych, 363 doktorów.

Strukturę AR tworzy 7 wydziałów: Rolniczo-Ekonomiczny, Hodowli i Biologii Zwierząt, Inżynierii Środowiska i Geodezji, Leśny, Ogrodniczy, Techniki i Energetyki Rolnictwa, Technologii Żywności oraz Międzywydziałowe Studium Biotechnologii. Wszystkie wydziały posiadają pełne prawa akademickie.

Małgorzata Przybyłko-Micek

Uczelnie w statystyce

Telekomunikacja w ATR

Wydział Telekomunikacji i Elektrotechniki Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy powstał w 1961 r. Od 1974 ma uprawnienia do prowadzenia studiów magisterskich na kierunkach telekomunikacja i elektrotechnika. W 1998 uzyskał uprawnienia do nadawania stopnia doktora nauk technicznych w zakresie telekomunikacji. W 2003 kierunek elektronika i telekomunikacja na WTiE uzyskał certyfikat Komisji Akredytacyjnej Uczelni Technicznych.

Strukturę wydziału tworzą: Instytut Telekomunikacji i Instytut Elektrotechniki, skupiające 11 zakładów naukowo-dydaktycznych. Kadrę naukową wydziału stanowi 10 profesorów tytularnych, 10 doktorów habilitowanych na stanowiskach profesorów ATR, 1 docent (ze stopniem naukowym doktora), 42 adiunktów, 6 starszych wykładowców, 2 wykładowców i 23 asystentów. Od czasu uzyskania uprawnień do doktoryzowania 9 osób otrzymało promocje doktorskie, 10 zaś ma otwarte przewody doktorskie. WTiE ukończyło dotychczas ponad 8 tys. osób, aktualnie kształci się tam 1560 studentów.
Na wydziale prowadzone są studia dzienne magistersko-inżynierskie oraz zaoczne inżynierskie, uzupełniające studia magisterskie i studia podyplomowe. Kształcenie odbywa się na dwóch kierunkach: elektronice i telekomunikacji oraz elektrotechnice. Dopełnieniem oferty dydaktycznej wydziału jest system kursów w zakresie telekomunikacji, organizowanych wspólnie z fundacją „Rozwój ATR”. Dotychczas odbyło się 246 edycji kursów, w których uczestniczyło 7655 osób. Wydział organizuje wspólnie z Politechniką Warszawską Krajowe Sympozjum Telekomunikacji, bodaj najważniejsze w kraju forum prezentacji osiągnięć naukowych w tej dziedzinie (patrz „FA” 10/03).

Obecnie w ramach badań statutowych na WTiE realizowanych jest 11 projektów badawczych, 12 tematów w ramach środków na badania własne. W latach 1997-2002 pracownicy WTiE zrealizowali 15 grantów KBN. Uczestniczyli też w projekcie REASON w ramach 5. PR UE. Badania dotyczące technologii wielokrotnego dostępu dla systemów telefonii komórkowej trzeciej generacji realizowane są w ramach grantu amerykańskiej firmy Motorola.

(ER)

Toruń – Bydgoszcz

Sensacyjna jednomyślność

Pod koniec października Senat UMK jednogłośnie przyjął uchwałę wyrażającą wolę połączenia Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu z Akademią Medyczną im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy, najmniejszą i najmłodszą tego typu uczelnią w kraju. Była to odpowiedź na podobną uchwałę Senatu AM, również przyjętą jednomyślnie. Dla społeczności Torunia i Bydgoszczy wizja takiego połączenia zabrzmiała sensacyjnie.

(...) połączenie z Akademią Medyczną dobrze służyć będzie rozwojowi Uniwersytetu, a w nim Collegium Medicum zlokalizowanemu w Bydgoszczy – czytamy w uchwale Senatu UMK. Obecność wydziałów medycznych w strukturze naszej Uczelni przyczyni się do ugruntowania pozycji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika jako silnego ośrodka badawczo-edukacyjnego o standardzie europejskim. Połączenie uczelni pozwoli na lepsze wykorzystanie wspólnego potencjału naukowego i dydaktycznego dla dalszego rozwoju nauki i edukacji w regionie kujawsko-pomorskim. Decyzja ta może stać się także symbolicznym początkiem budowy metropolitalnej aglomeracji bydgosko-toruńskiej.

Od dawna w Bydgoszczy mówi się o ewentualnym łączeniu się tamtejszych szkół wyższych, podjęto nawet pewne działania zmierzające do utworzenia uniwersytetu nad Brdą. Jednak plany te stanęły pod dużym znakiem zapytania, gdy okazało się, że nawet gdyby wszystkie bydgoskie uczelnie połączyły się w jeden organizm, nie zdołałyby uzyskać statusu uniwersytetu, jaki przewiduje prezydencki projekt nowej ustawy o szkolnictwie wyższym. Dlatego Akademia Medyczna, która musi walczyć o przetrwanie, zwróciła się w stronę najsilniejszej w regionie uczelni, jaką jest UMK. Wywołało to nerwowe poruszenie w bydgoskim środowisku akademickim, a także politycznym. Jeden z bydgoskich posłów SLD zapowiedział nawet, że będzie przeciwdziałał próbom połączenia obu uczelni, gdyż, jego zdaniem, tak duże miasto jak Bydgoszcz powinno mieć swój uniwersytet.

Zdaniem prof. Jana Kopcewicza, rektora UMK, Akademia Medyczna ma dobry Wydział Lekarski i szpital kliniczny, ale słaby Wydział Farmacji i Wydział Nauk o Zdrowiu. Połączenie z tak silnym ośrodkiem, jakim jest UMK, dałoby możliwość znacznego wzmocnienia tych dziedzin i wspólnego utworzenia kierunków cieszących się popularnością. Zgodę na połączenie uczelni muszą jeszcze wyrazić ministrowie zdrowia oraz edukacji narodowej i sportu, a także parlamentarzyści. Jest szansa, że dojdzie do tego przed 1 października 2004 r.

(knc)

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Eksperyment po pięciu latach

Podczas ogólnopolskiej konferencji naukowej „Edukacja artystyczna a przemiany kulturowe i potencjał twórczy człowieka”, która odbyła się we wrześniu w Toruniu, m.in. mówiono o działalności Gimnazjum Akademickiego.

Konferencję zorganizował Zakład Edukacji Artystycznej w Instytucie Artystycznym Wydziału Sztuk Pięknych UMK. Obradowano w 9 sekcjach tematycznych, kładąc nacisk na wieloaspektowość i interdyscyplinarność oraz uniwersalny wymiar edukacji artystycznej i jej znaczenie w różnych obszarach życia człowieka.

Członkowie Rady Programowej Gimnazjum, dyrektor szkoły, nauczyciele i wychowawcy, dokonali podsumowania 5 lat eksperymentu edukacyjnego „Gimnazjum Akademickie”. Pierwsi absolwenci są obecnie słuchaczami studiów dziennych w prestiżowych uczelniach polskich i zagranicznych.
Szkoła zdobyła uznanie także za granicą – prestiżową ofertę złożył jej prof. Franz Monks z Holandii, światowy autorytet z zakresu teorii i praktyki kształcenia dzieci szczególnie uzdolnionych, który przyznał publicznie, iż zastosowane w GA rozwiązania są godne upowszechnienia w szkolnictwie krajów Unii Europejskiej. Prof. F. Monks zobowiązał się podjąć działania promujące toruńską placówkę i przysyłać do niej po naukę zagranicznych obserwatorów i polityków oświatowych. Zaproponował również udostępnienie toruńskiemu uniwersytetowi i Gimnazjum Akademickiemu oryginalnej licencji na kształcenie i międzynarodową certyfikację nauczycieli pracujących z dziećmi zdolnymi (dotąd taką licencję posiadają zaledwie 3 europejskie ośrodki naukowe).

(kin)

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Instytut Archeologii

Od września w strukturze UMCS pojawiła się nowa placówka – Instytut Archeologii, utworzony na bazie istniejącej wcześniej Katedry Archeologii (historia archeologii w UMCS sięga 1945 r.). W jego skład wchodzi 5 zakładów: Epoki Kamienia, Epoki Brązu i Wczesnego Okresu Żelaza, Archeologii Środkowo i Wschodnioeuropejskiego Barbaricum, Archeologii Wczesnośredniowiecznej i Nauk Wspierających Archeologię. W skład instytutu wchodzą też: Zakład Techniczny, zatrudniający geografa i rysownika, oraz biblioteka, która z 35 tys. woluminów jest największą na wschód od Wisły książnicą archeologiczną. Obecnie kadrę instytutu tworzy 2 profesorów tytularnych, 2 doktorów habilitowanych, prof. UMCS, 3 doktorów habilitowanych, 8 doktorów oraz 6 magistrów. Instytut kształci 100 studentów na dziennych studiach magisterskich. Od 1945 r. dyplomem z archeologii może się szczycić 250 absolwentów, 19 z nich pracuje dziś w instytucie. W UMCS promowano 19 doktorów archeologii, 2 absolwentów, którzy nie pracują obecnie w UMCS, uzyskało tytuł naukowy. Jednak obecnie instytut nie posiada uprawnień do promowania doktorów i nadawania stopnia doktora habilitowanego.

W latach 1996-2003 archeolodzy z UMCS realizowali 4 granty KBN, 1 grant FNP, 2 granty interdyscyplinarne, uczestniczyli w realizacji 9 grantów KBN prowadzonych przez inne instytucje oraz 3 grantów zagranicznych. Do najbardziej spektakularnych osiągnięć lubelskich archeologów należą badania nad dziejami Gotów (wykopaliska w Masłomęczu i Gródku nad Bugiem) oraz Wandalów (wykopaliska w Tarkawicy, Sobieszynie i Drążowie). Do innych ważnych badań lubelskich archeologów należy eksploracja schyłkowo paleolitycznego stanowiska w Pawłowie, megalitycznych cmentarzysk w Karmanowicach i Pawłowie, osady z okresu wędrówek ludów i wczesnego średniowiecza w Łukawicy. 90 proc. kosztów badań terenowych archeolodzy pokrywają ze środków innych niż uniwersyteckie fundusze na badania własne. Lubelscy archeolodzy publikują ok. 80 prac rocznie. W 2003 r. ogłoszono drukiem 108 prac, w tym 49 w językach obcych. Instytut wydaje roczniki „Archeologia Polski Środkowowschodniej” i „Fontes Numismatici”.

Zdaniem prof. Andrzeja Kokowskiego, dyrektora Instytutu Archeologii UMCS, najważniejsze zadania placówki to uzyskanie uprawnień do doktoryzowania, rozpoczęcie badań „na autostradach”, stworzenie zakładu numizmatyki, rozwój badań nad epokami brązu i wczesnego średniowiecza, stworzenie pracowni technik dokumentacji wykopaliskowej, wejście z badaniami na teren Ukrainy, Rosji i Mołdawii, utworzenie specjalistycznych studiów podyplomowych oraz wzmocnienie obsady dydaktycznej.

(pik)

Wdrożenia i wynalazki

INNOWACJE 2003

Tegoroczne, piąte INNOWACJE 2003, które odbyły się na terenie Międzynarodowych Targów Gdańskich w dniach 8-10 października, zgromadziły ponad 50 wystawców z Polski, Czech, Węgier, Rosji, Bośni-Hercegowiny. Polskie wdrożenia i wynalazki zaprezentowały m.in. Uniwersytet Gdański, Politechnika Gdańska, Politechnika Warszawska, Politechnika Łódzka, Akademia Marynarki Wojennej, Wojskowa Akademia Techniczna, Instytut Maszyn Matematycznych z Warszawy, Instytut Chemii Przemysłowej z Warszawy, Instytut Tele- i Radiotechniczny z Warszawy, Przemysłowy Instytut Telekomunikacji z Warszawy, Instytut Technologii Eksploatacji z Radomia. Poza wynalazcami indywidualnymi z zagranicy swój dorobek prezentowały m.in.: Europejski Urząd Patentowy, Stowarzyszenie Węgierskich Wynalazców, Militarny Uniwersytet Komunikacji z Petersburga. Wystawie towarzyszyło seminarium naukowe „Przykłady stymulowania innowacyjności gospodarki w wybranych krajach: Niemcy, USA, Kanada, Węgry i Polska”.

Nagrodę Grand Prix MTG SA otrzymała firma Podnikov? Pobo?ka ?HS T?inecke elezarny a.s. z T?inec-Stare Mesto (Czechy) za zestaw pięciu wdrożeń z dziedziny metalurgii: izolacja robocza kadzi do stali ciekłej, wieko naczyń do stali ciekłej, kadź do stali ciekłych, symulacja procesu koksowania w skali laboratoryjnej oraz urządzenie do chemicznego nagrzewania stali. Puchar ministra gospodarki, pPracy i polityki społecznej otrzymał Instytut Chemii Przemysłowej w Warszawie za osiągnięcia technologiczne, zaś ministra nauki, przewodniczącego Komitetu Badań Naukowych – Politechnika Gdańska za szczególne osiągnięcia w dziedzinie wynalazczości.

Do konkursu zgłoszono ponad 140 wdrożeń i wynalazków, w tym m.in. przyrząd do ćwiczeń rehabilitacyjnych ręki, modułowy terminal linii papilarnych do rejestracji czasu pracy i kontroli dostępu, preparaty nowej generacji dla przemysłu spożywczego i rolnictwa, a także cyfrowy korektor mowy – urządzenie poprawiające płynność mowy u osób jąkających się.

(taz)

Pomorska Akademia Pedagogiczna

Sesja kafkologiczna

W dniach 9-10 października odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa „Twórczość Franza Kafki. Europa Środkowa. Tożsamość kulturowa i literacka”, zorganizowana przez Instytut Filologii Polskiej Pomorskiej Akademii Pedagogicznej w Słupsku.

E. Kasperski (Warszawa) uznał antropogroteskę za podstawowy wyznacznik ideowy i stylistyczny utworów praskiego prozaika. M. Gierałtowska ukazała problematykę mitologizmu w twórczości Kafki, a T. Mackiewicz jego zabiegi autokreacyjne.

K. Kopczyński (W-wa) interpretował obecność F. Kafki w filmach polskich artystów kina. Zestawienie Z. Rybczyńskiego i P. Dumały ukazało, w jaki sposób można przełożyć prozę autora Procesu na język filmu. A. Żurowski (Słupsk) odsłonił recepcję prozaika w polskim dramacie i teatrze. K. Prykowska-Michalak (Łódź) dokonała oceny najważniejszych adaptacji Kafkowskiej twórczości. R. Grzela (W-wa) przypomniał o relacji między Kafką a Izaakiem L?wym i o fascynacji Kafki teatrem żydowskim.

M. Jankowiak (Bydgoszcz) przedstawił sposoby określania Kafki w niemieckojęzycznych kompendiach i podręcznikach, a T. Swoboda (Gdańsk) opisał kafkowskie napięcie (tendencja dośrodkowa i odśrodkowa) w rozumieniu kultury europejskiej. M. Klentak-Zabłocka (Toruń) zestawiła koncepcje niedojrzałości w prozie W. Gombrowicza i w utworach praskiego pisarza. B. Sommerfeld (niemiecka badaczka, reprezentująca ośrodek poznańskiej germanistyki) przywołała artystyczną relację Kafka-Różewicz.

A. Lipszyc (W-wa) omawiał egzystencjalistycznie interpretowane kategorie cierpliwości i niecierpliwości. M. Geraga (Toruń), posługując się systematyką S. Kierkegaarda, przedstawiła poziomy egzystencji jednostki w kafkowskim świecie. O. Khvatov (rosyjski literaturoznawca pracujący obecnie w Warszawie) usystematyzował sposoby korzystania przez Kafkę z myśli filozoficznej Kierkegaarda.
D. Kalinowski (Słupsk) zauważył, iż recepcja Kafki odbywa się w Polsce nie tylko w ramach literatury wysokiej, ale także w ramach literatury kiczu. M. Antkowiak (Poznań) nawiązała do różnych koncepcji translatorycznych, a zwłaszcza do idei aury W. Benjamina. S. Jankowiak (Bydgoszcz) odszukała w utworach Kafki cechy powiastki filozoficznej.

Mimo wielu lat obecności literatury Kafki w Polsce, nie było dotąd tak wieloaspektowej sesji, która wyznaczałaby polską perspektywę w badaniach kafkologicznych.

Daniel Kalinowski

Politechnika Lubelska

Inwestycje

2 października otwarto nowy obiekt Wydziału Zarządzania i Podstaw Techniki PL. Budynek zaprojektowali arch. Ewa i Józef Kołodziejczykowie. Wykonawcą generalnym jest WARBUD SA w Warszawie. Prace budowlane rozpoczęły się w marcu 2002 r. W czerwcu ub. roku wmurowano kamień węgielny.

Budynek składa się z trzech części. W części A jest aula o powierzchni użytkowej 810 m2 dla 250 słuchaczy, w części B – łącznik administracyjny o powierzchni użytkowej 168 m2. część C to główny budynek WZiPT o powierzchni użytkowej 1016 m2. W obiektach znajdują się trzy sale dydaktyczne dla 60 słuchaczy każda oraz jedna sala dydaktyczna dla 40 słuchaczy, sala rady wydziału, a także pokoje administracyjne. Łączna powierzchnia to blisko 2 tys. m2, a kubatura – 11 tys. 101 m3. Koszt inwestycji to 6,6 mln zł.

Gmach wykonany jest ze szkła refleksyjnego w ślusarce aluminiowej koloru brązowego. Charakter elewacji kompleksu budynków podporządkowany został rygorom narzuconym wcześniej przez projektantów obiektu Instytutu Inżynierii Ochrony Środowiska. W celu nadania jednego charakteru wszystkim budynkom zastosowano ściany kurtynowe o wspólnych podziałach modułowych. Jednocześnie powstał projekt zagospodarowania terenu Politechniki Lubelskiej, w tym utworzenia obiektów sportowo-rekreacyjnych: boisk do piłki nożnej, koszykówki i siatkówki plażowej oraz Parku Politechniki z oczkiem wodnym.

Iwona Czajkowska-Deneka

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Gates Wide Open

15 października w SGH gościł William H. Gates, prezes Rady Nadzorczej Microsoft Corporation, najbogatszy człowiek świata (wg listy czasopisma „Forbes”), a przede wszystkim najsławniejszy żywy symbol sukcesu w biznesie.

Spotkanie, do którego SGH przygotowywała się przez ponad miesiąc, miało ze względów bezpieczeństwa charakter zamknięty. Wzięli w nim udział pracownicy naukowi SGH, ok. 700 studentów uczelni z całego kraju oraz przedstawiciele organizacji studenckich i kół naukowych. Bill Gates wygłosił prelekcję na temat perspektyw rozwoju branży teleinformatycznej i jej wpływu na życie codzienne. Szczególnie podkreślił znaczenie wprowadzania najnowszych osiągnięć technicznych do systemu edukacyjnego. Wykład trwał dwadzieścia minut. Po nim Gates odpowiadał na pytania audytorium, dotyczące m.in. cen i dostępu do oprogramowania, relacji na rynkach informatycznych oraz przewidywanych rezultatów swojej wizyty w SGH. W odpowiedzi na ostatnie pytanie szef Microsoftu wyjaśnił, że celem priorytetowym firmy jest zrównoważony rozwój technologii oprogramowania i umiejętności jego wykorzystania przez jak najszersze grono użytkowników na całym świecie.
M.in. w tym celu powołano Bill and Melinda Gates Foundation, która wspiera inicjatywy edukacyjne, udziela stypendiów studentom z całego świata i dostarcza nieodpłatnie oprogramowanie największym ośrodkom uniwersyteckim. Z firmą Microsoft Polska współpracuje Katedra Informatyki Gospodarczej SGH. W ramach tej współpracy zorganizowano m.in. szkolenia z zakresu inżynierii oprogramowania i administracji sieci komputerowych, program certyfikacji wiadomości studentów dotyczących projektowania systemów informatycznych, a także dostarczono szkole pakiet bezpłatnych licencji na narzędzia programistyczne i oprogramowanie do obsługi serwerów.

Bill Gates zapewnił o otwartości Microsoftu na zacieśnienie współpracy z polskimi instytucjami w zakresie rozwoju edukacji, m.in. poprzez uruchomienie wraz z rządem programu „Partnerstwo dla przyszłości”.

Jacek Margol

Politechnika Łódzka

Nanowłókna

W Katedrze Włókien Sztucznych Politechniki Łódzkiej, w wyniku współpracy z Polską Akademią Nauk, opracowano sposób wytwarzania nanowłókien z polimerów naturalnych i syntetycznych. Włókna te są niewidoczne gołym okiem, gdyż ich grubość wynosi poniżej 100 nm. Dla porównania, ludzki włos jest około 80 000 razy grubszy. Badania nad nanowłóknami rozpoczęto w 1998 r. w zespole kierowanym przez prof. Bogumiła Łaszkiewicza. Zbadano możliwości wytwarzania takich włókien zarówno z polimerów naturalnych, m.in. z celulozy, jak i z szeregu polimerów syntetycznych.
– Możliwością wytwarzania nanowłókien interesuje się w świecie wiele ośrodków naukowych – mówi prof. Łaszkiewicz. – Włókna o małej średnicy, poniżej 100 nm, charakteryzują się dużą wytrzymałością. Mogą one być przydatne tam, gdzie wymagana jest duża wytrzymałość przy niewielkiej wadze. Np. obniżenie o 1 kg masy obiektu wyniesionego w przestrzeń kosmiczną daje oszczędności około 200 tys. dolarów.

Nanowłókna z udziałem modyfikatorów o rozdrobnieniu molekularnym lub supramolekularnym będą w przyszłości wykorzystane w mikroelektronice, elektrotechnice, optyce nieliniowej, medycynie i do produkcji najnowszej generacji urządzeń technicznych. W porównaniu do włókien konwencjonalnych, nanowłókna charakteryzują się znacznie wyższą wytrzymałością, wyższą sorpcją wilgoci oraz wyższą aktywnością chemiczną. Materiały filtracyjne wykonane z nanowłókien mogą stanowić doskonałe separatory molekularne, służące do wydzielania substancji toksycznych z krwi i płynów infuzyjnych. Nanowłókna stosowane w praktyce mogą przynieść zaskakujące, a trudne do przewidzenia korzyści.

(ech)

Politechnika Częstochowska

Modele silników odrzutowych

22 września rektor Politechniki Częstochowskiej podpisał kontrakt na realizację w latach 2004-07 projektu badawczego INTELLECT, finansowanego przez Unię Europejską i konsorcjum pięciu europejskich firm lotniczych: Rolls-Royce z W. Brytanii, Rolls-Royce Deutschland, FIAT-Avio, SNECMA i Turbomeca z Francji. Polskę w tym projekcie będzie reprezentował zespół prof. Andrzeja Bogusławskiego z Instytutu Maszyn Cieplnych Wydziału Inżynierii Mechanicznej i Informatyki PCz., zarekomendowany do projektu przez ośrodek badawczy Rolls-Royce Deutschland. IMC jest pierwszą w kraju jednostką naukową przyjętą przez UE do realizacji priorytetu „Lotnictwo i przestrzeń kosmiczna” w ramach 6. Programu Ramowego UE. Zadaniem IMC będzie opracowanie, we współpracy z Uniwersytetem w Cambridge, Imperial College w Londynie, komputerowych modeli nowoczesnych silników odrzutowych.

Celem projektu INTELLECT będzie opracowanie nowych metod projektowania silników lotniczych, które umożliwią zmniejszenie emisji tlenków azotu o 80 proc. i jednocześnie obniżą zużycie paliwa o 20 proc. Komunikacja lotnicza w samej tylko Europie zużywa rocznie 30 mln ton paliwa, a dzięki projektowi INTELLECT ma ono zmaleć o 1,5 mln ton, a emisja gazów cieplarnianych o 6 mln ton rocznie. Unia Europejska uważa przemysł lotniczy za priorytetowy kierunek rozwoju. Przemysł ten zatrudnia na Starym Kontynencie 330 tys. pracowników o najwyższych kwalifikacjach, a europejskie wytwórnie lotnicze eksportują połowę produkowanych samolotów, które stanowią 1/3 światowej floty pasażerskiej. Przemysł lotniczy w Europie zamierza sprzedać w ciągu najbliższych 20 lat 10-16 tys. nowych samolotów, co pozwoli przejąć od USA połowę światowego rynku.

(DK)

Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie

Jedna czy dwie Europy?

We wrześniu odbyła się międzynarodowa konferencja „Jedna czy dwie Europy? Rola Kościoła katolickiego w procesie integracji europejskiej”, zorganizowana przez Papieską Akademię Teologiczną w Krakowie. Prezydent Aleksander Kwaśniewski mówił podczas otwarcia spotkania o niezaprzeczalnej roli chrześcijaństwa w ukształtowaniu Europy, co powinno znaleźć odzwierciedlenie w konstytucji Europy. Przypomniał o roli Ojca Świętego w referendum dotyczącym przystąpienia Polski do Unii Europejskiej.

Abp Angelo Scola, patriarcha Wenecji, prof. Norman Davis i prof. Danuta H?bner próbowali odpowiedzieć na pytanie, czy po rozszerzeniu UE powstaną kolejne podziały. Kard. Paul Poupard, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Kultury, mówił o Kościele i kulturze w nowej Europie, a prof. R. Buttiglione, minister spraw europejskich w rządzie Włoch, o wkładzie polskiej kultury do dziedzictwa europejskiego. Prof. Jerzy Buzek, były premier RP i Elmar Brok, deputowany do Parlamentu Europejskiego, omówili projekt konstytucji europejskiej.

O zadaniach polskiego polityka w zjednoczonej Europie mówił dr Andrzej Olechowski, były minister spraw zagranicznych RP. Dr Hanna Suchocka, ambasador RP przy Stolicy Apostolskiej, mówiła o znaczeniu Stolicy Apostolskiej jako promotora wartości w polityce europejskiej.

Helmut Kohl, były kanclerz Niemiec, wraz ze swym przyjacielem Władysławem Bartoszewskim opowiedzieli o początkach kształtowania się Unii. Były kanclerz Niemiec podkreślił rolę małych państw w UE i zasadę solidaryzmu, wskazując na przykład Luksemburga. Jacques Santer, deputowany do Parlamentu Europejskiego, omówił znaczenie Parlamentu przed i po rozszerzeniu UE, wskazując na jego zwiększającą się rolę. Prof. Hans-Gert P?terring, przewodniczący frakcji EPO-ED w Parlamencie Europejskim, mówił, że dzięki dość licznemu udziałowi chrześcijan w Parlamencie udaje im się wywierać duży wpływ na kształt wielu dokumentów. Prof. Irena Lipowicz dokonała krytyki preambuły do traktatu konstytucyjnego. Wskazała, że oświecenie nie było najważniejszym okresem w historii Europy, jak chcieliby niektórzy autorzy preambuły, nie dostrzegając, że okres ten to czas absolutyzmu. Podobnie jak wcześniej Tadeusz Mazowiecki, tak i prof. Lipowicz odwołała się do preambuły polskiej konstytucji z 1997 r., w której osiągnięto konsensus między zwolennikami i przeciwnikami invocatio Dei. Podobny konsensus powinien być osiągnięty przy formułowaniu konstytucji UE.

Konferencję podsumował abp prof. Henryk Muszyński, metropolita gnieźnieński, wskazując na potrzebę uwzględniania w procesie tworzenia Konstytucji zjednoczonej Europy prawdy historycznej, poszanowania tradycji i kultury narodów tworzących Europę oraz dialogu, w którym powinno się unikać zarówno postawy laicyzmu ideologicznego, jak i fundamentalizmu religijnego.

Bogusława i Zbigniew 
Cichoniowie

Akademia Rolnicza im. Hugona Kołłątaja w Krakowie

Inwestycja na wydziale

Oddział Technologii Żywności powołano w krakowskiej AR w 1974 roku w ramach Wydziału Rolniczego. W 1994 r. przekształcono go w samodzielny wydział, który w krótkim czasie uzyskał uprawnienia akademickie do doktoryzowania i habilitowania. WTŻ zatrudnia 110 osób, w tym 23 samodzielnych pracowników naukowych, a corocznie rekrutuje się ponad 350 słuchaczy (studia dzienne, zaoczne inżynierskie, uzupełniające magisterskie, podyplomowe i doktoranckie). Na wydziale funkcjonuje jeden kierunek studiów (technologia żywności i żywienia człowieka) i dwie specjalności: technologia żywności oraz żywienie człowieka. W bieżącym roku akademickim kształci się tam ponad 1350 osób.

Niestety, dotychczas wydział nie posiadał własnej bazy lokalowej i korzystał z pomieszczeń należących do wydziałów Leśnego, Rolniczego i Ogrodniczego.

Prace zmierzające do zaprojektowania i budowy nowych obiektów podjęto już w 1975 r. W latach 1990-91 opracowany został pierwszy plan rozwoju Oddziału Technologii Żywności, który uwzględniał m.in. budowę własnego budynku, a w 1994 r. podjęto decyzję w sprawie lokalizacji inwestycji na terenach należących do AR przy ul. Balickiej w Krakowie-Mydlnikach. Budowę rozpoczęto w 1997 r., a stan surowy ukończono w 1999 r. 9 października odbyło się uroczyste otwarcie części nowych obiektów WTŻ. Cała inwestycja powinna zostać zakończona w 2004.

Wykonanie kompleksu budynków WTŻ o powierzchni ok. 12 tys. m2 powierzono Przedsiębiorstwu Budownictwa Przemysłowego w Krakowie Budostal 3 SA.

Zespół budynków obejmuje bibliotekę wydziału, pomieszczenia laboratoryjne, seminaryjne, sale wykładowe (220 i 160 miejsc), pokoje do pracy cichej oraz powierzchnie przeznaczone dla administracji i małej gastronomii. Do chwili obecnej wydział zagospodarował oddane do użytku pomieszczenia w segmencie I o powierzchni użytkowej 750 m2 i w segmencie II o powierzchni 1100 m2 oraz większą część budynku głównego – ok. 1200 m2.

Budowa była dotychczas finansowana głównie ze środków Ministerstwa Nauki i Informatyzacji oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu (łącznie ok. 29 mln zł). Do pełnego zakończenia inwestycji potrzebne będzie jeszcze ok. 10 mln, które mają pochodzić z MENiS oraz z funduszy pomocowych Unii Europejskiej – złożone zostały dwa wnioski (granty), m.in. na utworzenie Centrum Monitoringu i Atestacji Żywności.

Tadeusz Tuszyński

WSPiZ im. Leona Koźmińskiego w Warszawie

Raport o zarządzaniu

W dniach 22-24 września w Wyższej Szkole Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego odbyła się VII edycja konferencji „Raport o zarządzaniu” pt. „Gospodarka oparta na wiedzy. Edukacja – innowacje – infrastruktura”.

Spotkanie poświęcone było problematyce wykorzystywania wiedzy w działalności gospodarczej przedsiębiorstw i państw. Obrady podzielono na części – międzynarodową oraz polską. Część międzynarodowa dotyczyła ujęcia makro, tj. tworzenia narodowych gospodarek opartych na wiedzy. Nadesłane referaty pozwoliły podzielić tę część na dwie sesje: „Infrastruktura instytucjonalna i informacyjna” oraz „Kapitał intelektualny, edukacja, innowacje”.

Część polska podzielona została na trzy sesje: „Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw”, „Wiedza w nowoczesnym przedsiębiorstwie” i „Dostosowania przedsiębiorstw do nowych warunków konkurencji”. Jak zawsze, część polska cieszyła się dużym zainteresowaniem młodych pracowników polskiej nauki, którzy widząc szanse na zaprezentowanie siebie na arenie międzynarodowej, wymianę poglądów i zdobycie międzynarodowych kontaktów, chętnie zgłaszają swoje referaty.

Marcin Staniewski

Wyższa Szkoła Administracji i Zarządzania w Przemyślu

Inwestycja w Rzeszowie

WSAiZ w Przemyślu powstała w 1995 r. Obecnie studiuje w niej 6,5 tys. studentów, w tym 5 tys. w Rzeszowie. Studenci uczący się w Przemyślu mają do dyspozycji obiekt dydaktyczny o powierzchni 3 tys. m2: kilkanaście sal wykładowych, aulę, bezpłatny dostęp do Internetu.

Od października Zamiejscowy Wydział Administracyjno-Prawny WSAiZ w Rzeszowie ma nowy obiekt o powierzchni 8 tys. m2. Budynek posiada trzy kondygnacje nadziemne i jedną podziemną. Mieszczą się w nim: ogromna aula z kabinami projekcyjnymi, wyposażona w system nagłaśniający i audiowizualny; duża, dwupoziomowa sala wykładowa dla 260 osób z możliwością podziału na dwie mniejsze; sala konferencyjna; kabina do tłumaczenia symultanicznego; dwie sale wykładowe, każda dla 180 osób, z możliwością podziału na trzy mniejsze; sale komputerowe ze stanowiskami komputerowymi podłączonymi do Internetu; biblioteka i czytelnia (11 tys. woluminów), pomieszczenia dziekanatu, pokoje dziekanów, wykładowców, organizacji studenckich i podziemny parking. Studenci mają do dyspozycji: klub studencki, bar, kiosk z księgarnią i punktem ksero, kafejkę internetową, patio z zielenią i fontanną. Budynek w pełni przystosowany jest dla osób niepełnosprawnych. Wartość inwestycji to 15 mln zł.

Honorata Kaczmarska

Duszpasterstwo akademickie w Polsce

Osobiste spotkanie

Początki duszpasterstwa akademickiego w Polsce sięgają czasów powstania Akademii Krakowskiej, a zatem XIV w. Najstarszymi kościołami akademickimi były kościół św. Anny w Krakowie i św. Jana w Wilnie. Jako instytucja kościelna duszpasterstwo akademickie erygowano najwcześniejszej w Warszawie. Dokonał tego kard. Aleksander Kakowski 4 stycznia 1928 roku.

W okresie międzywojennym podobne duszpasterstwa powstały także w Krakowie, Wilnie, Lublinie i Poznaniu. W tym samym czasie tworzyły się też różnego rodzaju katolickie organizacje młodzieży akademickiej. W czasie II wojny światowej ich działalność została bądź zawieszona, bądź przeszła do podziemia.

Po wojnie duszpasterstwo akademickie, a wraz z nim katolickie organizacje młodzieży akademickiej podjęły działalność na nowo. Trwało to jednak tylko do roku 1949, kiedy na skutek działań komunistycznych rządów rozwiązano lub zawieszono wszystkie katolickie organizacje. Kościół jednak nie zrezygnował z opieki duszpasterskiej świata akademickiego. W ramach Episkopatu Polski już w 1953 powstała Komisja Krajowa Duszpasterstwa Akademickiego. 28 stycznia 1971 roku Konferencja Episkopatu Polski uchwaliła „Statut duszpasterstwa akademickiego”, uwzględniający sytuację i wyzwania duszpasterskie tamtego czasu.

W najnowszych dziejach duszpasterstwa akademickiego ważnym wydarzeniem było powołanie 28 listopada 2002, podczas obrad 320. zebrania plenarnego Episkopatu Polski, delegata Konferencji Episkopatu Polski ds. duszpasterstwa akademickiego. Został nim bp prof. dr hab. Marek Jędraszewski (na fot.), biskup pomocniczy poznański.

Podczas obrad kolejnego zebrania plenarnego, w dniach 11-12 marca 2003, księża biskupi podjęli decyzję o reaktywowaniu tzw. Kolegium Duszpasterzy Akademickich, reprezentujących wszystkie diecezje polskie. Celem Kolegium jest koordynacja w skali kraju różnych inicjatyw i przedsięwzięć odnoszących się do środowiska akademickiego. Chodzi w nich o promocję dialogu między wiarą a różnymi dyscyplinami wiedzy oraz nowymi prądami kulturowymi i o stawianie w nowym kontekście kulturowym pytań o wartość ludzkiego życia, jego sens, sumienie i wolność, ostatecznie zaś o stworzenie nowej i żywotnej syntezy wiary i kultury, która prowadziłaby, jak często podkreśla to Jan Paweł II, do osobistego spotkania z osobą Chrystusa.

(mas)

Badania naukowe

Cygnus X-1

Polscy astrofizycy, prof. Andrzej Zdziarski z Centrum Astronomicznego Mikołaja Kopernika PAN oraz dr Marek Gierliński z Uniwersytetu Jagiellońskiego, odkryli niezwykle silne wybuchy promieniowania rentgenowskiego ze źródła Cygnus X-1 w gwiazdozbiorze Łabędzia. Cygnus X-1 jest układem podwójnym zawierającym wielką czarną dziurę i jasną gwiazdę 20-krotnie bardziej masywną niż Słońce. Polscy astrofizycy, przeglądając wyniki obserwacji wykonanych w ostatnich latach przez amerykańskiego satelitę Rossi X-ray Timing Explorer, odkryli 13 bardzo silnych wybuchów. – Obecność takich błysków świadczy o szybkim i gwałtownym spadku na czarną dziurę materii porywanej z towarzyszącej jej gwiazdy. Bardzo krótka skala czasowa tego zjawiska, poniżej milisekund, świadczy o tym, że wybuchy mają miejsce bardzo blisko tzw. horyzontu zdarzeń czarnej dziury, poniżej którego wypływająca materia traci kontakt z resztą wszechświata i staje się niewidzialna. Dla czarnej dziury w układzie Cygnus X-1, 10-krotnie bardziej masywnej niż Słońce, horyzont zdarzeń znajduje się w odległości 30 km od jej centrum – powiedział prof. Zdziarski.

Szybkość i siła nowo odkrytych wybuchów nie mają precedensu w świecie zjawisk astronomicznych. Nawet tak spektakularne zjawiska, jak kosmiczne rozbłyski gamma, charakteryzowane są zwykle przez skale czasowe dłuższe od milisekundy. Sam Cygnus X-1 uchodził do tej pory za dość stabilne źródło, po którym nikt nie spodziewał się takich wydarzeń – uważają astrofizycy.

SALT

Dobiega końca budowa wielkiego teleskopu SALT (Southern African Large Telescope) w Sutherland w Republice Południowej Afryki. W tym międzynarodowym przedsięwzięciu realizowanym przez RPA, Nową Zelandię, Wielką Brytanię i Niemcy uczestniczą także polskie instytucje naukowe wspierane przez MNiI: Centrum Astronomiczne Mikołaja Kopernika PAN oraz uniwersytety: krakowski, toruński i poznański. 10-procentowy udział Polski w kosztach budowy i eksploatacji teleskopu daje polskim astronomom możliwość korzystania z 10 proc. czasu pracy urządzenia.

Teleskop SALT będzie jednym z największych na świecie, porównywalnym z teleskopami Keck I i Keck II na Hawajach oraz HET w Teksasie. Teleskop SALT powinien rozpocząć normalną pracę w styczniu 2005 r.

W zasięgu teleskopu znajdzie się ponad 7 proc. nieba na półkuli południowej. SALT pozwoli na podglądanie niemal całego wszechświata, zarówno dalekich galaktyk, jak i peryferiów naszego Układu Słonecznego. Posłuży m.in. do analiz błysków gamma, do obserwacji aktywnych jąder galaktyk, obszarów gwałtownego powstawania gwiazd, poszukiwania pozasłonecznych układów planetarnych.
Przygotowywane są już polskie projekty: badania podwójnych układów gwiazd, wyznaczanie odległości do gromad kulistych i najbliższych galaktyk, analiza ewolucji składu chemicznego gwiazd, poszukiwanie obiektów w końcowych fazach ewolucji – białych karłów, gwiazd neutronowych, czarnych dziur.

(ert)

Królewska Akademia Nauk w Sztokholmie

Nagrody Nobla 2004

Za odkrycia związane z wykorzystaniem rezonansu magnetycznego w diagnostyce medycznej Nagrodę w dziedzinie fizjologii i medycyny otrzymali: Amerykanin Paul Lauterbur (University of Illinois w Urbana-Champaign) i Anglik Peter Mansfield (em. prof. Uniwersytetu Nottingham).

W dziedzinie fizyki uhonorowano trzech uczonych: Rosjanina z amerykańskim paszportem Aleksieja A. Abrikosowa (Argonne National Laboratory, USA), Rosjanina Witalija N. Ginzburga (Instytut Fizyki w Moskwie) oraz Anglika Anthony’ego J. Leggetta (Illinois State University, USA) za znaczący wkład w teorię nadprzewodnictwa i nadciekłości.

Amerykanie Peter Agre (Johns Hopkins University, Baltimore) i Roderick MacKinnon (Rockefeller University, Nowy Jork) zostali laureatami Nagrody w dziedzinie chemii za odkrycia dotyczące kanałów w błonach komórkowych, którymi przepływają woda i jony.

Ekonomiczny Nobel przypadł w tym roku Amerykaninowi Robertowi Engle’owi (New York University) i Brytyjczykowi Clive’owi Grangerowi (California State University, San Diego) za wynalezienie nowych metod statystycznych stosowanych do oceny najważniejszych właściwości szeregów czasowych.

John M. Coetzee, anglojęzyczny pisarz z RPA, który w niezliczonych odsłonach ukazuje zadziwiające uwikłanie outsidera, otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury.

Pokojową Nagrodę Nobla Komitet Noblowski w Oslo przyznał muzułmance Shirin Ebadi, walczącej o prawa człowieka w irańskiej republice ajatollachów.

(mer)

XI Spotkanie Redaktorów Gazet Akademickich

Dobre wzory

Gospodarzem XI Spotkania Redaktorów Gazet Akademickich, które odbyło się w dniach 4-7 września, była Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu. W zjeździe uczestniczyło blisko 50 redaktorów, reprezentujących ponad 30 tytułów prasy uczelnianej i ogólnopolskiej.

Warto podkreślić, że z okazji spotkania zamojska uczelnia pokusiła się o przygotowanie wystawy i katalogu prasy akademickiej. Ich autorką była Danuta Kawałko, dyrektor biblioteki WSZiA. Udało się jej dotrzeć do 118 gazet akademickich i studenckich, które ukazują się aktualnie. Swoje pisma uczelniane posiada ponad 70 szkół wyższych. Pozostałe to najczęściej pisma studenckie.

Z dużym zainteresowaniem spotkały się warsztaty, prowadzone przez Katarzynę Cichoń-Chudowolską, specjalistę do spraw grafiki w lubelskim „Dzienniku Wschodnim”. Z jej wiedzy sporo skorzystać mogły zarówno osoby, które od niedawna redagują gazety, jak i ci, którzy robią to od wielu lat, jest to bowiem dziedzina, w której zawsze można się czegoś nauczyć. Wiele się też w niej zmienia, a w ostatnich latach gazety łamane są coraz dynamiczniej. Podobnie było podczas warsztatów prowadzonych przez Leszka Czaję, specjalistę ds. obróbki zdjęć i jakości druku z zamojskiej drukarni Attyla. Tu także postęp techniczny przynosi coraz to nowe rozwiązania.

Ważnym elementem spotkania była wizyta w Uniwersytecie im. Iwana Franki we Lwowie. Stała się ona okazją do wymiany doświadczeń z przedstawicielami ukraińskich gazet akademickich. Spotkanie zaowocowało też chęcią zorganizowania podobnych cyklicznych zjazdów redaktorów prasy akademickiej naszych sąsiadów.

W chwilach wolnych redaktorzy mieli okazję do podziwiania najciekawszych miejsc i zabytków obu pięknych miast: Zamościa i Lwowa. Odnotujmy jeszcze, że z roli głównego organizatora doskonale wywiązywała się Małgorzata Bzówka, redaktor naczelna „Naszego Forum”, gazety WSZiA.
Następne spotkanie we wrześniu 2004 w Szczecinie. Zapraszamy wszystkich redaktorów prasy akademickiej.

(as)

Nominacje profesorskie

10 października Prezydent RP wręczył akty nadania tytułu naukowego profesora 66 nauczycielom akademickim oraz pracownikom nauki i sztuki.

Nauki biologiczne: Andrzej Ciereszko (Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN, Olsztyn), Wojciech Włodzimierz Czechowski (Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa), Andrzej Ottomar Ejchart (Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, Warszawa), Andrzej Elżanowski (UWr.), Wanda Grażyna Małek (UMCS), Henryk Władysław Okarma (Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków).

Nauki chemiczne: Henryk Leszek Bem (PŁ), Jacek Lipkowski (Uniwersytet w Guelph, Kanada), Krystyna Nowińska (UAM, Poznań), Józef Leon Parus (Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Izotopów POLATOM, Otwock-Świerk).

Nauki ekonomiczne: Elżbieta Ewa Jantoń-Drozdowska (UAM, Poznań), Barbara Urszula Woźniak-Sobczak (AE, Katowice).

Nauki farmaceutyczne: Maria Jolanta Rybczyńska (AM, Poznań).

Nauki fizyczne: Wojciech Jan Florkowski (Instytut Fizyki Jądrowej, Kraków), Jerzy Edward Garbarczyk (PW), Roman Juszkiewicz (Centrum Astronomiczne PAN, Warszawa), Bolesław Maksymilian Kozankiewicz (Instytut Fizyki PAN, Warszawa), Wojciech Sadowski (PG), Grażyna Natalia Sznajd (Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN, Wrocław), Grzegorz Andrzej Wilk (Instytut Problemów Jądrowych, Otwock-Świerk), Romuald Wit (UJ).

Nauki humanistyczne: Andrzej Edward Chojnowski (UW), Oskar Stanisław Czarnik (UŁ), Ewa Jędrzejko (UŚ), Krzysztof Konecki (UŁ), Jadwiga Konieczna-Twardzik (Akademia Polonijna, Częstochowa), Barbara Michalak-Pikulska (UJ), Jerzy Smulski (UMK), Jan Tomkowski (Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa), Marek Winiarczyk (UWr.), Kazimierz Wrześniewski (UW).

Nauki leśne: Stanisław Orzeł (AR, Kraków).

Nauki matematyczne: Jacek Bronisław Cichoń (PWr.), Stanisław Prus (UMCS).

Nauki medyczne: Jerzy Adam Leibschang (Instytut Matki i Dziecka, warszawa), Anna Cyryla Majewska (AM, Poznań), Grażyna Mielnik-Niedzielska (AM, Lublin), Wojciech Nowak (UJ), Lech Sylwester Pomorski (UM, Łódź), Bogdan Antoni Walkowiak (PŁ).
nauki o ziemi: Marcin Piwocki (Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa), Janina Bożena Trepińska (UJ).

Nauki rolnicze: Józef Horabik (Instytut Agrofizyki PAN, Lublin), Mariusz Piotr Pietras (Instytut Zootechniki, Kraków), Małgorzata Janina Zalewska (ATR, Bydgoszcz).

Nauki techniczne: Anna Maria Anielak (PKosz.), Jerzy Antoni Ejsmont (PG), Józef Głowiński (PWr.), Andrzej Franciszek Górak (PŁ), Zenon Józef Jędrzykiewicz (AGH, Kraków), Włodzimierz Ludwik Kawka (PŁ), Marek Krawczuk (Instytut Maszyn Przepływowych PAN, Gdańsk), Marian Łukaniszyn (PO), Idzi Marian Nowotarski (WAT), Jan Adam Rusek (AGH), Janusz Słodczyk (UO), Marian Michał Szczerek (Instytut Technologii Eksploatacji, Radom), Edmund Tasak (AGH), Dagmara Tejszerska (PŚ), Roman Ulbrich (PO), Wiesław Józef Wajs (AGH), Sławomir Tadeusz Wierzchoń (Instytut Podstaw Informatyki PAN, Warszawa).

Nauki weterynaryjne: Bogdan Kowalski (Państwowy Instytut Weterynaryjny, Puławy), Jan Uradziński (UWM).

Sztuki muzyczne: Waldemar Korpak (AMuz., Wrocław).

Sztuki plastyczne: Edward Zielonka (ASP, Wrocław).