Strona główna

Archiwum z roku 2002

Spis treści numeru 11/2002

Wspólna rocznica
Poprzedni Następny

Z Życia Akademii

W toku obchodów 50-lecia Polskiej Akademii Nauk 
trzeba pamiętać o instytucjach tworzących Akademię, 
które razem z nią odnotowują półwiecze działalności.

Jerzy Kołodziejczak

Obchodom 50. urodzin Polskiej Akademii Nauk towarzyszą jubileusze licznych instytutów i komitetów naukowych oraz czterech wydziałów PAN. W tak krótkim artykule nie sposób szczegółowo omówić roli i osiągnięć ich wszystkich, jednak na łamach „Forum Akademickiego” macie Państwo okazję zapoznania się przynajmniej z niektórymi z nich. W gronie szacownych jubilatów znajduje się także Instytut Podstawowych Problemów Techniki. Dlaczego akurat temu instytutowi chciałbym poświęcić niniejszy felieton? IPPT PAN to pod wieloma względami placówka niezwykła, zawsze obecna w historii Akademii, nie tylko jako jej jednostka organizacyjna, ale przede wszystkim jako jeden z czynników sprawczych rozwoju PAN.

KLUCZ DO SUKCESU

Majątkiem Instytutu są przede wszystkim ludzie, uczeni najwyższej klasy. Im właśnie pragnę w imieniu własnym oraz kierownictwa Akademii złożyć dziś hołd i wyrazy najwyższego uznania. Z Instytutu wywodzą się wielcy uczeni, aktywne postacie życia naukowego i społecznego Polski. To m.in.: prof. Janusz Groszkowski, dyrektor Instytutu, prezes Akademii i wiceprzewodniczący Rady Państwa, prof. Ignacy Malecki, dyrektor Instytutu, zastępca sekretarza Wydziału IV i członek Prezydium PAN, prof. Witold Nowacki, przewodniczący Rady Naukowej Instytutu, sekretarz naukowy PAN i prezes Akademii, prof. Wacław Olszak, dyrektor Instytutu, sekretarz Wydziału IV PAN, członek Prezydium PAN. To także prof. Michał Kleiber, dyrektor Instytutu, przewodniczący KBN i minister nauki. Można by tak wymienić wiele nazwisk, z którymi wiąże się nie tylko rozwój IPPT, ale nieraz powstanie i rozwój całych dyscyplin naukowych.

Źródeł obecnych sukcesów Instytutu, jego specyficznego charakteru i wysokiej rangi naukowej należy szukać już w początkach jego dziejów. Instytut tworzyli najwybitniejsi uczeni spośród profesury polskich uczelni, twórcy wielu szkół naukowych. Tacy właśnie badacze kierowali czterema prekursorskimi zakładami, które 9 grudnia 1952 roku, na mocy uchwały Sekretariatu Naukowego PAN i późniejszej uchwały Prezydium Rządu weszły w skład Instytutu Podstawowych Problemów Techniki. Jego pierwszym dyrektorem został prof. Ignacy Malecki. Początki były niezwykle trudne: ambitne cele kłóciły się z brakiem etatów, środków finansowych i własnego zaplecza laboratoryjnego. Mimo to w IPPT już w pierwszym roku realizowano ok. 50 dużych projektów badawczych, rozpoczęto też wydawanie czasopism naukowych.

Instytut był i jest jedną z niewielu polskich placówek naukowych, które kreując i rozwijając nowe dziedziny nauki, jednocześnie powołują do życia nowe instytucje badawcze. To jeden z przejawów niezwykłej elastyczności struktury organizacyjnej Instytutu, dostosowanej do tempa rozwoju uprawianych w nim dyscyplin.

NIE TYLKO HISTORIA

Przeszłość Instytutu jest powodem do chluby, ale placówka ta może się szczycić także najnowszymi dokonaniami. Instytut jest dziś równorzędnym partnerem dla ok. 140 europejskich i światowych instytucji naukowych. To efekt wysokiego uznania, jakie IPPT i jego pracownicy zyskali w międzynarodowym środowisku naukowym. Osiągnięcia badawcze i rozwinięta współpraca międzynarodowa umożliwiły Instytutowi uczestnictwo w nowych formach partnerstwa: początkowo poprzez udział w wybranych projektach 3. i 4. Programu Ramowego Badań Naukowych Unii Europejskiej, a potem, już jako pełnoprawnemu uczestnikowi, w 5. PR, w którym aż 24 duże tematy badawcze IPPT zostały sfinansowane przez Komisję Europejską. Jest to wynik niezwykle istotny, zwłaszcza w obecnej mizernej sytuacji finansowej nauki w kraju. Należy tu również wspomnieć o czterech Centrach Doskonałości ulokowanych w Instytucie oraz o powołaniu tu Krajowego Punktu Kontaktowego 5. PR UE. Ułatwiło to wielu polskim zespołom badawczym i przemysłowym nawiązanie kontaktów i współpracę z potencjalnymi partnerami z innych krajów europejskich. Wiemy już, że temu samemu zespołowi KPK powierzono prowadzenie 6. PR, co powinno stanowić powód do wielkiej satysfakcji dla Instytutu.

MOSTY MIĘDZY POKOLENIAMI

Niezwykle istotną cechą IPPT jest fakt, że przeszłe i obecne osiągnięcia Instytutu nie są od siebie oderwane. W tej placówce kultywuje się najlepszą z możliwych tradycji – przekazywanie wiedzy i kultury uprawiania nauki z mistrza na ucznia.

Łączność pokoleń przejawia się również w kształceniu młodych kadr naukowych, a do tego w Instytucie od samego początku przywiązywano dużą wagę. W ocenie funkcjonowania Instytutu zawsze podkreślano dbałość o podnoszenie kwalifikacji pracowników, zachęcanie do aktywnego udziału w posiedzeniach komitetów naukowych Wydziału IV i publikowania prac. W 1968 r. w Instytucie rozpoczęło działalność Studium Doktoranckie, jedno z pierwszych w Akademii i szkolnictwie wyższym. Od wielu lat pracownicy Instytutu przekazują również swoją wiedzę następnym pokoleniom, uczestnicząc w procesie dydaktycznym w wyższych uczelniach, zarówno w kraju, jak i za granicą.

Taka atmosfera i polityka rozwijania IPPT sprawiają, że prowadzone w Instytucie prace teoretyczne i technologiczne owocują licznymi patentami i wdrożeniami. Jedne z wcześniejszych i jedne z ostatnich osiągnięć dotyczą zastosowań ultradźwięków w medycynie, a zbudowana aparatura znajdowała się i znajduje w czołówce światowej tego typu opracowań.

Komentarze