Strona główna „Forum Akademickiego”

Archiwum z roku 2003

Spis treści numeru 5/2003

Potrzeba chwili

Poprzedni Następny

Z prac KRASP

W obliczu integracji z Unią Europejską niezbędne jest zacieśnienie współpracy instytucji akademickich i naukowych w naszym 
kraju, a także wspólne reprezentowanie ich interesów 
na forum międzynarodowym.

Franciszek Ziejka

W poprzednim numerze „Forum” wspomniałem o konferencji „The Role of Universities in the European Research Area”, zorganizowanej pod koniec marca w Bristolu, w połączeniu z posiedzeniem Zgromadzenia Plenarnego European University Association, w którym wzięło udział kilkunastu rektorów uczelni członkowskich KRASP. W trakcie wystąpień plenarnych i dyskusji tej konferencji podkreślano nierozerwalny związek kształcenia i badań naukowych, upatrując w badaniach nie tylko warunek nowoczesnego, problemowo zorientowanego nauczania na wysokim poziomie, lecz także gwarancję autonomii i wolności akademickiej oraz demokratycznego rozwoju społeczeństwa. W oparciu o specyficzne cechy uczelnianego środowiska naukowego, jak możliwość bezpośredniego kontaktu z rzeszami utalentowanej młodzieży, szkoły wyższe – poprzez współpracę na forum europejskim zmierzającą do wytworzenia odpowiedniej „masy krytycznej”, warunkującej osiągnięcia naukowe uznawane w skali światowej – powinny tworzyć warunki sprzyjające zaangażowaniu się w badania naukowe swoich najbardziej utalentowanych studentów i absolwentów. Stwierdzenia zawarto w konsultowanym obecnie projekcie oficjalnego stanowiska EUA wobec przedłożonego przez Komisję Europejską dokumentu „The Role of Universities in the Europe of Knowledge”. W stanowisku tym za jedno z kluczowych zadań środowiska akademickiego uznano umocnienie znaczenia szkół wyższych w Europejskiej Przestrzeni Badawczej.

WSPÓLNE PRZEDSIĘWZIĘCIA

Dyskusja na temat badań naukowych i ich roli w społeczeństwie XXI wieku była kontynuowana na wspólnym posiedzeniu Prezydium Polskiej Akademii Nauk oraz Prezydium Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich, które odbyło się 11 kwietnia br. w Jabłonnie, a poświęcone było właśnie sprawom nauki.

Wprowadzeniem do dyskusji były referaty przedstawione przez prof. Henryka Samsonowicza, członka Prezydium PAN, i prof. Katarzynę Niemirowicz-Szczytt, prorektor SGGW, prezentujące punkt widzenia instytutów PAN oraz uczelni na kwestię integracji polskiego środowiska naukowego.

W przyjętym na posiedzeniu wspólnym stanowisku członkowie obu Prezydiów zgodnie stwierdzili, że – w obliczu wyzwań związanych z integracją Polski z Unią Europejską – niezbędne jest zacieśnienie współpracy instytucji akademickich i naukowych w naszym kraju, a także wspólne reprezentowanie ich interesów na forum międzynarodowym.

Polski świat nauki musi brać czynny udział w tworzeniu Europejskiej Przestrzeni Szkolnictwa Wyższego i Badań Naukowych. Koniecznością stają się wspólne przedsięwzięcia badawcze uczelni, instytutów PAN, jednostek badawczo-rozwojowych, a także instytucji wdrażających wyniki badań. Potrzebą chwili jest powiązanie polskiej nauki z gospodarką i innymi dziedzinami życia społecznego oraz wypracowanie skutecznych metod transferu wiedzy i technologii.

Wspólne działania są także niezbędne, aby sprostać wyzwaniom wynikającym z potrzeby zapewnienia większości młodych Polaków możliwości zdobycia wyższego wykształcenia. Zagwarantowanie właściwej jakości kształcenia w warunkach stałego przyrostu liczby studentów wymaga szerszego wykorzystania potencjału PAN. Powinny zostać wypracowane mechanizmy, które pozwoliłyby na włączenie się, w większym niż dotąd stopniu, pracowników i instytutów PAN w proces dydaktyczny. Należałoby lepiej niż dotychczas wykorzystywać do celów kształcenia bazę laboratoryjną pozauczelnianych instytutów badawczych. Realizacji zwiększonych zadań dydaktycznych mogłoby także sprzyjać tworzenie konsorcjów z udziałem uczelni, instytutów badawczych PAN i podmiotów gospodarczych. W przyjętym stanowisku PAN i KRASP zadeklarowały gotowość inicjowania wspólnych przedsięwzięć edukacyjnych.

HARMONIJNY ROZWÓJ

Potencjał naukowy i zdolność wprowadzania innowacji decydują dziś o rozwoju poszczególnych krajów. Dlatego tak ważne jest, aby jak najszybciej zapewniony został właściwy poziom finansowania polskiej nauki z budżetu państwa i jednocześnie stworzone były mechanizmy otwierające pozabudżetowe źródła finansowania badań, w tym także fundusze UE. Polscy uczeni z niecierpliwością oczekują na konkretne rozwiązania legislacyjne, pozwalające na pozyskiwanie środków finansowych na badania naukowe od podmiotów gospodarczych i osób fizycznych, zachęconych do wspierania nauki odpowiednimi regulacjami w systemie podatkowym.

Działalność w sferze badawczej ma służyć harmonijnemu rozwojowi kraju i kształtowaniu się społeczeństwa wiedzy. Prezydia PAN i KRASP zadeklarowały w imieniu reprezentowanych przez siebie środowisk gotowość uczestniczenia w opracowaniu długookresowej strategii rozwoju gospodarczego i społecznego kraju, uwzględniającej proces jednoczenia się Europy. Ważnym elementem tej strategii powinno być wyraźne zwiększenie nakładów na edukację i naukę, tak jak – zgodnie z postanowieniami szefów rządów krajów UE na szczycie w Lizbonie w 2000 r. i w Barcelonie w 2002 r. – będzie to miało miejsce w rozwiniętych krajach europejskich. Jest naszym obowiązkiem dołożyć wszelkich starań, aby w intencji zapewnienia naszej młodzieży jak najlepszych warunków realizacji życiowych celów w zjednoczonej Europie zagwarantować – ponad wszelkimi podziałami politycznymi – planowy, wspierany w należyty sposób przez państwo rozwój systemu szkolnictwa wyższego i badań naukowych w Polsce.

Komentarze