Ze względu na brak odpowiedniej wiedzy związanej ze złożonymi zależnościami pomiędzy drzewami a środowiskiem oraz niesprzyjające warunki panujące w miastach, średnia długość życia miejskich drzew w ciągu ostatnich kilku dekad drastycznie spadła. Sposobu odwrócenia tej sytuacji szukają uczestnicy międzynarodowego projektu Urban ElemenTREE. Konsorcjum przewodzą naukowcy z Politechniki Gdańskiej.
Projekt o łącznej wartości 1,83 mln uuro (w tym 2,26 mln zł dla polskich partnerów) jest finansowany w ramach międzynarodowego partnerstwa Driving Urban Transitions. Konsorcjum obejmuje uczelnie i instytucje nieakademickie, w tym gminy miejskie, z pięciu krajów: Belgii, Danii, Polski, Szwecji i Włoch. Liderem jest Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej, a w skład grupy badawczej wchodzą też naukowcy z Wydziału Chemicznego oraz Wydziału Inżynierii Lądowej i Środowiska. Projekt ma na celu integrację wiedzy i narzędzi z zakresu wielu dyscyplin naukowych, w tym architektury i urbanistyki, inżynierii środowiska i wiatrowej oraz chemii.
Badania nad drzewami rosnącymi w miastach są oczywiście prowadzone, ale są to często badania wycinkowe – tłumaczy dr inż. arch. Joanna Badach z Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej, kierownik projektu. – Badamy jakość powietrza, ryzyko związane z silnymi wiatrami, naświetlenie, odporność na wysokie temperatury i zanieczyszczenia. W projekcie zbieranie tych danych zostanie uzupełnione o nowe, przekrojowe badania w bardzo zróżnicowanych pod wieloma względami miastach. Zastosujemy nowe metody badawcze i techniki, np. naziemne i powietrzne systemy pomiarowe, symulacje numeryczne czy niskokosztowe techniki oceny parametrów drzew – dodaje.
Badania prowadzone są w pięciu miastach: Gdańsku, Göteborgu, Aarhus, Antwerpii oraz Florencji. Prace badawcze realizowane są przez Miejskie Żywe Laboratoria (Urban Living Labs). W skład gdańskiego, obok uczelni, wchodzą jeszcze Fundacja To Get There, DACSYSTEM sp z o.o. oraz Gmina Miasta Gdańska. Wyniki i rekomendacje przygotowane przez naukowców mają na celu optymalizację planowania urbanistycznego i zarządzania systemami zieleni przy wykorzystaniu kompleksowych parametrów drzew.
Urban ElemenTREE poprawi wykorzystanie tej nowej wiedzy i ulepszonych metod do promowania zrównoważonego zadrzewiania miast, z myślą o rewitalizacji dzielnic miejskich. W projekcie zostanie sformułowane spójne, kompleksowe i oparte na dowodach podejście do inteligentnego zarządzania miejskim drzewostanem.
Odpowiednie gatunki w odpowiednim miejscu
Główne cele projektu, który realizowany będzie do końca 2027 roku, to: określenie aktualnego stanu wiedzy i badań, uzyskanie kompleksowych danych z różnych miast i analiza porównawcza, opracowanie ulepszonych metod pomiarów, obliczeń i modelowania i w rezultacie stworzenie platform cyfrowych umożliwiających lepsze, zintegrowane zarządzanie drzewostanem miejskim.
Chcemy stworzyć cyfrowy atlas drzew – tłumaczy dr Joanna Badach. – Z kompleksowymi danymi oraz odwzorowaniami drzew możliwych do zastosowania w dalszych badaniach nad środowiskiem i klimatem miejskim. Dzięki temu decydenci i projektanci będą mogli analizować optymalne strategie sadzenia drzew, co przyczyni się do poprawy warunków panujących na obszarach miejskich. Platforma zostanie opracowana wspólnie z różnymi interesariuszami, z myślą o jej przyszłym wykorzystaniu jako kompleksowego, prowadzonego przez społeczność interaktywnego spisu drzew miejskich. Mamy nadzieję, że będzie to swoiste kompendium wiedzy, pomocne architektom w projektowaniu zrównoważonej, przyjaznej i odpowiednio dopasowanej zieleni miejskiej.
Zadaniem naukowców z Politechniki Gdańskiej jest koordynacja interdyscyplinarnych kampanii pomiarowych, a także kompleksowa analiza wyników (w tym przy wykorzystaniu zaawansowanych metod statystycznych i modelowania środowiskowego) oraz ich przełożenie na wytyczne planistyczne i projektowe. Badacze stworzą także zaawansowane analizy przestrzenne i bazy danych, które będzie można zastosować w badaniach z zakresu urbanistyki i architektury. Naukowcy sformułują również praktyczne rekomendacje dla praktyków i decydentów.
Niemal 2 mln euro na kontynuację pilotażu
Urban ElemenTREE jest szeroką kontynuacją badań pilotażowych, które naukowcy z Wydziału Architektury PG prowadzili w ramach projektu „Zieleń miejska, a poprawa jakości powietrza”.
W pilotażowym projekcie badaliśmy wpływ obecności drzew na jakoś powietrza na jednym z bardzo ruchliwych skrzyżowań we Wrzeszczu, przy ulicach Hallera i Mickiewicza. Specjalnie zbudowana na nasze zamówienie sieć niskokosztowych czujników jakości powietrza była zlokalizowana na przystanku tramwajowym i w okolicach skrzyżowania. Przez 12 miesięcy, a więc przez wszystkie pory roku, monitorowaliśmy lokalną jakość powietrza. Wybraliśmy tę lokalizację, ponieważ ul. Hallera charakteryzuje się bogatym drzewostanem po jednej stronie i zupełnym brakiem drzew po drugiej, dzięki czemu mogliśmy porównywać odczyty czujników umieszczonych blisko drzew i w znacznym oddaleniu od nich – wskazuje dr Banach.
Analiza zebranych danych pozwoliła na sformułowanie wstępnych rekomendacji dla tworzenia przydrożnych barier zieleni mających na celu poprawę lokalnej jakości powietrza oraz zmniejszenia narażenia przechodniów na szkodliwe zanieczyszczenia i jest punktem wyjścia do kolejnych, znacznie poszerzonych badań w projekcie Urban ElemenTREE.
Projekt finansowany jest przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w konkursie europejskiego partnerstwa Driving Urban Transitions.
MK, źródło: PG