W jaki sposób przewidzieć, czy chemioterapia będzie skuteczna, zanim jeszcze zastosuje się ją u chorego? Jednym z markerów lekooporności w przypadku raka gruczołu piersiowego może być pewne białko, które badają naukowcy z Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.
Białko Indukowane Prolaktyną (Prolactin-Induced Protein, PIP) jest przedmiotem zainteresowania naukowców, odkąd stwierdzono jego obecność m.in. w płynie z torbieli mastopatycznych oraz w komórkach raka gruczołu piersiowego. Naukowcy z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu badają je, szukając nowych markerów chorób onkologicznych, pozwalających w przyszłości stosować bardziej skuteczną, celowaną terapię u pacjentek z rakiem gruczołu piersiowego.
Badacze UMW ocenią zmiany profilu ekspresji genów zależnych od PIP, w zależności od podtypu molekularnego raka gruczołu piersiowego pod kątem odpowiedzi na chemioterapię. Wykorzystają do tego czułą metodę analizy ekspresji genów. Badanie to jest odpowiedzią na jedno z wyzwań współczesnej onkologii, czyli opracowanie algorytmów diagnostycznych, które umożliwią spersonalizowane leczenie.
Dążymy do tego, żeby dostosować sposób leczenia indywidualnie do pacjenta – wyjaśnia dr Karolina Jabłońska z Zakładu Histologii i Embriologii UMW. – Pozwoliłoby to obniżyć koszty leczenia pacjentów onkologicznych, u których terapia nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, a także oszczędzić chorym niepotrzebnego cierpienia z powodu niepożądanych skutków zdrowotnych. W przypadku raka piersi nawet jedna trzecia pacjentek może nie odpowiadać na standardowe leczenie cytostatykami. Nasze badania nad PIP to kolejny krok w kierunku opracowania testu diagnostycznego, który w przyszłości może pozwolić na dobór optymalnego schematu terapeutycznego u pacjentek z rakiem gruczołu piersiowego.
Projekt jest kontynuacją badań nad ekspresją PIP w komórkach raka gruczołu piersiowego (BC) w kontekście odpowiedzi pacjentek na standardową chemioterapię adiuwantową. Wyniki opublikowano w American Journal of Cancer Research oraz Scientific Reports. Wśród autorów większość stanowią pracownicy Zakładu Histologii i Embriologii UMW, kierowanego przez prof. Piotra Dzięgiela.
Rezultaty badań potwierdziły hipotezę, że poziom ekspresji PIP w komórkach BC istotnie koreluje ze zwiększoną wrażliwością na leki cytostatyczne. Im wyższy poziom PIP w komórkach nowotworowych, tym lepsze efekty chemioterapii. I przeciwnie: jeśli białka jest mało lub nie ma go wcale, odpowiedź pacjentek na chemioterapię jest gorsza. Jednocześnie ustalono, że gen PIP jest jedynym genem o wyraźnie wyższej ekspresji u chorych z inwazyjnym rakiem gruczołu piersiowego, które odpowiadały na standardową chemioterapię, w porównaniu z tymi, u których leczenie nie przynosiło rezultatów.
Wyniki te sugerują, że niska ekspresja lub brak PIP mogą być markerem lekooporności – dodaje dr Karolina Jabłońska. – Przypadki z wyższą ekspresją PIP charakteryzowały się dłuższymi przeżyciami wolnymi od wznowy czy przerzutów. Na podstawie tych danych klinicznych podjęto dalsze badania in vitro oraz in vivo. Rezultaty potwierdziły hipotezę, że poziom ekspresji PIP w komórkach BC istotnie koreluje ze zwiększoną wrażliwością na standardowe leki cytostatyczne.
Uzyskane wyniki zachęcają do ich potwierdzenia na materiale klinicznym i w różnych podtypach molekularnych raka gruczołu piersiowego. Analizie poddane zostaną reprezentatywne fragmenty guzów BC wybranych podtypów molekularnych, zróżnicowane pod kątem ekspresji PIP oraz odpowiedzi na chemioterapię. Istotne wyniki badań transkryptomu zostaną potwierdzone w reakcji qPCR oraz immunohistochemicznie.
Na realizację badań Agencja Badań Medycznych przeznaczyła ponad 4,5 mln zł. To jeden z projektów wyłonionych w konkursie na realizację badań o charakterze aplikacyjnym w obszarze biomedycznym. Do finansowania skierowano w sumie 57 przedsięwzięć na łączną kwotę ponad 446 mln zł.
Alicja Giedroyć-Skiba, źródło: UMW