Przeczytany niedawno artyku, traktujcy m.in. o postrzeganiu uczonego przez tzw. opini publiczn, pobudzi mnie do refleksji oglniejszej natury. Kim mianowicie jest inteligent, a nawet intelektualista? Wedug sownika – osob wyksztacon, zajmujc si zawodowo prac umysow, zwaszcza twrczoci naukow, kulturaln bd artystyczn, czowiekiem o wielkiej kulturze umysowej. Nie musz podkrela, e zgodnie z definicj w kategorii tej mieszcz si zarwno naukowcy, jak i dziennikarze. Mgbym, nieskromnie zaliczajc si w poczet tych ostatnich, sapn z zadowoleniem i powrci do swych intelektualnych zatrudnie, ale zrozumiaem, e czego mi w sownikowym objanieniu brakuje.
Nie wystarczy przecie wykonywa pracy umysowej, nawet jeli jest ni pisanie felietonw prasowych, eby automatycznie sta si inteligentem. Trzeba czego wicej: samodzielnoci mylenia, krytycyzmu wobec opinii innych, nawet tych, ktrych uznajemy za autorytety, a take odwagi w goszeniu wasnych sdw, szczeglnie gdy nie s one zgodne z pogldami wikszoci. Bez tego wszystkiego jest si co najwyej – excusez le mot – „wyksztaciuchem”. Mona, oczywicie, przyj za rnymi wspczesnymi guru, e rozmaite s rodzaje inteligencji, np. emocjonalna, i w ten sposb kompensowa wasne niedostatki intelektualne. Ale to raczej niegodna inteligenta rejterada.
Prbowaem wanie spojrze na siebie przez tak skonfigurowany pryzmat, gdy napatoczy si znajomy redaktor M. Wprowadzony pokrtce w tok mych rozwaa spojrza na mnie krytycznie i westchn: „Ech, ty intelektualisto, poal si, Boe!” Po czym sign na pk po tom dramatw Gombrowicza, odszuka w nim tekst „Operetki” (sztuki, przypominam, m.in. o roli i miejscu inteligenta w trybach wielkiej historii) i odczyta – zaznaczam: bez satysfakcji – nastpujcy fragment: „Intelektualici dziel si na dwie kategorie: takich, co nie dostali kopniaka w tyek, i takich, co dostali kopniaka w tyek. Ci drudzy s rozsdniejsi.”
„Chyba prosisz si o porzdnego kopniaka” – powiedzia i wyszed, zostawiajc mnie w kompletnym pomieszaniu.
Marek Remiszewski