Opracowal Piotr Kieraciski
Wsppraca: Biaystok – Bartosz Ignatowicz, Bydgoszcz – Elbieta Rudziska, Gdask – Beata Czechowska−Derkacz, Krakw – Magorzata Krokoszyska, Magorzata Nowina−Konopka, Marian Nowy, Lublin – Elbieta Mulawa−Pacho, d – Jadwiga Janik, Opole – Barbara Stankiewicz, Pock – Kamila Bieliska, Pozna – Wojciech Zalewski, Toru – Kinga Nemere−Czachowska, Warszawa – Kamil Misztal, Tomasz Rusek, Krzysztof Szwejk, Wrocaw – Jerzy Dudek,
Zamknicie korporacyjne
Zwikszenie nakadw rocznych na nauk i szkolnictwo wysze nawet o kilkaset milionw euro nie zaatwi sprawy, jeeli nie zmieni si system zarzdzania i finansowania sektora nauki i szkolnictwa wyszego. Dodatkowe pienidze naley przyznawa nie caym uczelniom, lecz najlepszym wydziaom lub instytutom badawczym w wybranych przez pastwo dziedzinach nauki kluczowych dla rozwoju Polski. W ten sposb okae si, gdzie s najlepsze zespoy naukowe, a ktre powinno si zamkn, by marnowane tam pienidze przesun do tych najlepszych.
W Polsce nauk i szkolnictwem wyszym rzdzi korporacja profesorska. Kto powie – tak jest wszdzie. Ale w Polsce „zamknicie” korporacyjne i pilnowanie interesw korporacji jest znacznie silniejsze ni np. w USA czy Wielkiej Brytanii. Najbardziej jaskrawym przykadem zamknicia jest redni wiek naukowcw, gdy uzyskuj oni samodzielno naukow i dydaktyczn – w Polsce jest on o 15−20 lat wyszy ni w Stanach Zjednoczonych. Grone jest to, e najlepsi i najambitniejsi modzi naukowcy, zamiast czeka na samodzielno w Polsce, wyjad do USA i bd tworzy bogactwo narodowe.
rodowisko akademickie pracujce w pastwowych uczelniach i instytucjach badawczych obronio si przed wprowadzeniem nawet ograniczonych form konkurencji. Zasadniczym zadaniem jest te zbudowanie od podstaw caego sektora transferu wiedzy, technologii, innowacji pomidzy gospodark a nauk – i wsppracy obu rodowisk.
Wreszcie naleaoby wstrzsn caym rodowiskiem, aby uwierzyo, e nie musi skupia si na badaniach odtworzeniowych, ale e warto szuka przewag konkurencyjnych w skali wiatowej. Do tego potrzebna jest jednak konsekwentna polityka pastwa w obszarze nauki i szkolnictwa wyszego.
Przez cay okres 1989−2007 nasze pastwo nie prowadzio wiadomej polityki naukowej, a rodowisko akademickie wmwio politykom, e autonomia szk wyszych (chyba najszersza w zachodnim wiecie) sama zaatwi spraw. (senator Krzysztof Pawowski, Polska nie musi by redniakiem, „Rzeczpospolita”, 13.11.2007)
Odpatno i dofinansowanie
Nie mona uprawia nauki na wysokim poziomie bez wsppracy z tymi, ktrzy maj wiee spojrzenie i otwarte umysy, czyli bez studentw. Szkolnictwo wysze nie bdzie konkurencyjne na rynkach europejskich, jeli wykadowcy nie bd pracowali nad wartociowymi produktami naukowymi. Te sektory – szkolnictwo wysze i nauka – potrzebuj siebie nawzajem, wic powinny by zintegrowane.
(...)
Wana jest likwidacja barier, ktre ograniczaj moliwo realizacji kariery naukowej przez modych ludzi. (...) Uczelnie powinny by wylgarni nowych uczonych, a potencja w Polsce mamy ogromny. Dlatego dobry jest pomys wprowadzenia godnej emerytury dla starszej kadry z zapewnieniem stanowiska profesora emerytowanego, ktry jednak nie kieruje ju projektami badawczymi. To jest jedna rzecz. Druga, to stworzenie mechanizmw umoliwiajcych prowadzenie bada, ktre maj zastosowanie w gospodarce. Myl tu o komercjalizacji bada na potrzeby przemysu. (...)
Kolejne zadanie to zapewnienie dodatkowych rde finansowania jednostkom naukowo−badawczym, ktre s konkurencyjne na europejskim rynku edukacyjnym. Wane jest te ograniczenie roli ministerstwa na rzecz autonomii uczelni.
(...) wprowadzenie opat [za studia – red.] trzeba powiza z systemem stypendiw motywacyjnych i socjalnych dla studentw.
W Polsce musimy przeprowadzi dokadn analiz kierunkw studiw. Ich waga dla rozwoju kraju i jako ksztacenia decydowayby o stopniu dofinansowania przez rzd. (...) Wprowadzenie odpatnoci za studia musi by te poczone ze zmian zasad finansowania wydatkw na utrzymanie uczelni.
(...) Myl te o stworzeniu mechanizmw, ktre by motywoway uczelnie do tego, by wypracowyway rodki na wasne funkcjonowanie z innych rde, nie tylko z budetu pastwa.
(...) Uczelnie mog zarabia naprawd ogromne pienidze. (...) Myl, e najwysza pora – w dobie strategii lizboskiej – poszukiwa mechanizmw rynkowych, ktre bd finansoway uczelnie.
Zdaj sobie jednak spraw, e s dziedziny nauk, ktre nie bd na siebie zarabiay, bo miayby kopot ze sprzeda produktw, np. muzykologia. One musiayby by finansowane z budetu, ale te z budetu wadz lokalnych. (prof. Barbara Kudrycka, minister NiSW, w rozmowie z Renat Czeladko, Bez dobrych uczelni cudu nie bdzie, „Rzeczpospolita”, 26.11.2007)
16 listopada nominacj na stanowisko ministra nauki i szkolnictwa wyszego otrzymaa prof. Barbara Kudrycka (na fot.). Prof. Kudrycka wykada prawo administracyjne i administracj publiczn. Na Wydziale Prawa i Administracji UwB kieruje Katedr Prawa Administracyjnego. Uczona zakadaa i przez wiele lat penia funkcj rektora Wyszej Szkoy Administracji Publicznej w Biaymstoku (obecnie jest prezydentem tej uczelni). Bya doradc ONZ ds. walki z korupcj. W Parlamencie Europejskim zasiadaa w komisjach Wolnoci Obywatelskich oraz Sprawiedliwoci i Spraw Wewntrznych. Prof. Kudrycka jest czonkiem Transparency International Polska oraz Amnesty International. Stowarzyszenie MONAR przyznao jej nagrod „Serce za serce”. Jest czonkiem honorowym Business Center Club.
W nowym rzdzie funkcje ministrw peni jeszcze kilka innych osb zwizanych zawodowo z nauk i szkolnictwem wyszym. Ministrem rodowiska zosta prof. Maciej Nowicki z Politechniki Warszawskiej. Dr hab. Zbigniew wikalski, prawnik z Uniwersytetu Jagielloskiego, prof. URz. i WSAiZ w Przemylu, zosta ministrem sprawiedliwoci. Prof. Jacek Rostowski z Central European University w Budapeszcie obj urzd ministra finansw. Dr Bogdan Klich, prezes Instytutu Studiw Strategicznych i wykadowca w Katedrze Europeistyki UJ, obj tek ministra obrony narodowej.
Od lewej prof.prof.: K. Musio, T. Luty i T. Borecki
W zwizku ze zmian rzdu zgromadzenie byo okazj do poegnania si z rektorami penicego obowizki do 1 grudnia prof. Stefana Jurgi, odpowiedzialnego dotychczas za szkolnictwo wysze sekretarza stanu w MNiSW. Z prezydium konferencji spotkaa si prof. Barbara Kudrycka, nowa minister nauki i szkolnictwa wyszego. Zapowiedziaa zawieszenie prac nad opracowanym ju projektem nowelizacji Prawa o szkolnictwie wyszym, rozwaenie wprowadzenia wsppatnoci za studia, przeanalizowanie koniecznych prerogatyw ministra i autonomii uczelni, a take poprosia o sugestie dotyczce kierunkw koniecznych zmian.
W trakcie obrad dug dyskusj wywoaa sytuacja uczelni artystycznych. Prof. Lech liwonik, rektor Akademii Teatralnej w Warszawie, przewodniczcy konferencji tej grupy uczelni, argumentowa, e ksztacenie artystyczne, ze wzgldu na swoj elitarno, nie moe podlega tym samym wymogom kadrowym, co inne kierunki, poniewa na reyserii na jednym roku studiuje 4 studentw, a na aktorstwie 8, wic konieczno zgromadzenia 7 samodzielnych pracownikw naukowych dla ich ksztacenia jest mocn przesad. T specyfik powinna uwzgldnia ustawa o szkolnictwie wyszym i odpowiednie rozporzdzenia. Duy niepokj rodowiska uczelni artystycznych wzbudzio masowe ksztacenie artystw w nowopowstajcych, czsto mimo negatywnych ocen odpowiednich rad i komisji, szkoach. Kontrowersje wzbudzao take ksztacenie poza uczelniami artystycznymi – na wydziaach artystycznych uniwersytetw i politechnik. W przyjtej uchwale zapisano postulat poddania caego ksztacenia artystycznego nadzorowi ministra kultury.
Dyskutowano take o studiach doktoranckich – prof. Tadeusz Szulc (mamy 658 jednostek z takimi uprawnieniami, potrzeba nadania im wyszej rangi), sprawach studenckich – prof. Jan Krysiski (konieczno uwzgldnienia rnorodnych interesw studentw), koncepcji uczelni elitarnych – prof. Karol Musio (ok. 15 najlepszych uczelni, tzw. okrty flagowe szkolnictwa wyszego), informatyzacji uczelni – prof. Wodzimierz Kurnik (wpisanie informatyzacji szk wyszych do Planu Informatyzacji Pastwa, powoanie przy ministrze nauki i szkolnictwa wyszego Rady ds. Informatyzacji Szk Wyszych).
23 listopada odbya si uroczysto wrczenia Nagrd Naukowych Wydziau II Nauk Biologicznych PAN za rok 2007.
Nagrod przyznano zespoowi z Instytutu Biologii Dowiadczalnej im. M. Nenckiego PAN w skadzie: prof. Ewa Sikora, dr Katarzyna Piwocka, dr Adriana Magalska, dr Grayna Mosieniak, dr Agnieszka Brzeziska, dr Anna Bielak−mijewska, mgr Kamila Wolanin i mgr Magorzata liwiska. Zespl uhonorowano za cykl prac „Molekularne mechanizmy starzenia i mierci komrek”.
Wyrnienie otrzyma zesp z Instytutu Biologii Dowiadczalnej im. M. Nenckiego PAN w skadzie: mgr in. Wojciech Brutkowski, prof. Jerzy Duszyski, mgr in. Rafa Kozie, dr Joanna Szczepanowska, dr Mariusz R. Wickowski i doc. dr hab. Krzysztof Zabocki. Zesp wyrniono za cykl prac „Rola mitochondriw w regulacji metabolizmu komrek prawidowych i patologicznych, ze szczeglnym uwzgldnieniem homeostazy wapniowej i procesu apoptozy”.
20 listopada wrczono subsydia profesorskie FNP. W tym roku odbya si dziesita edycja konkursu, ktry obecnie nosi nazw MISTRZ. Na konkurs wpyny 53 wnioski. 12 przedstawicieli nauk cisych otrzymao trzyletnie subsydia w wysokoci 300 tys. z (100 tys. z rocznie). 8 spord laureatw reprezentowao szkoy wysze, w tym 7 uniwersytety: Warszawski (2), Jagielloski (2), im. Adama Mickiewicza (2) i Mikoaja Kopernika w Toruniu (1), a 1 – Politechnik Wrocawsk. 4 laureatw pracuje w jednostkach badawczych Polskiej Akademii Nauk: Instytucie Chemii Fizycznej, Instytucie Chemii Organicznej, Instytucie Fizyki oraz Centrum Astronomicznym im. Mikoaja Kopernika.
Program realizowany jest od 1998 r. Przemiennie dedykowany jest innej grupie nauk: humanistycznych i spoecznych, cisych, przyrodniczych i medycznych oraz technicznych. Dotychczas subsydia wrczono 144 osobom. Przez pierwszych 8 lat subsydia przyznawano 15 osobom rocznie, w ostatnich dwch latach otrzymywao je po 12 osb. W cigu 10 lat fundacja wydaa na realizacj subsydiw 34,2 mln z. Poczwszy od 2008 r. laureaci bd mogli si ubiega o dodatkowe rodki na publikowanie prac naukowych w elektronicznych czasopismach typu Open Acces o najwyszym wspczynniku oddziaywania (impact factor). Od przyszego roku, po zakoczeniu realizacji subsydium laureaci bd mogli si ubiega w FNP o dodatkowe rodki na sfinansowanie wyjazdw typu „Sabbatical” do orodkw zagranicznych.
Podczas uroczystoci wrczenia subsydiw w 10. edycji programu MISTRZ prof. Maciej ylicz, prezes FNP, wyjania rnic midzy subwencjami fundacji a grantami. W tych drugich naley „przewidzie” wynik bada. W projektach realizowanych przez FNP jest inaczej. – Dla nas najbardziej licz si dotychczasowe osignicia naukowe laureatw. Wierzymy, e jest to gwarancja dobrego wykorzystania rodkw przyznanych przez fundacj na badania naukowe – mwi. Uczony podkreli te rnic midzy wynikami polskich nauk cisych, ktre znajduj si w wiatowej czowce, a innowacyjnoci naszej gospodarki, ktra jest na ok. 100. pozycji w rankingu wiatowym. W pierwszym przypadku o rodkach na badania decyduje konkurencyjny system grantowy, w ktrym tematyka bada proponowana jest przez samych uczonych, o zastosowaniach wynikw bada naukowych decyduje urzdnik. – To najwikszy bd systemowy – uwaa prof. ylicz. Prezes FNP sformuowa trzy zadania nauczycieli akademickich: ksztatowa wyobrani uczniw; wpoi zasad, e poraki prowadz do kocowego sukcesu naukowego; uczy odpowiedzialnoci za sowa i krytycznego nastawienia do rzeczywistoci. – W nauce niejednokrotnie mamy do czynienia z pprawdami i demagogi – koczy swe wystpienie M. ylicz. – Z realizacji naszych zada nie bdzie rozlicza nas parametr Hirscha, poziom cytowa czy sumaryczny impact factor naszych prac – oceni to nasi wychowankowie.
Uroczysto wrczenia subsydiw profesorskich w 10. edycji programu MISTRZ prowadzi Andrzej wi, redaktor naczelny „Forum Akademickiego”.
(pik)
Prof. Bogusaw Buszewski (Katedra Chemii rodowiska i Bioanalityki UMK) – nowej generacji mikro− i nanoukady do oznaczania zwizkw biologicznie aktywnych i mikroorganizmw za pomoc technik separacyjnych. Doc. dr hab. Karol Grela (Instytut Chemii Organicznej PAN) – poszukiwanie nowych, przyjaznych rodowisku warunkw prowadzenia reakcji metatezy – nowe katalizatory, aktywacja, immobilizacja, nowe rozpuszczalniki. Prof. Robert Hoyst (Instytut Chemii Fizycznej PAN) – fizykochemia inspirowana biologi i nanotechnologi. Prof. Pawe Kafarski (Zakad Chemii Bioorganicznej Politechniki Wrocawskiej) – projektowanie i synteza aminofosfonianw i fosfinopeptydw jako potencjalnych lekw chorb cywilizacyjnych. Prof. Janusz Kauny (Centrum Astronomiczne PAN im. M. Kopernika) – astrofizyka gromad kulistych i gwiazd podwjnych. Dr hab. Rafa Lataa (Instytut Matematyki Uniwersytetu Warszawskiego) – wysokowymiarowy rachunek prawdopodobiestwa. Prof. Janusz Lewandowski (Wydzia Fizyki UW) – kwantowe i klasyczne zagadnienia teorii wzgldnoci. Prof. Tomasz uczak (Zakad Matematyki Dyskretnej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza) – struktury losowe i pseudolosowe. Prof. Bronisaw Marciniak (Zakad Fizyki Chemicznej UAM) – fotoindukowane reakcje chemiczne zwizkw organicznych zawierajcych atom siarki lub krzemu, wanych dla biologii i chemii materiaowej; przeniesienie elektronu, atomu wodoru, fotoizomeryzacja. Prof. Andrzej Micha Ole (Instytut Fizyki Uniwersytetu Jagielloskiego) – zjawiska kwantowe w ukadach silnie skorelowanych elektronw. Prof. Marek Szymoski (IF UJ) – samoorganizacja struktur molekularnych na powierzchniach pprzewodnikw i izolatorw. Prof. Tomasz Wjtowicz (Instytut Fizyki PAN) – nanodruty pprzewodnikowe zwizkw II−VI dla nanoelektroniki, biologii i medycyny.
Biblioteka Uniwersytetu dzkiego powstaa wraz z uniwersytetem w 1945 r. Pocztkowo zajmowaa pofabryczny lokal przy al. Kociuszki, nastpnie pomieszczenia w budynku gimnazjalnym przy ul. Narutowicza. W latach 1955−60 wybudowano gmach przy ul. Matejki. W 2006 r. oddano do uytku poczony z nim nowy, szeciokondygnacyjny obiekt BU (czyt.: „FA” nr 3/2007), ktrego front symbolizuje otwart ksik. Wszystkie instalacje w budynku – m.in. systemy wentylacji i klimatyzacji, sygnalizacja antywamaniowa i przeciwpoarowa – administrowane s przez system komputerowy. Zastosowano najnowoczeniejszy system ochrony i zabezpieczenia zbiorw RFID. Wykorzystuje on technologi fal radiowych, a dziki integracji z systemem bibliotecznym uatwia udostpnianie, umoliwia sprawne przeprowadzanie skontrum ksigozbioru znajdujcego si w wolnym dostpie oraz suy ochronie i zabezpieczeniu zbiorw.
BU jest bibliotek naukow o charakterze publicznym. Wraz z sieci bibliotek zakadowych tworzy system biblioteczno−informacyjny U. Ksigozbir dostosowany jest do kierunkw ksztacenia w U, ze szczeglnym uwzgldnieniem nauk humanistycznych, ekonomicznych, spoecznych, przyrodniczych i matematycznych. Biblioteka zgromadzia prawie 3 mln jednostek (z czego ponad 1 mln w ponad 100 bibliotekach zakadowych). Oprcz ksiek i czasopism BU przechowuje: ksigi rkopimienne, autografy, inkunabuy, stare druki (XVI−XVIII w.), ksigozbiory historyczne, atlasy, mapy, sztychy, fotografie, nuty, pyty i inne dokumenty dwikowe, druki ulotne, plakaty, druki bibliofilskie, ksiki artystyczne i autorskie, pierwodruki, artystyczne oprawy itd. Biblioteka oferuje dostp do kilkunastu elektronicznych baz danych penotekstowych zagranicznych czasopism naukowych oraz do innych dokumentw elektronicznych w sieci lokalnej uniwersytetu.
Od 2007 r. wdroono elektroniczne zamawianie zbiorw z magazynu zamknitego, zarwno objtych katalogiem komputerowym, jak rwnie – dziki nowym moliwociom systemu Horizon – zarejestrowanych wycznie w katalogach kartkowych. Pozwolio to na ujednolicenie procesu udostpniania i cakowit rezygnacj z papierowych rewersw.
W 2006 r. w BU zarejestrowano 21 896 czytelnikw. Do korzystania ze zbiorw uprawnia elektroniczna karta biblioteczna lub elektroniczna legitymacja studencka, ktra po autoryzacji w wypoyczalni staje si dla studenta jego kart biblioteczn.
Od 1994 r. BU jest czonkiem dzkiej Akademickiej Sieci Bibliotecznej i wraz z innymi bibliotekami naukowymi odzi wdraa zintegrowany system biblioteczny HORIZON. Katalog komputerowy tworzony jest metod wspkatalogowania przez Bibliotek Gwn, 13 bibliotek zakadowych U oraz bibliotek American Corner. Kolejne placwki docz do niego w 2008 r. Od 2002 BU wsptworzy narodowy katalog centralny NUKAT.
Agata Kowalewska
Wydzia Biotechnologii i Nauk o ywnoci P wzbogaci si o nowe laboratorium i zmodernizowan hal technologiczn.
Specjalistyczne laboratorium analityki cukrowniczej jest jedyn tego typu placwk w Polsce, mogc w peni konkurowa z laboratoriami zagranicznymi. Dziki jego dziaalnoci krajowy przemys spoywczy, wykorzystujcy produkty cukrownicze bdzie, mg skuteczniej konkurowa na rynku europejskim.
Laboratorium, dziaajce w Instytucie Chemicznej Technologii ywnoci, zostao zmodernizowane dziki funduszom unijnym, przyznanym w ramach projektu Modernizacja i doposaenie Specjalistycznego Laboratorium Analityki Cukrowniczej. Koszt realizacji projektu wynis ponad 2 mln z, z czego 75 proc. pochodzio ze rodkw unijnych, a 25 proc. z budetu pastwa. Zakupiono nowoczesn aparatur naukowo−badawcz, pozwalajc prowadzi badania i analizy dla przemysu, zgodnie z obowizujcymi standardami. Placwka zamierza uzyska akredytacj w zakresie oceny jakoci cukru biaego.
Laboratorium bdzie uczestniczy w krajowych i midzynarodowych programach badawczych, stymulowa badania z zakresu nowych technologii wykorzystujcych produkty i pprodukty przemysu cukrowniczego, np.: otrzymywanie biopaliw, oligosacharydw, pektyn i bonnika. O przydatnoci laboratorium dla przemysu wiadczy fakt, e ju w czerwcu odbyy si warsztaty analityczne dla kierownikw laboratoriw Krajowej Spki Cukrowej.
Dziki pomocy firm przemysowych, z ktrymi wsppracuje WBiNo (British Sugar Overseas Polska Sp. z o.o., Delia Cosmetics Sp. z o.o., DSM Food Specialties Poland Sp. z o.o., Grupa ywiec S.A., Kutnowska Hodowla Buraka Cukrowego Sp. z o.o., Krajowa Spka Cukrowa S.A., Nordzucker Polska S.A., Pfeifer & Langen Polska S.A., Polfarmex Polska S.A., Polmos yrardw Sp. z o.o., Sdzucker Polska S.A., Vin−Kon S.A.), wyremontowano hal technologiczn z 1962 r. Powstaa ona wwczas z dotacji przemysu cukrowniczego. Zostaa wyposaona w instalacj wody, gazu, prni, przegrzanej pary wodnej ze specjalnego kota, zasilanie elektryczne „siowe” oraz suwnic dwigow. Hala suya badaniom podstawowych procesw technologicznych przemysu spoywczego i farmaceutycznego. Wykonywane byy prace zwizane z ekstrakcj, oczyszczaniem, filtracj, zagszczaniem, krystalizacj, wirowaniem, suszeniem, odbarwianiem, odwapnianiem, odsalaniem, wymian ciepa oraz sterylizacj. Wyniki bada wdraano w przemyle cukrowniczym. Wyremontowany zosta dach nad hal oraz wymieniono instalacj elektryczn i wodno−kanalizacyjn. Dziki temu polepsz si warunki prowadzenia bada w zakresie cukrownictwa, technologii rodkw spoywczych, technologii skrobi i chodniczego utrwalania ywnoci. W najbliszej przyszoci planuje si popraw wyposaenia stanowisk badawczych hali, co pozwoli na spenienie coraz wikszych wymaga przemysu.
Studencka dziaalno naukowa od paru lat przeywa w Politechnice Warszawskiej dynamiczny rozwj. Co roku powstaje tu ok. 5 nowych k naukowych. Obecnie w uczelni jest ich 98, a skupiaj ponad 2 tys. studentw i doktorantw. Na niektrych wydziaach istniej pojedyncze koa, np. na Wydziale Chemicznym – KN Flogiston, na Wydz. Fizyki – KN Fizykw, a na Wydz. Elektrycznym – KN FAZA. Ale np. na Wydz. Mechanicznym, Energetyki i Lotnictwa oraz na Wydz. Elektroniki i Technik Informacyjnych dziaa po kilkanacie k naukowych. Ich praca finansowana jest z budetu uczelni. Samorzd Studencki PW dysponuje ok. 2 mln z, z czego wikszo trafia do k naukowych, np. na zakup artykuw biurowych rodkw trwaych, jak komputer czy drukarka, na wykady, spotkania, wyjazdy naukowe, konferencje. Dodatkowo na realizacj grantw przez koa naukowe rektor PW przeznacza ok. 200 tys. z rocznie. Take dziekani wspieraj finansowo koa z wasnych wydziaw. Przy realizacji wikszych projektw KN korzystaj z zewntrznych rde finansowania, czyli wsparcia sponsorw. Nie jest atwo j uzyska, ale pomoc okazuj opiekuni k oraz ich byli czonkowie, a obecnie pracownicy przedsibiorstw i podmiotw gospodarczych.
W PW istnieje Rada K Naukowych, ktra jest organem doradczym Komisji Dydaktycznej Samorzdu Studentw. Zadaniem rady jest promowanie studenckich bada i wspieranie KN. Trzy razy w roku akademickim posiedzenie rady jest powicone opiniowaniu wnioskw KN o dofinansowanie ich projektw naukowych i badawczych.
Wiodcymi projektami, ktre realizuje Samorzd Studentw przy pomocy RKN, s Targi K Naukowych i Organizacji Studenckich „Konik” oraz Oglnopolska Konferencja Studenckich K Naukowych.
Uczeni zrzeszeni w Polskiej Akademii Umiejtnoci pracuj w rnych uczelniach i instytutach w kraju i za granic, a w Akademii dziaaj w wydziaach i komisjach naukowych. Jednak dwa razy w roku spotykaj si razem, by omawia najwaniejsze sprawy dla PAU i nauki polskiej.
Tak te byo 17 listopada, gdy odbyo si posiedzenie naukowe PAU. Prof. Andrzej Biaas, prezes PAU, przedstawi wydarzenia, jakie miay miejsce w czasie ostatnich 5 miesicy w Akademii. Mwi o pracy poszczeglnych wydziaw, konferencjach i seminariach. Wspomnia m.in. o sesji Panorama uczonych, sympozjum z okazji Roku Wyspiaskiego – Stanisaw Wyspiaski. W labiryncie wiata, myli i sztuki, sesji Archiwa dla nauki. Dlaczego nauce potrzebne s archiwa naukowe. Przypomina te o padziernikowej wizycie i wykadzie prof. Ihora Sewcenki z Wydziau Klasycznego Uniwersytetu Harvarda (Ukraina midzy bizantyskim Wschodem i aciskim Zachodem) – uczony odebra wwczas dyplom czonka zagranicznego PAU. Prof. Biaas przedstawi rwnie plany PAU i jej najnowsze wydawnictwa, m.in. Historia zoologii w Polsce oraz Polscy twrcy aparatury naukowej.
Najwaniejszym momentem spotkania byo wrczenie dyplomw nowo wybranym czonkom PAU. Czonkami czynnymi PAU zostali profesorowie: Teresa Kostkiewiczowa (Instytut Bada Literackich PAN), Stanisaw Stabrya (Instytut Filologii Klasycznej UJ) i Lucjan Suchanek (Instytut Studiw Regionalnych UJ). Czonkami korespondentami PAU zostali: Wiesaw Bory (Instytut Filologii Sowiaskiej UJ), Jzef Korpanty (Instytut Filologii Klasycznej UJ), Zofia Kurnatowska (Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Pozna), Krzysztof Redlich (Instytut Fizyki Teoretycznej UWr.), Barbara Jarzb (Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skodowskiej−Curie, Gliwice). Dyplom czonka zagranicznego otrzyma Pavel Bosak (Instytut Geologii Akademii Nauk Republiki Czeskiej). Podczas spotkania prof. Piotr Sztompka (UJ) przedstawi wykad Zaufanie – brakujce ogniwo polskiej transformacji. Idea zaproponowana przez wybitnego krakowskiego socjologa znalaza ostatnio bardzo szeroki oddwik w mediach i wypowiedziach politykw.
Na zakoczenie posiedzenia naukowego w hallu budynku PAU odsonito popiersie Jzefa Pisudskiego autorstwa prof. Witolda Cckiewicza. Znany jest on przede wszystkim jako architekt, budowniczy kociow, monumentalnych pomnikw, a od niedawna jako poeta. 17 listopada prof. Cckiewicz ponownie nas zaskoczy – wyrzebi gow Marszaka i podarowa j Akademii. Na cokole wyryto zdanie skierowane przez Marszaka do czonkw PAU w 1919 roku: „Akademia Umiejtnoci, stajc si najwaniejsz instytucj naukow dla caej Polski, ma do spenienia wielkie zadanie.” – Dzikuj Akademii, e mogem w jej murach zrealizowa moje modziecze marzenie: zrobi portret Marszaka, ktry by idolem mojej modoci! – powiedzia prof. W. Cckiewicz po odsoniciu popiersia (na fot. prof. Witold Cckiewicz przy popiersiu Jzefa Pisudskiego).
8 listopada po raz trzeci rozdano stypendia m.st. Warszawy im. Jana Pawa II. Program stypendialny zosta utworzony jako jeden ze sposobw na kultywowanie pamici o papieu Janie Pawle II oraz jego dziele i jest finansowany z budetu Warszawy. Tegoroczna edycja kosztuje miasto 3,4 mln z, w tym 2 mln z stypendia dla studentw.
Stypendia przeznaczone s dla zdolnej i aktywnej modziey warszawskiej – uczniw, studentw i doktorantw. W tegorocznej edycji stypendia w wysokoci od 200 do 1500 z otrzymao ponad 600 osb. Wrd nagrodzonych znalazo si 247 studentw, ktrym z budetu pastwa przyznano od 500 do 1500 z (na okres 9 miesicy).
Wysoko stypendium uzaleniona jest od stopnia zaangaowania spoecznego kandydata, jego wybitnych osigni w nauce lub sporcie, redniej ocen oraz dochodu na czonka rodziny. Najwysz moliw stawk otrzymao 16 osb. Decyzj o przyznaniu podejmuje Rada Miasta Warszawy, a procesem rekrutacji oraz pozostaymi sprawami zajmuje si Centrum Myli Jana Pawa II.
Gociem honorowym uroczystoci wrczenia stypendiw by Robert Korzeniowski, kilkakrotny mistrz olimpijski i mistrz wiata. Sportowiec opowiedzia o swoim yciu i dziaalnoci, a jego wypowiedzi byy wzbogacone dokumentalnymi materiaami filmowymi. Go zachca stypendystw do wyznaczania sobie ambitnych celw, nazwanych metaforycznie „akropolami”. Wybitny chodziarz zapewnia, e poprzez cik prac mona osign szczyty, ale jednoczenie doradza, aby posi umiejtno czerpania nauki take z poraek.
Dziesiciu najlepszych stypendystw otrzymao listy gratulacyjne z rk Hanny Gronkiewicz−Waltz, prezydent Warszawy i Piotra Dardziskiego, dyrektora Centrum Myli Jana Pawa II. Wszyscy wyrnieni oprcz stypendiw dostali imienne karty stypendysty oraz upominki.
25 osb reprezentujcych instytucje naukowe z Niemiec, Danii, Grenlandii, Holandii, Polski (Instytut Nauk o Morzu USz.), Rosji, Szwecji i Wielkiej Brytanii uczestniczyo w rejsie badawczym statkiem R/V „Maria S. Merian” u wybrzey Grenlandii. Kierownikiem naukowym ekspedycji by prof. Jan Harff z Baltic Sea Research Institute (Niemcy), waciciela statku. Ekspedycja bya finansowana przez Deutsche Forschungs Gemeinschaft.
Rejon zachodniej Grenlandii jest w skali globalnej jednym z kilku tzw. punktw wzowych. Zmiany rodowiskowe w tych punktach maj wpyw na ksztatowanie si klimatu. Wzrost lub spadek temperatury czy zasolenia wody oceanicznej, rozkad cyrkulacji oceanicznej, zmiany poziomu wd oceanicznych, zmiany powierzchni zajmowanej przez ld kontynentalny, zmiany zasigu lodu morskiego przekadaj si na powstanie zjawisk, czsto bardzo uciliwych dla mieszkacw pewnych regionw (kontynentw), czasami w skali bez maa globalnej. Takie zjawiska nie naleay do rzadkoci w przeszoci geologicznej Ziemi. W okresie ostatnich kilku tysicy lat miay miejsce zmiany klimatu o duym zasigu, np. ciemny okres rzymski, redniowieczny okres ocieplenia czy wreszcie zakoczona cakiem niedawno maa epoka lodowa. Z przebiegu zdarze od roku ok. 1850 wynika, e obserwujemy i uczestniczymy w kolejnym okresie ocieplenia.
Ekspedycja w rejon wd zachodniej Grenlandii zakadaa zbadanie: przestrzenno−czasowych zmian cyrkulacji paleooceanograficznej ze szczeglnym uwzgldnieniem epizodw wzmoonej produkcji gr lodowych oraz wielkoskalowych zjawisk dopywu wd roztopowych z ldolodu Grenlandii w okresie holocenu, zarchiwizowanych w osadach Cieniny Baffina; cykli biogeochemicznych w okresie holocenu ze szczeglnym uwzgldnieniem wpywu czowieka na podstawie analizy rdzeni osadw morskich (osady do bada zostay pobrane w rejonie nieczynnej ju kopalni cynku i oowiu „Black Angel”); wspczesnej deformacji skorupy ziemskiej i zmian poziomu morza w wyniku glacjo−izostatycznej reakcji na zmiany obcienia czasz lodow.
Najwaniejszym rejonem bada bya Zatoka Disko oraz uchodzcy do niej lodowiec Jakobshavn Isbrae, ktry jest obecnie jednym z najszybciej ustpujcych lodowcw na wiecie. Posiadamy doskona dokumentacj jego rozwoju od roku 1850.
Na Grenlandii obserwujemy dramatyczne skutki ocieplenia. Z samolotu mona ujrze przygnbiajcy widok odsonitego ldu, opuszczonego przez ldold. Z bada wynika, e tempo ustpowania lodu podlega obecnie na Grenlandii dramatycznemu przyspieszeniu. Ustpowanie lodu jest skutkiem wzrostu temperatury powietrza oraz temperatury wody oceanicznej, a skutkuje wzrostem poziomu wd oceanicznych, aczkolwiek brak pokrywy lodowej wpywa na tempo podnoszenia si skorupy ziemskiej w tym rejonie. Nikt nie jest w stanie okreli, jak dugo to zjawisko potrwa. Wyniki bada na materiale zebranym podczas ekspedycji w rejon wd zachodniej Grenlandii pozwol zrekonstruowa podobne zmiany klimatu, jakie miay miejsce w okresie ostatnich 10 tys. lat. Spodziewamy si, e moliwe bdzie okrelenie dynamiki tych zmian oraz ewentualnie ich powtarzalnoci.
Jednym ze wskanikw osigni naukowych pracownikw s uzyskane prawa wyczne – patenty na wynalazki oraz prawa ochronne na wzory uytkowe.
Z roku na rok wzrasta liczba udzielanych przez Urzd Patentowy RP patentw na wynalazki, ktrych twrcami s pracownicy Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocawiu. W roku 2006 uzyskano ich 24, czyli liczb, jak na skal uczelni, rekordow; ponad dwa razy wicej ni w 2005 r., ktry by najlepszy w historii placwki. Swoistym rekordzist jest prof. Czesaw Wawrzeczyk, kierownik Katedry Chemii. Zespoy pod jego kierunkiem uzyskay w ubiegym roku a 6 patentw na nowe zwizki chemiczne i sposoby ich otrzymywania. Zwizki te mog znale zastosowanie – jako substancje zapachowe – w przemyle farmaceutycznym lub spoywczym oraz jako detergenty – w ochronie rolin. 4 patenty na wynalazki dotyczce sposobw otrzymywania – drog biotransformacji – zwizkw chemicznych, ktre mog by wykorzystane w prowadzeniu stereo specyficznych syntez zwizkw organicznych uzyska zesp pod kierunkiem prof. Agnieszki Mironowicz z Katedry Chemii. Kolejnych 9 patentw udzielono na wynalazki dotyczce sposobw otrzymywania biologicznie czynnych zwizkw chemicznych, mogcych znale zastosowanie w przemyle farmaceutycznym. Uzyskay je zespoy pod kierunkiem prof. Teresy Koek i prof. Tadeusza Kowalskiego, rwnie z Katedry Chemii.
Wszystko wskazuje na to, e w roku 2007 padnie kolejny rekord – od 1 stycznia do 31 padziernika br. uczeni z UP uzyskali a 34 patenty, czyli o 10 wicej ni przez cay rok 2006.
W okresie ostatnich 20 lat obecny Uniwersytet Przyrodniczy (dawniej Akademia Rolnicza we Wrocawiu) podpisa i realizowa 23 umowy licencyjne i wdroeniowe. Najwiksze efekty ekonomiczne uzyskano z umowy licencyjnej odnonie do preparatu torfowego prof. Stanisawa Topy – ogem byo to okoo 93,5 tys. dolarw USA. Aktualnie trwaj negocjacje nad wdroeniem kilku wynalazkw dotyczcych nowatorskich konstrukcji zespow czyszczcych kombajnw zboowych oraz sposobw otrzymywania kwasu cytrynowego oraz drody paszowych z glicerolu, bdcego odpadem w produkcji biopaliwa.
W dniach 23−27 wrzenia odbya si midzynarodowa konferencja naukowa GeoPomerania 2007. Pod hasem Geology cross−bordering the Western and Eastern European Platform zorganizoway j towarzystwa geologiczne Polski (PTG – Polskie Towarzystwo Geologiczne) i Niemiec (DGG – Deutsche Gesellschaft fr Geowissenschaften). Wsporganizatorami konferencji byy: Uniwersytet szczeciski, Uniwersytet w Rostocku, Uniwersytet w Greifswaldzie, Akademia Grnicza we Freibergu oraz Wsplna Komisja ds. Ochrony rodowiska Pomorza Zachodniego/Landu Meklemburgia−Pomorze Przednie (GUK).
Prof. Witold Zuchiewicz z UJ otworzy obrady wykadem o aktywnoci tektonicznej w Polsce. Drug wart wspomnienia prezentacj, dotyczc powstania fotosyntezy i ziemskiej atmosfery tlenowej, przedstawi prof. Manfred Schidlowski, urodzony Szczecinianin, ktry znakomit cz swego ksigozbioru przekaza Bibliotece Gwnej USz., a cz kolekcji niezwykych okazw geologicznych, w tym najstarsze skay osadowe z formacji Isua na Grenlandii, do uniwersyteckiego Muzeum Geologicznego.
Najwicej referatw wygoszono w ramach sesji System basenu rodkowoeuropejskiego oraz obszarw przylegych. Dotyczyy one m.in.: basenw sedymentacyjnych, potencjalnego wystpowania wglowodorw, regionalnej stratygrafii oraz korelacji geologicznej w skali globalnej. Uczestnicy kolejnej sekcji przedstawiali wyniki bada na temat gospodarki i zarzdzania transgranicznymi zasobami wd podziemnych. Kwestia aktualna z uwagi na problemy z zaopatrzeniem i zagroeniem istniejcych zasobw wd podziemnych po obu stronach polsko−niemieckiej granicy. W sekcji 3 rozmawiano o historii rozwoju wybrzea Morza Batyckiego i problemach zwizanych z jego ochron. Sesj 4 zdominowaa problematyka kopalin wystpujcych w osadach basenu permskiego (zoa miedzi i soli) oraz wykorzystania wd termalnych do celw gospodarczych. Podczas obrad sesji 5 przedstawiano rekonstrukcje zmian klimatycznych od schyku ostatniego glacjau po czasy wspczesne. Podczas sesji Geologia rodowiskowa mwiono m.in. o zanieczyszczeniu rodowiska (gleby) w Iranie, dydaktyce rodowiskowej, wspczesnych rodowiskach osadowych i paleogeografii. W sesji Geoarcheologia znalazy si doniesienia na temat zmian klimatu i ich skutkw dla rozwoju osadnictwa i cywilizacji, a take wykorzystania materiaw naturalnych w poszczeglnych okresach rozwoju cywilizacyjnego tej czci Europy. Sekcja 8 – dziedzictwa geologicznego, geotouryzmu i geoparkw – obradowaa nt. wykorzystywania zasobw przyrody nieoywionej do celw edukacyjnych i rekreacyjnych. Sesja Neotektonika dotyczya procesw geologicznych zachodzcych w niedalekiej przeszoci i obecnie. Przedstawiono m.in. wyniki bada nad wspczesnym ruchem skorupy ziemskiej oraz nad dowodami na istnienie takich ruchw w niedalekiej przeszoci w wyniku zlodowace w plejstocenie.
Wycieczki terenowe s nieodcznie zwizane z kad konferencj geologiczn. Organizatorzy GeoPomeranii zaproponowali wyjazdy tematyczne: rozwj doliny Odry w plejstocenie i holocenie oraz system basenw rodkowoeuropejskich, osady paleozoiczne Pomorza, aktywno neotektoniczna i wspczesna morfodynamika wybrzea Morza Batyckiego, geologiczne, geoarcheologiczne i geoekologiczne aspekty neotektoniki wyspy Rugia, dynamika wybrzea i ochrona brzegw w pn.−zach. Polsce i pn.−wsch. Niemczech. Ponadto uczestnicy konferencji odwiedzili magazyn rdzeni PGNiG w Pile.
Podczas otwarcia konferencji GeoPomerania wrczone zostay doroczne nagrody DGG. Prof. Witold Zuchiewicz z Uniwersytetu Jagielloskiego, znakomity specjalista od problematyki wspczesnych ruchw tektonicznych skorupy ziemskiej, otrzyma Medal Serge−von−Bubnoffa. Londyskie Towarzystwo Geologiczne zostao uhonorowane Plakietk Leopolda von Bucha.
Podczas zamknicia obrad GeoPomeranii wrczono nagrody za najlepsze postery. Pierwsz nagrod otrzymali: Y. Yan−Tao i wspautorzy z South China Sea Institute of Oceanology, Chinese Academy of Sciences za poster „Tectonic implications of Pleistocene marine terraces and coral reefs along the northwestern coast of Hainan Island, China”. Drug nagrod otrzymali F. Schart ze wspautorami z uniwersytetw w Greifswaldzie i Utrechcie za poster „The cliff−section of Gnitz Peninsula (Usedom Island, SW Baltic Sea) as an example for late Weichselian ice sheet decay”. Trzeci nagrod otrzymali M. Wahle ze wspautorami z uniwersytetw w Greifswaldzie i Utrechcie za poster „Late Pleistocene/Early Holocene river channel on Usedom Island (SW Baltic Sea coast, Germany)”.
Kometa 17P/Holmes znana jest od 1892 r. Odkry j angielski astronom Edwin Holmes. Jest to kometa okresowa, powracajca co ok. 7 lat. Wida j w gwiazdozbiorze Perseusza, niedaleko najjaniejszej gwiazdy tej konstelacji. Pnym wieczorem jest wysoko na niebie, prawie w zenicie. Najlepiej oglda j przez lornetk w bezchmurn noc.
W nocy z 23 na 24 padziernika kometa wybucha. Astronomowie z UMK wykonali seri zdj pokazujcych jej ewolucj w okresie ostatnich 3 tygodni (na fot.). Pierwsze zdjcie wykonano 26 padziernika, 3 dni po wybuchu, kolejne 2, 8 i 10 listopada, a ostatnie 15 listopada. Do obserwacji uyto najwikszego na terenie Polski teleskopu optycznego o rednicy 90 cm.
Mimo i od wybuchu komety 17P/Holmes min miesic, nadal jest ona bardzo jasna i cigle intryguje astronomw. Wybuch jasnoci tego obiektu jest najwikszym w historii bada nad kometami. Otoczka komety na ostatnim zdjciu jest siedmiokrotnie wiksza ni na pierwszym. 17P/Holmes stanowi w tej chwili najwiksze ciao w Ukadzie Sonecznym. Samo jdro kometarne ma zaledwie kilka kilometrw, ale wraz z ca otoczk i warkoczem rozciga si ona na obszarze wikszym ni rednica Soca. 17P/Holmes znajduje si obecnie ok. 2,5 jednostki astronomicznej od Soca (ok. 380 mln km) oraz ok. 1,6 jednostki astronomicznej od Ziemi (niecae 250 mln km) i oddala si od obu cia.
Toruscy astronomowie chc zbada widmo komety. – Niestety, warunki pogodowe w okolicach Torunia s niekorzystne i nie udao nam si do tej pory otrzyma widma komety. Dobra pogoda nie trafia na konfiguracj teleskopu ze spektrografem – narzeka dr hab. Maciej Mikoajewski.
– Wykonywalimy obserwacje ewentualnych szybkich zmian jasnoci jdra komety w skali minut, a nawet sekund. Uzyskane dane nie wykazuj zmian jasnoci w tych skalach czasowych podczas jednonocnych obserwacji – mwi Ernest wierczyski, student i jeden z obserwatorw w Centrum Astronomii UMK.
Z dotychczasowych dowiadcze z podobnymi kometami wiadomo, e po gwatownym wzrocie jasnoci w cigu ok. 2,5 dnia, kometa po 20−30 dniach powraca do jasnoci sprzed wybuchu. 17P/Holmes nie zachowuje si zgodnie z t regu, nadal jest bardzo jasna. 15 listopada miaa jasno ok. 3 magnitudo.
Ogrdek zielarski: mita pieprzowa, naparstnica, prawolaz, lebiodka (oregano)
Najwicej przedstawionych prac dotyczyo uprawy, chemizmu oraz biologicznej aktywnoci rolin zielarskich. Mniejsz grup stanowiy prezentacje z zakresu stosowania surowcw zielarskich w ywieniu ludzi i zwierzt jako dodatkw prozdrowotnych.
Zdaniem prof. Stanisawa Berbecia (AR Lublin), dua liczba gatunkw znajdujcych si w uprawie, zrnicowanie skadu chemicznego oraz mnogo czynnikw wpywajcych na jako surowca daj szans na rozwj bada zwizanych z upraw i zastosowaniem zi. Mog one dotyczy m.in.: selekcji i hodowli odmian oraz nasiennictwa, wymaga siedliskowych i agrotechnicznych nowych gatunkw pochodzcych ze stanowisk naturalnych i introdukowanych, nowych elementw agrotechniki gatunkw ju uprawianych, efektw ilociowych i jakociowych tzw. uprawy ekologicznej, zastosowania biotechnologii w produkcji surowca i zwizkw biologicznie czynnych.
Prof. Kazimierz Gowniak (AM Lublin) stwierdzi, e rozwj bada nad lekami naturalnymi pochodzenia rolinnego jest uwarunkowany zastosowaniem nowoczesnych metod analizy fizykochemicznej. Wysiki naley skierowa na: poszukiwanie mniej zbadanych gatunkw rolin o spodziewanej znacznej zawartoci metabolitw wtrnych, czynnych biologicznie; badanie znanych i stosowanych w medycynie tradycyjnej gatunkw rolin, w ktrych zawarto i skad chemiczny metabolitw wtrnych s niewystarczajco poznane i opisane; badanie znanych i opisanych szerzej w literaturze substancji rolinnych, w celu poznania mechanizmw ich dziaania i moliwoci zastosowania w terapii.
Dr Jerzy Jambor (Polski Komitet Zielarski, Phytopharma Klka SA) mwi o polskim zielarstwie. Produkcja zi w Polsce wynosi ok. 20−22 tys. ton rocznie, a najwaniejszym rdem pozyskiwania surowcw zielarskich s uprawy polowe, zajmujce powierzchni ponad 30 tys. ha. W uprawie znajduje si obecnie ok. 70 gatunkw rolin leczniczych. Ze stanowisk naturalnych pozyskuje si 3−5 tys. ton surowca z ok. 100 gatunkw rolin. Obecnie dy si do ograniczenia zbioru surowca pochodzcego ze stanowisk naturalnych na korzy surowca z upraw polowych.
Prof. Eugeniusz Grela (AR Lublin) przedstawi zioa jako alternatyw dla rnych stymulatorw wzrostu tradycyjnie stosowanych w ywieniu zwierzt. Mog by stosowane w profilaktyce i leczeniu zwierzt, wpywajc na popraw walorw dietetycznych i smakowych misa. Prof. Bogdan Kdzia (Instytut Rolin i Przetworw Zielarskich w Poznaniu) mwi o mikrobiologicznej ocenie surowcw i lekw rolinnych, a o znaczeniu zi dla zachowania zdrowia – dr Lucjan Szponar (Instytut ywnoci i ywienia w Warszawie).
Sesji posterowej towarzyszya dyskusja, podczas ktrej zwrcono uwag na due moliwoci naszego kraju w dziedzinie produkcji surowca zielarskiego, majcego szerokie zastosowanie w przemyle farmaceutycznym, kosmetycznym oraz spoywczym (take jako przyprawy w gospodarstwie domowym).
Prof. Janusz Wojciechowski (AR Lublin) mwi o osigniciach naukowo−dydaktycznych prof. Stanisawa Berbecia, ktrego 50−leciu pracy naukowej powicona bya tegoroczna edycja konferencji.
W dniach 13−15 wrzenia odbya si XV Krajowa Konferencja Biocybernetyka i inynieria biomedyczna. Jej organizatorami byy: Wydzia Mechaniczny PWr., Centrum Inynierii Biomedycznej PWr., Komitet Biocybernetyki i Inynierii Biomedycznej PAN oraz Polskie Towarzystwo Inynierii Biomedycznej, a wsporganizatorem – Stowarzyszenie Inynierw Mechanikw Polskich.
Polska bioinynieria nie ma tak wspaniaej bazy przemysowej ani finansowej, jak wygrywajca w wiatowej konkurencji nauka amerykaska. Niemniej, utalentowani jej reprezentanci uzyskuj cenione wyniki. Jako znaczce osignicia naukowe wymienia si m.in. wyniki bada prof. Romana Maniewskiego (Instytut Biocybernetyki i Inynierii Biomedycznej PAN), dotyczce obrazowania optycznego (zastosowania w tomografie optycznym). Prof. Jacek Skarewski opracowa udane implanty limakowe ucha. Wiele ciekawych polskich prac dotyczy oprogramowania aparatury badawczej i laboratoryjnej. Opracowania laboratoryjne s czsto kupowane i wdraane przez obcy przemys. Dotyczy to np. czujnikw do pH−metrii (patent amerykaski, scalenie produktu nastpuje na Tajwanie) czy ostrza do mikroskopw si atomowych (opracowane dziki programom ramowym UE, produkowane poza Polsk).
W konferencji uczestniczyli lekarze, inynierowie, informatycy, biolodzy, fizycy i chemicy, ktrzy dla osignicia swych celw badawczych musz znale wsplny jzyk. Nie zawsze jest to atwe, zwaszcza gdy w tle pojawia si ekonomia. Zajmujcy si telemedycyn dr hab. in. Piotr Augustyniak (AGH) jest zdania, e inynier musi „traktowa lekarza jako swj obiekt bada: mierzy jego interakcje i analizowa jego zachowanie pod wzgldem socjologicznym”. Wiele innowacji wnosz w medycyn techniki obrazowania medycznego. Tomografia funkcjonalna umoliwia dobieranie obrazowania do rodzaju tkanki, ktr chcemy analizowa. – Dla informatyka oznacza to konieczno stworzenia waciwego algorytmu informatycznego – mwi dr Robert Cierniak (PCz.).
Prof. Jerzy Wtorek (PG) z nadzwyczajn precyzj zaprzga do diagnozowania zoone metody matematyczne w poczeniu z rnorodnymi metodami diagnostycznymi. Dobre metody powinny operowa parametrami, ktre wyranie identyfikuj dan zmian chorobow. Tymczasem np. mammografia sabo odrnia tkanki rakowe od zdrowych (rnica stopnia jonizacji jest niewielka), zatem nadaje si raczej do wstpnych bada przesiewowych. W medycynie niewaciwie diagnozuje si ok. 10 proc. przypadkw.
Zesp prof. Romualda Bdziskiego z Wydziau Mechanicznego PWr. zajmuje si nawigacj, biomanipulatorami, modelami struktur kostnych i zagadnieniami implantologii. Pracuje te nad rodzajem rozprek midzykrgowych, tzw. prestige disc, do korekcji wad krgosupa – zrobiono ich ok. 30. W wiecie stosuje si w tym celu take czopy midzykrgowe z materiaw biodegradowalnych. W PWr. prowadzi si rwnie prace nad „zrczn” bioprotez doni, ktr mona sterowa dziki rozpoznaniu intencji uytkownika na podstawie analizy sygnaw EMG, powstajcych przy aktywnoci mini szkieletowych. Po odpowiednim rozpoznaniu mona ich uy jako decyzji sterujcych protez – wyjania dr Andrzej Woczowski z Instytutu Automatyki, Informatyki i Robotyki PWr.
W PWr. tematami zwizanymi z medycyn zajmuje si okoo 100 osb – twierdzi prof. Bdziski. To matematycy, fizycy, mechanicy, elektronicy, materiaoznawcy. Wikszo z nich wsppracuje w „wirtualnym” Centrum Inynierii Biomedycznej. Wraz ze rodowiskiem lekarskim, z ktrym realizuj liczne prace, tworz znaczc spoeczno, ktra moe wkrtce zmieni nasze wyobraenie o opiece medycznej.
Podczas konferencji zaprezentowano 326 prac nalecych do 10 grup tematycznych: biopomiarw (85 referatw), biomechaniki (47), obrazowania medycznego (48), fizyki medycznej (34), modeli matematycznych (14), telemedycyny (13), biomateriaw (36), biomanipulatorw (35) i metod komputerowych (35).
W dniach 8−10 listopada Wielkopolska Fundacja im. I. Paderewskiego i Wysza Szkoa Zawodowa „Kadry dla Europy” zorganizoway midzynarodow konferencj Przeszo w kinie Europy rodkowej i Wschodniej po roku 1989. O kulturze filmowej mwili prelegenci z Czech, Wgier, Ukrainy, Biaorusi, Serbii, Niemiec i Polski.
Dr Imre Szjrt zaproponowa systemowe ujcie kwestii kanonicznoci wobec przewartociowania roli sztuki filmowej w kulturze narodowej i konsekwencji demonopolizacji kinematografii krajw naszej czci Europy. Kino ukraiskie i jego zmagania z mitem Ukrainy kozackiej i polskiej referoway dr hab. Agnieszka Matusiak (UWr.) i dr Tetiana Dziadewicz (Akademia Kijowsko−Mohylaska w Kijowie). Melancholijne i gorzkie, jednak nie mniej atrakcyjne kino rumuskie przybliyy dr Agnieszka Kulig (UAM, WSZ KdE) i mgr Iwona Bartnicka (UAM). Pierwsza wejrzaa w smutek rumuski przez pryzmat filozofii Emila Ciorana, druga scharakteryzowaa estetyk rumuskiego kina rewizji politycznej. Fenomen adaptacji powieci Wasyla Bykaua w rosyjskim i biaoruskim kinie analizowa Ale Arkusz.
Dr ucja Demby przypomniaa polsko−rosyjski spr o posta cara w filmie N. Michakowa Cyrulik Syberyjski. Gocie z Czeskich Budziejowic, dr Lubomr Pna i jego asystentki, zaprezentowali socjologiczne i kulturowe spojrzenie na bohatera filmu czeskiego lat 90. jako bohatera postmodernistycznego. Kino wschodnich Niemiec, zmagajce si z zablinianiem wieloletniego podziau na Niemcy Wschodnie i Zachodnie, omwili dr Hans−Christian Trepte z Lipska oraz mgr Agata Lisiak z Berlina. Niemieckie kino dokonuje rozrachunku z przeszoci w temacie politycznym (ycie na podsuchu), w klimacie „ostalgii” (Aleja Soneczna, Good bye, Lenin) oraz walki bohaterw o wasn biografi. Filmowy Berlin lat 90. jawi si jako miasto w ruchu, miejsce o nieustabilizowanej tosamoci, metropolia z blizn, jak dowodzi Lisiak – miasto o rodkowoeuropejskim duchu.
Dr Dobrochna Dabert, prof. UAM, analizowaa filmowe strategie rekonstrukcji i destrukcji historii w polskim filmie po 1989 roku. Stosunek do tradycji kluczowej – romantyzmu i mitu Solidarnoci, polskich grzechw przeszoci, wyraany przez twrcw najambitniejszych polskich komedii po 1989 – Marka Koterskiego i Stanisawa Tyma, omwia dr Monika Talarczyk−Gubaa (WSZ KdE). Antybohaterw polskiego kina po przeomie, byych funkcjonariuszy aparatu bezpieczestwa, scharakteryzowaa mgr Karolina Dabert (WSZ KdE). Dr Jacek Nowakowski (UAM) z dorobku polskiego kina autorskiego wybra wtek maej ojczyzny – lska, wci obecny w twrczoci Kazimierza Kutza, cho po przeomie nasycony tematyk polityczn, oraz jego odmienny obraz w filmach Lecha Majewskiego, peen odniesie do artystycznie pokrewnych mu biografii twrcw z tego regionu.
Utwory z okresu przeomu 1989−90 z upywem czasu wprowadzane s w nowe konteksty, jak komedia Profesjonalista serbskiego dramaturga Duszana Kovaevicia, ktr przybliy uczestnikom dr hab. Dejan Ajdaci.
Twrczo gocia specjalnego konferencji – Mrty Mszros – przybliyli hungaryci dr Grzegorz Bubak (UJ) oraz mgr Aleksandra Muga (UAM).
W dniach 13−16 wrzenia w Gnienie odbya si 38. Midzynarodowa Konferencja Jzykoznawcza Pozna Linguistic Meeting, organizowana przez Instytut Filologii Angielskiej UAM.
Helen Aristar−Dry (Eastern Michigan University, USA) przedstawia zasoby oraz usugi elektroniczne stanowice wirtualne rodowisko bada dla jzykoznawstwa. Postulowaa wprowadzenie elektronicznych standardw umoliwiajcych kartograficzn prezentacj danych jzykoznawczych. Ronald Cole (Boulder Language Technologies) mwi o wykorzystaniu wirtualnego nauczyciela w procesie nauczania i przyswajania wiedzy z przedmiotw cisych przez uczniw szk podstawowych. Gisbert Fanselow (Uniwersytet Poczdamski) mwi o szyku wyrazw w zdaniu w jzykach polskim oraz niemieckim, sucym potrzebie wyraania takich funkcji, jak „temat” i „remat”. Argumentowa, e ta zaleno jest efektem ubocznym zwizku midzy linearyzacj a akcentowaniem oraz midzy akcentowaniem a struktur informacji. John Ohala (University of California, Berkeley) przedstawi ewolucj nauk fonetycznych i fonologicznych, poczwszy od czasw staroytnych, a skoczywszy na wspczesnych kierunkach. Autor podkreli przewag kierunkw fonologicznych, ktre w empiryczny sposb weryfikuj hipotezy, nad formalnymi i bardziej abstrakcyjnymi nurtami w fonologii. Peter Trudgill (University of East England) podkrela wag mieszania si dialektw (dialect mixture), negujc rol tosamoci w powstawaniu nowych odmian jzyka. Teza zostaa zilustrowana badaniami dotyczcymi kolonialnych ekspansji jzykw europejskich sprzed XVI w.
167 uczestnikw wysuchao 119 referatw, zaprezentowanych w 14 sesjach tematycznych z zakresu wielu dziedzin jzykoznawstwa, tzn.: fonetyki i fonologii, skadni, leksykografii i leksykologii, jzykoznawstwa kognitywnego, pragmatyki, dialektologii, jzykoznawstwa historycznego, anglicyzmw, naturalnego przetwarzania jzyka, semiotyki, komunikacji niewerbalnej, celtologii oraz akwizycji drugiego jzyka. W czasie dyskusji szczeglnie duo uwagi powicono interdyscyplinarnoci nauki, czyli czeniu bada jzykoznawczych z dyscyplinami takimi, jak: technologia, informatyka, medycyna, psychologia, socjologia.
W dniach 11−13 padziernika odby si II Festiwal Filmw Popularnonaukowych, zorganizowany przez Akademick Telewizj Edukacyjn UG. Na konkurs zgoszono 27 filmw. Komisja preselekcyjna wyonia 12, ktre uczestniczyy w pokazach konkursowych. Poza konkursem wywietlono film Niewygodna prawda, ktry w 2007 r. zdoby Oscara jako najlepszy film dokumentalny.
Grand Prix II FFP zdobya Anna Frckowiak−Ostrejko za cykl programw telewizyjnych „Nauka dla praktyka”, zrealizowanych we wrocawskim oddziale TVP SA. Cykl opowiada o rnych zastosowaniach odkry i bada naukowych w praktyce. Jeden z odcinkw tego cyklu, Chiropterolodzy, otrzyma rwnie Nagrod Prezesa Wojewdzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Gdasku dla najlepszego obrazu filmowego zwizanego z badaniami rodowiska naturalnego. Nagrod Specjaln Rektora Uniwersytetu Gdaskiego za walory edukacyjne przyznano krtkiemu filmowi animowanemu Badamy tajemnice DNA w re. dr. Jerzego Grbosza z Instytutu Fizyki Jdrowej PAN w Krakowie. Nagrod Specjaln Jury otrzyma film Dwugowy smok. Architektura 20−lecia midzywojennego na Grnym lsku w re. Jadwigi Kocur i Leszka Ptaszyskiego. Wyrniono te dwa filmy o polskich badaniach archeologicznych: Pod pokadem czasu w re. Krzysztofa Kowalskiego oraz W cieniu Nefertuma w re. Sawomira W. Malinowskiego.
Przez dwa dni sala Centrum Dydaktyczno−Konferencyjnego Wydziau Zarzdzania UG w Sopocie bya wypeniona po brzegi. Filmy obejrzao ok. 800 osb. Projekcje filmw poprzedzi pokaz laserw prowadzony przez prof. Piotra Kwieka z Instytutu Fizyki Dowiadczalnej UG.