Kolejne polskie zespoły otrzymały dofinansowanie do projektów realizowanych w ramach konkursu OPUS 24+LAP/Weave. Na badania prowadzone z czeskimi i austriackimi partnerami przeznaczono prawie 14 mln zł.
Program Weave to efekt wielostronnej współpracy między instytucjami finansującymi badania naukowe z Austrii, Belgii-Flandrii, Czech, Luksemburga, Niemiec, Polski, Słowenii i Szwajcarii. W jego ramach organizowany jest konkurs Opus+LAP. W ostatniej edycji do Narodowego Centrum Nauki, które zapewnia finansowanie dla polskich projektów, wpłynęło w sumie 1921 wniosków na łączną kwotę niemal 2,7 mld zł. Rozstrzygnięto już części konkursu obejmujące przedsięwzięcia polsko-luksemburskie, polsko-austriackie, polsko-flamandzkie i polsko-szwajcarskie. Teraz poznaliśmy wyniki dla projektów polsko-czeskich, z których 10 rekomendowano do realizacji. Wyłoniono także jeden projekt trójstronny: polsko-czesko-austriacki. W sumie na badania te przeznaczono ponad 13,7 mln zł.
Wśród dwustronnych przedsięwzięć prowadzonych we współpracy z naszymi południowymi sąsiadami najwięcej (1,9 mln zł) otrzymała dr Kamila Fiałkowska z Uniwersytetu Warszawskiego. Wraz z badaczami Instytutu Etnologii Czeskiej Akademii Nauk zbada ona nierówną naturę obywatelstwa w Europie Środkowej i Wschodniej i to, jak antycyganizm wpływa na przyjęcie uchodźców.
Reakcje społeczne w odpowiedzi na inwazję Rosji na Ukrainę zarówno w Polsce, jak i w Czechach były
bezprecedensowe. Przybycie tysięcy uchodźców doprowadziło do oddolnej mobilizacji obu społeczeństw niosących pomoc. W cieniu pozostały jednak pewne zjawiska, np. ukraińscy Romowie spotykali się na swojej uchodźczej drodze z dyskryminacją. W tym projekcie skupiamy się na ich sytuacji, a także na czeskich (i słowackich) i polskich Romach, którzy udzielali pomocy ukraińskim Romom od pierwszych dni trwającej wojny, a których wkład w pomoc uchodźcom jest jednak zagrożony wymazaniem przez działanie homogenizujących praktyk dyskursywnych, polegających na mówieniu o polskiej/czeskiej pomocy. To potencjalnie podważa ich i tak już nierówny społeczny i polityczny status jako obywateli, dodatkowo kwestionując ich przynależność – wyjaśnia badaczka z Ośrodka Badań nad Migracjami UW.
Projekt będzie realizowany przez romsko-nieromskie zespoły badawcze z Czech i Polski. Ma na celu nie tylko udokumentowanie sytuacji ukraińskich, polskich i czeskich Romów w kontekście wojny w Ukrainie. Naukowcy przez pryzmat krytycznych studiów nad obywatelstwem poszukają też odpowiedzi na pytania dotyczące odmiennych od innych uchodźców doświadczeń Romów uciekających przed wojną.
Dodatkowo, i w oparciu o ten nurt teoretyczny, etniczną mobilizację Romów w obliczu wojny postrzegamy jako kontynuację ich walki o równą pozycję społeczną i polityczną w Europie Środkowo-Wschodniej. Poza wkładem w rozwój Critical Citizenship Studies, nasz projekt rozwinie także dyskusję w obszarze krytycznych studiów romskich oraz krytycznych studiów nad migracjami i rasą w Europie Środkowej i Wschodniej – zapowiada dr Fiałkowska.
Pozostali laureaci wywodzą się z: Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Akademii Leona Koźmińskiego, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Uniwersytetu Wrocławskiego, Politechniki Poznańskiej, Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN i Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN.
Program Weave został ogłoszony w celu uproszczenia procedur składania i selekcji projektów badawczych we wszystkich dyscyplinach nauki, angażujących badaczy z dwóch lub trzech krajów. Był przeznaczony dla naukowców na wszystkich etapach kariery. Do Narodowego Centrum Nauki wpłynęło 1921 wniosków na łączną kwotę niemal 2,7 mld zł. Badacze mogli się starać o finansowanie projektów realizowanych bez udziału partnerów zagranicznych, jak również dwu- lub trójstronnych projektów we współpracy LAP, projektów z udziałem innych partnerów zagranicznych, a także projektów wymagających wykorzystania wielkich, międzynarodowych urządzeń badawczych. Procedura LAP to standard oceny wniosków stosowany w europejskich instytucjach finansujących naukę.
MK