W formie przyjętej przez ministerstwo program IDIN nie odniesie planowanego efektu, czyli istotnego zwiększenia potencjału badawczego objętych nim instytutów naukowych – piszą laureaci grantów European Research Council w reakcji na zapowiadane uruchomienie programu Inicjatywa Doskonałości – Instytut Naukowy PAN. Dziesięć najlepszych jednostek wyłonionych w konkursie ma otrzymać subwencję wyższą o 10%, pozostałe, które spełnią warunki, też mogą liczyć na dodatkowe środki.
Ogłoszenie przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego Marcina Kulaska programu analogicznego do IDUB (Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza), ale adresowanego do instytutów naukowych (Inicjatywa Doskonałości – Instytut Naukowy, IDIN), jest w naszej ocenie bardzo dobrą decyzją. Zarazem jednak jesteśmy przekonani, że w formie przyjętej przez MNiSW program nie odniesie planowanego efektu, czyli istotnego zwiększenia potencjału badawczego objętych nim instytutów naukowych.
W dniu 14 marca 2025 roku przedstawiciele grupy laureatów grantów ERC (Rafał Kucharski z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Natalia Letki i Michał Tomza z Uniwersytetu Warszawskiego) spotkali się z ministrem Marcinem Kulaskiem i wiceminister Karoliną Zioło-Pużuk i przedstawili wypracowaną przez grupę propozycję programu IDIN.
Propozycja ta jest w trzech kluczowych wymiarach odmienna od programu ogłoszonego przez ministra 20 marca 2025 roku.
Po pierwsze, naszym zdaniem program powinien być dostępny dla wszystkich niebędących uczelniami lub ich częścią niekomercyjnych jednostek prowadzących badania naukowe i poddających się ewaluacji (w przypadku nowych instytutów – deklarujących poddanie się ewaluacji). Naszym zdaniem kierowanie programu tylko do instytutów Polskiej Akademii Nauk ogranicza wymiar konkurencyjny programu, wykluczając istniejące i przyszłe instytuty o istotnym potencjale naukowym.
Po drugie, postulowaliśmy przeprowadzenie programu w całkowitym oderwaniu od ewaluacji, której wyniki w wielu dyscyplinach odzwierciedlają raczej działania optymalizacyjne jednostek niż ich realną pozycję naukową, a zarazem często nie pokazują faktycznego potencjału i rezultatów jednostek wielodyscyplinarnych.
Po trzecie, postulowaliśmy przyznanie instytutom finansowania w wysokości niepowiązanej z subwencją, a umożliwiającej realizację realnych działań projakościowych, dzięki którym mogłyby się stać konkurencyjnymi podmiotami na rynku europejskim, a nawet światowym. O ile w przypadku programu IDUB 10% (a nawet 2%) subwencji stanowiło bardzo istotną sumę, w przypadku instytutów naukowych byłyby to sumy porównywalne z jednym lub dwoma dodatkowymi grantami Narodowego Centrum Nauki. W naszej propozycji finansowanie, które powinny otrzymać zwycięskie instytuty, to około 10–20 mln PLN rocznie (w zależności od planów i przedstawionego kosztorysu). Jednocześnie uważamy, że stosunkowo niewielkie (w porównaniu z uczelniami) jednostki, jakimi są instytuty naukowe, zdołają bardzo efektywnie takie środki spożytkować, dynamicznie wykorzystując powstałą szansę
rozwoju.
Zwracamy też uwagę na fakt, że ograniczony zakres programu (adresowanego do jednej instytucji i o niewielkim budżecie) znacząco obniża jego prestiż. Istotnym filarem programu IDUB jest międzynarodowa komisja o niekwestionowanym autorytecie, która dokonała wyboru laureatów, a następnie ocenia efekty realizacji programu. Obawiamy się, że trudno będzie powołać zespół ekspertów tego kalibru do pracy w komisji oceniającej wnioski w ogłoszonym przez ministra programie IDIN.
Poniżej dokument zarysowujący przygotowaną przez naszą grupę koncepcję programu IDIN, przedkładając go pod dyskusję środowiska naukowego. Został on przedstawiony wcześniej na spotkaniu z premierem Donaldem Tuskiem, ministrami finansów oraz nauki i szkolnictwa wyższego 14 lutego, a następnie ponownie na spotkaniu w MNiSW 14 marca 2025 roku.
Piotr Alexandrowicz, Janusz Bujnicki, Kinga Kamieniarz-Gdula, Krzysztof Fic, Rafał Kucharski,
Valentina Lepri, Natalia Letki, Paweł Nowakowski, Marcin Nowotny, Justyna Olko,
Piotr Sułkowski, Róża Szweda, Michał Tomza, Maciej Trusiak
Ramowa koncepcja Inicjatywy Doskonałości dla instytutów naukowych
Jedna drobna poprawka - grant nie jest nagrodą tylko darowizną, więc nie ma laureatów grantów tylko beneficjenci.
no i jest komentarz wybrańców narodu...
dwie z osób, które się podpisały pod listem doradzały Gowinowi jak zrobić ewaluację... tą z którą teraz tyle problemów.
A to też były działania projakościowe.
I bawi, że wybitni laureaci, którzy mieli dość czasu, żeby dostać drugi grant ERC tego nie zrobili...