Europejska Federacja Akademii Nauk (ALLEA), Europejskie Stowarzyszenie Uniwersyteckie (EUA) oraz europejska organizacja naukowa Science Europe opublikowały wspólne stanowisko pt. „Academic freedom and institutional autonomy: Commitments must be followed by action”, w którym podkreślono fundamentalne znaczenie wolności akademickiej i autonomii instytucjonalnej dla społeczeństwa.
Autorzy przywołują przykład Węgierskiej Akademii Nauk oraz odnoszą się do sytuacji w sektorze naukowym Turcji, wskazując na konieczność podjęcia działań mających na celu ochronę podstawowych wartości, jakimi dla uczonych są wolność i autonomia.
Oświadczenie wzywa rządy i władze publiczne do ochrony wolności akademickiej i autonomii instytucjonalnej poprzez zapewnienie solidnych ram regulacyjnych i powstrzymanie się od ingerencji w wewnętrzne sprawy szkolnictwa wyższego i instytucji badawczych. Zachęca również do zagwarantowania uczonym i studentom praw, które stanowią wolność akademicką, takich jak wolność wypowiedzi, poglądów i myśli. Wzywają także uniwersytety, agencje finansujące oraz inne organizacje badawcze do wspierania kultury, w której ceni się swobodę wypowiedzi i otwartą wymianę myśli. Wolność akademicka naukowców, nauczycieli i studentów jest chroniona.
Oświadczenie to jest odpowiedzią na ostatnie wydarzenia w Europie, presję polityczną jaką władze wywierają na ośrodki naukowe i uczonych na Węgrzech i w Turcji. Parlament Europejski wszczął procedurę dyscyplinarną w celu ustalenia, czy na Węgrzech wartości demokratyczne, w tym wolność akademicka, są zagrożone, po tym jak w roku ubiegłym węgierski rząd zakazał nauczania gender studies i zmusił Central Europe University do przeniesienia większości swoich działań poza granice kraju. W Turcji natomiast sektor akademicki znalazł się pod presją po próbie zamachu stanu w 2016 r., tysiące pracowników publicznych zostało zwolnionych z pracy, w tym naukowcy i administratorzy szkolnictwa wyższego.
Oświadczenie ALLEA, EUA i Science Europe to nie tylko wyraz solidarności ze wspólnotą uczonych, ale także wezwanie do działania w obronie wolności akademickiej i autonomii placówek naukowych.
JK
(Źródło: PAN, ALLEA)