Sprawy nauki

15 Kwietnia

Pierwsze posiedzenie Zespołu, od lewej: Łukasz Zamęcki – przewodniczący, Andrzej Szeptycki – podsekretarz stanu w MNiSW

Łukasz Zamęcki: Chcemy zwiększyć widoczność polskiej nauki za granicą

Ograniczona widoczność polskiej nauki to nie tylko efekt jakości samych badań, ale i rozproszonych działań komunikacyjnych. Naszą ambicją jest wypracowanie rekomendacji, które przyczynią się do stworzenia trwałych narzędzi wspierających naszych badaczy – zapowiada dr hab. Łukasz Zamęcki, przewodniczący powołanego niedawno ministerialnego Zespołu doradczego do spraw działań na rzecz promocji polskiej nauki za granicą. 

Ograniczona widoczność polskiej nauki za granicą to nie tylko efekt jakości samych badań, jak niektórzy chcieliby twierdzić, ale i rozproszonych działań komunikacyjnych względem podmiotów zewnętrznych. Ambicją naszego Zespołu jest wypracowanie rekomendacji, które przyczynią się do stworzenia trwałych narzędzi promowania polskiej nauki. Zagraniczna promocja ma też ułatwiać naszym badaczom zdobywanie zasobów do kolejnych sukcesów naukowych. Tych oczywiście nie osiągnie się wyłącznie poprzez działania promocyjne, tym niemniej uważam, że są one niezbędne. Wymogiem współczesnych czasów jest umiejętność prezentacji własnych działań i dotyczy to również naukowców. My skupimy się na promocji za granicą.

Oczywiście, można uznać, że jeżeli badacze w Polsce będą prowadzić badania na wyróżniającym się, światowym poziomie, to już one same najlepiej wypromują i naszą naukę, i zajmujących się nią ludzi. Naszym zadaniem jest opracowanie rekomendacji, natomiast działania wzmacniające badania naukowe jako takie są poza obszarem naszego zainteresowania. Ale nie chciałbym już na wstępie ograniczać naszych działań tylko do promocji nauki bądź samych naukowców jako jej ambasadorów. Wstępne dyskusje wskazują, że promocja obu tych kwestii nie wyklucza się wzajemnie. Dobrze byłoby widzieć różne aktywności podejmowane w środowisku polskiej nauki systemowo, dlatego też postaramy się rekomendować działania, które dotyczyć będą zarówno naukowców, instytucji naukowych, jak i instrumentów promocji nauki.

Planujemy najpierw diagnozę, a następnie dyskusję dotyczącą najbardziej efektywnych instrumentów promocji, która kierowana będzie zarówno do środowisk naukowych, jak i zagranicznej opinii publicznej. Z jednej strony mamy na celu wzmocnienie widoczności polskich badaczy i ich osiągnięć wśród naukowców i instytucji za granicą. Z drugiej – chcemy pokazać naszą naukę szerszemu odbiorcy. Dobrą do tego okazją są takie wydarzenia, jak choćby Expo 2025, które odbędzie się w japońskiej Osace.

W piątek, na pierwszym posiedzeniu, nakreśliliśmy obszary naszej aktywności. Obejmują one cztery wymiary: wsparcie widoczności polskich naukowców; koordynacja i wzmocnienie działań podejmowanych przez polskie instytucje, które zajmują się lub mają pośrednio w swojej domenie kwestie związane z widocznością polskiej nauki; działania adresowane do zagranicznych instytucji/forów/stowarzyszeń naukowych oraz marketing naukowy. Poruszając się w tych ramach, chcielibyśmy w podzespołach (ds. naukowców, ds. instytucji międzynarodowych, ds. instrumentów promocji oraz ds. instytucji krajowych) zdiagnozować oraz przedyskutować kilkanaście zagadnień. Wśród tych najważniejszych jest m.in. analiza polskich badaczy i obszarów badawczych, które zauważalne są w międzynarodowym środowisku naukowym. Warto będzie także przyjrzeć się stacjonarnej obecności polskiej nauki za granicą, tj. stacjom badawczym, ale i katedrom na uczelniach zagranicznych, gdzie podejmowane są Polish Studies. Nasza widoczność to także międzynarodowe akredytacje, sieci badawcze czy konsorcja uczelni. W końcu być może warte omówienia będą formy naszej obecności na różnego rodzaju międzynarodowych targach, konferencjach, forach naukowych.

Już na pierwszym posiedzeniu kilkoro członków podkreśliło konieczność wypracowania instrumentów, z których skorzystają nie tylko badacze już znajdujący się np. w rankingach Stanford/Elsevier’s Top 2% Scientist Rankings. Naszą ambicją jest również zidentyfikowanie osób spoza tej grupy i wypracowanie rekomendacji zwiększających także ich widoczność. Poprawa kompetencji w zakresie science communication ułatwi osobom, które obecnie znajdują się może nieco niżej w rankingach bazujących na wskaźnikach bibliometrycznych, wykorzystanie potencjału (i ich jako naukowców, i ich badań) do zwiększenia tej pozycji. Oczywiście nie jest naszym celem tworzenie rekomendacji dotyczących rozwoju nauki jako takiej.

Zauważalne jest, że nowe kierownictwo resortu nauki bardzo poważnie potraktowało kwestie dyplomacji naukowej. I bardzo dobrze, że tak się dzieje. Myślę, że Polska może mieć w tym zakresie ciekawe pomysły, czego przykładem są działania polskich uczelni względem Ukrainy. Nasz Zespół jednak w mniejszym stopniu podejmować będzie kwestie dyplomacji naukowej, które w praktyce wdraża Zespół ds. umiędzynarodowienia powołany w Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej. Staramy się rozdzielać nasze zadania.

Członkami naszego gremium są osoby reprezentujące zarówno polskie uczelnie, jak i organizacje zaangażowane w działania promujące polską naukę. Myślę, że możemy liczyć na wymianę dobrych praktyk. Co więcej, ministerialne zarządzenie pozwala nam zapraszać gości i z pewnością będziemy z takiej możliwości korzystali. Skład został tak dobrany, że mamy w nim wysokich przedstawicieli kluczowych dla systemu nauki i szkolnictwa wyższego w Polsce instytucji, jak Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej, Narodowe Centrum Nauki, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Sieć Łukasiewicz, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji. Chcielibyśmy wspomóc koordynację działań między tymi podmiotami, które osobno już teraz podejmują wiele bardzo ciekawych inicjatyw w zakresie promocji nauki. Te działania są chwalebne, ale być może warto byłoby je skoordynować. Jako przykład można podać np. stronę internetową www.researchinpoland.org. Brakuje tam w tej chwili wyszukiwarki, dzięki której po wpisaniu określonych kryteriów otrzymywalibyśmy listę interesujących nas programów badawczych. Na razie są linki odnoszące do poszczególnych instytucji. Być może udałoby się pójść krok dalej i stworzyć wspólną wyszukiwarkę polskich programów, ale to wymaga właśnie połączenia wiedzy i zasobów kilku podmiotów. Na jednym z najbliższych posiedzeń planujemy podjąć ideę Memorandum między wspomnianymi instytucjami, wskazując potencjalne obszary synergii.

Not. MK

Doradzą ministrowi w sprawie działań na rzecz promocji polskiej nauki