Ewaluacja działalności jednostek naukowych, przeprowadzona przy użyciu wykazu zmienionego w ostatnio zastosowanym trybie, nie pozwoli uzyskać wiarygodnego obrazu ich rzeczywistego poziomu naukowego – napisała Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
W stanowisku opublikowanym 1 marca RGNiSW wyraziła zaniepokojenie wykazem czasopism ogłoszonym przez ministra edukacji i nauki 9 lutego, a następnie ponownie zmodyfikowanym 18 lutego. Niepokój Rady pogłębił dodatkowo tryb, w jakim nastąpiła zmiana wykazu, ujawniony w oświadczeniu Komisji Ewaluacji Nauki.
Rada zwraca uwagę, że lista czasopism punktowanych jest jednym z podstawowych narzędzi ewaluacji osiągnięć polskich uczelni oraz instytutów naukowych w poszczególnych dyscyplinach nauki i sztuki i to od niego w dużej mierze zależy rzetelność i wiarygodność zarówno przebiegu, jak i wyników tej oceny. Autorzy listu przypominają, że na posiedzeniu Prezydium Rady Głównej w lipcu 2018 roku, z udziałem ówczesnego ministra nauki i szkolnictwa wyższego Jarosława Gowina, wypracowano koncepcję wsparcia procesu budowania wykazu czasopism, poprzez utworzenie ponad 40 dyscyplinowych zespołów eksperckich, złożonych z wiodących badaczy, wyłonionych wraz ze środowiskiem akademickim.
Uwzględniając te doświadczenia, Rada Główna zdecydowanie uważa, że był to jedyny wiarygodny dla środowiska akademickiego tryb opracowania oraz modyfikacji wykazu czasopism naukowych, będącego podstawą ewaluacji działalności naukowej. Niestety, ostatnio opublikowany wykaz, przygotowany ze złamaniem powyższych zasad, sprawia wrażenie konstrukcji całkowicie arbitralnej – zaznaczono w stanowisku.
Rada zauważa także, że w nowej wersji wykazu pojawiły się periodyki, które nie występują ani w międzynarodowych bazach czasopism naukowych o największym zasięgu, ani w programie wsparcia polskich czasopism.
Zatem, w świetle ustawowej definicji osiągnięcia naukowego (art. 265 ust. 9) artykuły naukowe opublikowane w tych czasopismach nie będą mogły być uwzględnione w procesie ewaluacji działalności naukowej – konkluduje RGNiSW.
Jej członkowie podkreślają, że intencja, jaką było dowartościowanie czasopism, które mają wyjątkowe znaczenie dla rozwoju gospodarki, życia społecznego i kultury, została opacznie zrealizowana. Ich zdaniem prace ważne z tego punktu widzenia publikują nie tylko przedstawiciele nauk humanistycznych i społecznych, lecz także leśnicy, geolodzy, hydrolodzy czy reprezentanci dyscyplin technicznych.
Po drugie, wykaz czasopism jest z założenia narzędziem, które ma w procesie ewaluacji obiektywnie zidentyfikować najbardziej znaczące osiągnięcia, uzyskane w danej jednostce naukowej. Oprócz tego, proces ewaluacji przewiduje uwzględnienie wpływu działalności naukowej na funkcjonowanie społeczeństwa i gospodarki poprzez ekspercką ocenę tzw. opisów wpływu. Tu jest miejsce, gdzie można by uwzględnić publikacje w polskich czasopismach, mających wyjątkowe znaczenie dla rozwoju gospodarki, życia społecznego i kultury, w tym także w takich, które dotąd nie znalazły miejsca w międzynarodowych bazach czasopism. Aby wesprzeć ten proces, KEN mogłaby rozważyć przedstawienie propozycji listy takich czasopism – czytamy w stanowisku RGNiSW.
Jak dodano, „nowy wykaz arbitralnie modyfikuje także wartości punktowe przypisane wielu czasopismom, naruszając delikatną strukturę wzajemnych relacji między periodykami naukowymi, z dużym trudem wypracowaną przez KEN, w transparentnym współdziałaniu ze środowiskiem naukowym”.
Powyższe argumenty skłaniają Radę do stwierdzenia, że „ewaluacja działalności jednostek naukowych, przeprowadzona przy użyciu wykazu zmienionego w ostatnio zastosowanym trybie nie pozwoli uzyskać wiarygodnego obrazu ich rzeczywistego poziomu naukowego”.
Dlatego Rada postuluje niezwłoczne przywrócenie uprzedniego wykazu czasopism wraz z ich punktacją oraz ograniczenie przyszłych modyfikacji tego wykazu do tych, które przygotuje zgodnie z wypracowaną metodologią Komisja Ewaluacji Nauki. Jednocześnie Rada sugeruje rozważenie możliwości ustabilizowania oceny wpływu badań na funkcjonowanie społeczeństwa i gospodarki poprzez uwzględnienie publikacji w polskich czasopismach o wyjątkowym znaczeniu dla rozwoju gospodarki, życia społecznego i kultury – napisano w stanowisku sygnowanym przez przewodniczącego Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego prof. Zbigniewa Marciniaka.
MK