Wirusolodzy Uniwersytetu Gdańskiego pracują nad stworzeniem skutecznej szczepionki nowej generacji, chroniącej przed zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu C i B.
Wirus zapalenia wątroby typu C stanowi poważny problem medyczny na całym świecie. Odnotowuje się około 2 mln infekcji rocznie. U około 80% chorych infekcja przechodzi w postać przewlekłą, która przez lata może nie dawać żadnych specyficznych objawów. W co piątym przypadku prowadzi ona do poważnych uszkodzeń wątroby, marskości i raka wątrobowo-komórkowego. Niestety, mimo trwających badań, skuteczna szczepionka przeciwko wirusowi HCV wciąż nie jest dostępna.
Jak przekonują wirusolodzy z Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, największą przeszkodą w zaprojektowaniu skutecznej szczepionki jest wysoka zmienność genetyczna wirusa HCV. Dlatego idealna szczepionka powinna wzbudzać odpowiedź immunologiczną przeciwko najbardziej konserwowanym fragmentom białek wirusowych. Nad tym właśnie pracują badaczki z Zakładu Biologii Molekularnej Wirusów Instytutu Biotechnologii UG.
Nasz wynalazek dotyczy rekombinowanych cząstek wirusopodobnych eksponujących na swojej powierzchni wybrane sekwencje antygenowe pochodzące z wirusa zapalenia wątroby typu C do zastosowania jako immunogenna szczepionka przeciwko zakażeniom spowodowanym wirusami zapalenia wątroby typu C i/lub B – objaśnia prof. Krystyna Bieńkowska-Szewczyk.
Jak więc stworzyć skuteczną szczepionkę nowej generacji?
Jednym ze sposobów wzbudzania odpowiedzi immunologicznej przeciwko pojedynczym fragmentom białek jest ich ekspozycja na powierzchni cząstek wirusopodobnych. Cząstki wirusopodobne cieszą się obecnie dużym zainteresowaniem, gdyż są bardzo podobne do wirusów, stąd też wynika ich wysoka immunogenność. Nie są jednak wirusami, bo nie zawierają materiału genetycznego wirusa, a tym samym nie mają zdolności do namnażania – tłumaczy dr Katarzyna Grzyb.
Jak przekonuje badaczka, gwarantuje to m.in. wyższy poziom bezpieczeństwa szczepionek uzyskanych w ten sposób nad bardziej tradycyjnymi metodami, w których stosowane są zmodyfikowane, bądź inaktywowane wirusy.
Białkiem, które ma zdolność tworzenia cząstek wirusopodobnych jest małe białko powierzchniowe wirusa zapalenia wątroby typu B (sHBsAg). Ze względu na zdolność do tworzenia silnie immunogennych cząstek wirusopodobnych białko sHBsAg jest obecnie wykorzystywane w dostępnych szczepionkach przeciwko wirusowi HBV. Ponadto, ze względu na duży potencjał immunogenny cząstki sHBsAg mogą być wykorzystywane jako nośniki eksponujące antygeny innych patogenów człowieka – tłumaczy dr Katarzyna Grzyb.
Z kolei mgr Anna Czarnota dodaje, że wyeksponowanie silnie konserwowanych fragmentów białek wirusa HCV na powierzchni cząstek wirusopodobnych opartych na białku sHBsAg pozwoliło na stworzenie biwalentnych immunogenów wzbudzających odpowiedź zarówno przeciwko wirusowi HCV, jak i HBV.
W przyszłości nasze rozwiązanie mogłoby być wykorzystane jako skuteczna szczepionka nowej generacji chroniąca przed zakażeniem tymi groźnymi patogenami – zapowiada kierująca projektem Anna Czarnota.
Wynalazek powstał w ramach realizacji projektu Preludium 12 finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki.