Europejski Urząd Patentowy (EPO) ogłosił nominacje do Nagrody Europejskiego Wynalazcy 2019 (European Inventor Award). Wśród piętnastu wyróżnionych znalazła się Polka Marta Karczewicz, która przez całą swoją zawodową karierę dąży do stworzenia technologii, umożliwiającej tysiąckrotną kompresję plików wideo bez zauważalnego pogorszenia jakości obrazu. Laureatów poznamy 20 czerwca podczas ceremonii w Wiedniu.
Polska wynalazczyni jest jedną z trojga finalistów w kategorii „Lifetime achievement” („Całokształt osiągnięć”). Setki jej wynalazków umożliwiły streaming wysokiej jakości filmów, prowadzenie wideokonferencji oraz korzystanie z rzeczywistości wirtualnej i rozszerzonej na urządzeniach mobilnych. Dziś, jako wiceprezes ds. technologii w Qualcomm Technologies, nadal tworzy nowe rozwiązania w tym obszarze.
– Jej wkład w tworzenie kodeków i standardów technicznych ułatwił transformację technologii streamingu wideo i rozwój całej branży rozrywkowej z korzyścią dla konsumentów – skomentował nominację Polki prezes Europejskiego Urzędu Patentowego António Campinos.
Ludzie na całym świecie oglądają coraz więcej filmów na różnych urządzeniach, oczekując wysokiej jakości przesyłanego materiału. Ponieważ plik wideo zawiera duże ilości danych i do przesłania wymaga szybkiego łącza oraz przestrzeni na dysku, specjaliści od wideo i technologii informatycznych musieli znaleźć sposób na zmniejszenie ilości danych bez pogarszania jakości obrazu. W ciągu ostatnich 20 lat Marta Karczewicz opracowała technologię, która umożliwia tysiąckrotną kompresję obrazu bez zauważalnego wpływu na jego jakość i która pozwala widzom na całym świecie na streaming filmów wykorzystując zwykłe łącze internetowe. Za każdym razem, gdy plik wideo jest przesyłany za pośrednictwem serwisu internetowego lub sygnału telewizyjnego, jest on z dużym prawdopodobieństwem kodowany przy użyciu standardu Advanced Video Coding (AVC), do opracowania którego przyczyniła się Karczewicz.
Polka od zawsze pasjonowała się matematyką i jest wielką entuzjastką filmów wykorzystujących efekty specjalne. Po znalezieniu się w pierwszej dziesiątce zwycięzców polskiej olimpiady matematycznej, przyjęła grant od firmy Nokia na badania w zakresie przetwarzania sygnału i obrazu na Uniwersytecie Tampere w Finlandii. Tam zainteresowało ją zagadnienie kompresji danych.
– Lubię problemy, które wymagają analizowania dużych ilości danych i szukania wzorców, a to zasadniczo na tym polega kompresja wideo – przyznaje.
Podczas późniejszej pracy dla Nokii, opracowała kluczowe komponenty standardu AVC, najczęściej używanego na świecie kodeka wykorzystywanego do nagrywania, kompresji i dystrybucji treści wideo. Kodek jest technologią kompresji wideo opartą usuwaniu zbędnych lub powtarzających się informacji, wykorzystując w tym celu podobieństwa w ramach jednej lub następujących po sobie klatek filmu. Kodeki są zestawami modułów i algorytmów, które są uruchamiane na urządzeniach konsumentów.
Jednym z najważniejszych wynalazków Polki w zakresie AVC jest opatentowany przez nią filtr deblokujący, stosowany zwykle w dekoderach telewizyjnych. Wygładza on piksele pojawiające się wzdłuż ostrych konturów oraz „duchopodobne” aureole w obrazie. AVC upraszcza obraz na potrzeby transmisji, dzieląc go na prostsze bloki informacji. Nie tylko zmniejsza to rozmiar pliku, ale również poprawia kontrast pomiędzy sąsiadującymi blokami.
Marta Karczewicz ukończyła studia doktoranckie i po kilku latach pracy w Nokii przeniosła się do San Diego w Stanach Zjednoczonych, gdzie w 2006 roku podjęła pracę w firmie Qualcomm. Obecnie jest wiceprezesem ds. technologii w Qualcomm Technologies. Tam kontynuowała prace nad kodekami i przyczyniła się do rozwoju najnowszych standardów kodowania plików wideo, w tym High Efficiency Video Coding (HEVC), następcy AVC, umożliwiającego szybszy streaming na urządzeniach mobilnych.
Kodeki, nad którymi pracowała Marta Karczewicz, zmieniły branżę rozrywkową i sprawiły, że streaming filmów stał się dostępny dla szerokiego odbiorcy. Setki wynalazków Polki przyczyniły się także do rozwoju popularnych serwisów streamingowych, umożliwiających widzom na całym świecie oglądanie filmów i seriali na tabletach i smartfonach.
W ciągu kilkudziesięciu lat jej nazwisko pojawiło się w ponad 400 zgłoszeniach patentowych, z czego prawie 130 uzyskało patenty europejskie. Karczewicz uważa, że patenty są istotnym katalizatorem w jej dziedzinie, ułatwiającym transfer wiedzy i wspierającym rozwój technologii.
– Przedsiębiorstwa muszą chronić swój autorski dorobek, muszą jednak również współpracować, jeżeli dążą do postępu – twierdzi, dodając że własność intelektualna umożliwiła zarówno jej, jak i innym wynalazcom wymianę wynalazków, wzajemne rozwijanie swoich pomysłów i opracowywanie standardów technicznych w całej branży. – Ujawniamy nasze wynalazki, aby inni mogli je dalej rozwijać i czerpać z nich inspirację. Kiedy tak się dzieje, jest to dla mnie jeszcze większe wyróżnienie.
Opatentowanie wynalazków i uwzględnienie ich w standardach technicznych za pośrednictwem organów normalizacyjnych może przynieść korzyści całej branży, pozwalając na sprawniejsze wdrożenie najnowszych technologii i szybsze wprowadzenie na rynek produktów, które je wykorzystują.
Zdaniem Karczewicz, bez otwartej współpracy organów normalizacyjnych kompresja danych nie spełniłaby w tak krótkim czasie wymogów związanych ze streamingiem.
– Tworzenie kodeków wymaga współpracy dużego zespołu. Pojedyncza firma miałaby problem z jego samodzielnym opracowaniem, a jakość kodeka ucierpiałaby ze względu na brak konkurencji i wymiany informacji – twierdzi.
Wynalazki Polki zapewniły również widzom rozdzielczość 8K × 4K przy 120 klatkach na sekundę, pozwalając na streaming filmów i korzystanie z aplikacji wykorzystujących rzeczywistość wirtualną i rozszerzoną na urządzeniach mobilnych. Odegrały również kluczową rolę w rozwoju telemedycyny, umożliwiając lekarzom zapewnianie opieki medycznej na odległość.
Po wielu latach znaczącego wkładu w rozwój branży rozrywkowej, Karczewicz nadal opracowuje nowe technologie w Qualcomm Technologies. Obecnie pracuje nad Versatile Video Coding (VVC), nowym standardem kompresji wideo, który zostanie wprowadzony w 2020 roku.
MK
Film przedstawiający nominowaną i jej prace