Styczeń 1/2002

 

FELIETON REDAKCYJNY Nowe oblicze – Andrzej Świć INFORMACJE Kronika Notatnik ministra edukacji   Wymiar historyczny – Krystyna Łybacka Notatki przewodniczącego RGSzW   O podwyżkach i budżecie – Andrzej Pelczar Z prac KRASP   W uznaniu dorobku – Jerzy Woźnicki Notatki Przewodniczącego KRUN   Dla dobra studenta – Józef Szabłowski PRZEGLĄD AKADEMICKI Rozmowa Forum Akademia wymaga głębszych zmian    – rozmowa z prof. J. Kołodziejczakiem, wiceprezesem PAN Agora Po pierwsze, nie szkodzić   – Lucjan Piela System podnoszenia jakości w instytucjach naukowych Akredytacja – krajobraz polski   – dyskusja panelowa z udziałem przedstawicieli środowiskowych komisji akredytacyjnych O powszechności akredytacji   – Marek Ratajczak Perspektywy współpracy państwowej i środowiskowych komisji akredytacyjnych Życie akademickie i naukowe Jak racjonalnie zarządzać uniwersytetem? – Krystyna Piotrowska-Marczak O celach i środkach potrzebnych do zarządzania uczelnią Wielkość niewielkiej szkoły   – Bartłomiej Guz Collegium Civitas Instytutu Studiów Politycznych PAN Czy doktor sztuki to obraza dla nauki?   – Halina Krasowska-Marczuk O stopniach w sztuce odpowiadających stopniom naukowym Przedsiębiorczości trzeba uczyć – Aleksander Wesołowski Odpowiedzialność nauczycieli akademickich za rozwój postaw studentów Z archiwum nieuczciwości naukowej (2) Upadek niemieckiego hematologa – Marek Wroński Plagiator w Centrum Badań Molekularnych w Berlinie   Studia za granicą Szkolnictwo wyższe w Irlandii – Ryszard Mosakowski Struktura i organizacja irlandzkich uczelni   BADANIA NAUKOWE Niebieski powód do dumy – Mariusz Karwowski Niebieski laser w Centrum Badań Wysokocisnieniowych PAN Badacze różnorodności życia – Piotr Kieraciński O zielniku Instytutu Botaniki PAN w Krakowie Romantyczny zryw i duch porządku – Beata Machnik Badania w Instytucie Sztuki PAN W STRONĘ HISTORII Pomniki uczonych polskich (72)   Pomnik Władysława Szafera Rody uczone (62) Orłowscy   - Magdalena Bajer Kartki z dziejów nauki w Polsce (31) Mecenasi   - Piotr Hübner Majątki rodzinne i fundacje na rzecz uczonych i studentów OKOLICE NAUKI Miejsce jedyne, niepowtarzalne     – Monika Szabłowska Muzeum Henryka Sienkiewicza w Woli Okrzejskiej Czynniki sukcesu w nauce   – Jan Kozłowski O talencie, pracy, szczęściu etc. Sposób bycia Nałóg grania   – Piotr Kieraciński Dr Paweł Bryk, chemik i wirtuoz gitary Poczta elektroniczna Dialogi nad lampką   – Paweł Misiak Czy w Polsce potrzebni są ludzie wykształceni? Esej Potencjał zmiany   – Paweł Ratyniecki Chaos jest bardziej prawdopodobny niż stan ładu Recenzje   Poza kryształową kulą Jak rozmowa zmienia twoje życie Subkultury młodzieżowe wczoraj i dziś Kompletna szarość Pan Bóg jest wyrafinowany FELIETONY Szkiełko w oku Ciuciubabka   – Piotr Müldner-Nieckowski Na marginesach nauki Śmiesznie i strasznie   – Leszek Szaruga

Akademia wymaga głębszych zmian Trzeba odróżniać dwie rzeczy. W sytuacji globalnego zinstytucjonalizowania nauki i wykorzystania jej dla postępu cywilizacyjnego motywacja państwa jest czym innym niż motywacja uczonego. Państwo powinno wytyczać cele strategiczne i na tej podstawie tworzyć programy badawcze. Pojedynczy uczony może brać udział w takim programie, ale musi też mieć możliwość badań teoretycznych, np. w zakresie nauk podstawowych, i realizowania swoich pasji badawczych. Autonomia w zakresie badań to jeden z podstawowych kanonów uprawiania nauki na całym świecie. Rozmowa z prof. Jerzym Kołodziejczakiem, wiceprezesem Polskiej Akademii Nauk   Po pierwsze, nie szkodzić Jakość powinna być zapewniona w procesie rzetelnej oceny badań przez społeczność światową. Jest to proces bardzo ważny, bo izolacja instytucji doprowadza do jej degeneracji. (...) Każda instytucja powinna mieć rutynowo działający jasny i prosty system podnoszenia jakości. Musi on być jasny i prosty, aby wysyłał do pracowników jasne i proste sygnały, bo to oni w podejmowaniu codziennych wielkich i małych decyzji zadecydują o ruchu całej instytucji w stronę wyższej jakości. Sygnały są wysyłane niezależnie od świadomości tego faktu w gronie kierownictwa instytucji. Prof. dr hab. Lucjan Piela pisze o systemie podnoszenia jakości badań naukowych     Akredytacja – krajobraz polski Nie widzę niczego złego w istnieniu uczelni kształcących na niskim poziomie. Nie same Harvardy są na świecie. Jest zapotrzebowanie na kształcenie na bardzo wysokim poziomie, dla ludzi najinteligentniejszych, a może czasem i najbogatszych. Ale jest i potrzeba istnienia wykształcenia wyższego dla ludzi, którzy nie poradzą sobie z wysokimi standardami. Problemem jest, jeśli do tego niższego poziomu kształcenia zbyt często trafiają ludzie nie z powodu swoich ograniczonych możliwości intelektualnych, a z innych względów, np. środowiskowych. W USA są elitarne uczelnie, ale i Community Colleges, kształcące tych, którzy nie mogą dostać się nawet na stanowy uniwersytet. Zapis dyskusji panelowej na temat akredytacji   Niebieski powód do dumy Medycyna, zwłaszcza w diagnostyce raka czy terapii, już wykazuje zapotrzebowanie na inne długości fali niż do tej pory. Laser tego typu byłby idealny do komunikacji podwodnej, np. między okrętami. Niebieskie światło, jak wiadomo, jest mało absorbowane w wodzie. Taki laser może się też przydać w stacjach monitoringu zanieczyszczeń powietrza. Im krótsza jest fala światła, tym szersza jest detekcja, łatwiej pobudza się różnego typu związki chemiczne, cząsteczki czy atomy, które laser znajduje na swej drodze. Wreszcie, stworzony przez nas laser mógłby znaleźć zastosowanie także w meteorologii, technice wojskowej, przemyśle motoryzacyjnym, lotniczym czy kosmicznym. Niebawem pojawią się zapewne świetlne billboardy zbudowane z zastosowaniem niebieskich diod. Będą jasne i doskonale widoczne. O pracach nad stworzeniem niebieskiego lasera w Centrum badań Wysokociśnieniowych PAN pisze Mariusz Karwowski