)
Cytowalno publikacji naukowej jest jednym z najwaniejszych kryteriw jej jakoci. Dobra, nowatorska praca ma szans na wiele cytowa. Ich liczba jest podstawowym wskanikiem jakoci publikacji naukowej w wielu dziedzinach nauki, takich jak: biologia, medycyna, matematyka, fizyka, chemia i inne. Trzeba podkreli, e liczba cytowa jest lepszym miernikiem jakoci publikacji ni tak zwany impact factor, ktrego kult szerzy si ostatnio w naszym kraju. Prof. Andrzej Kajetan Wrblewski udowodni, e nie ma korelacji midzy liczb cytowa publikacji a impact factor czasopisma. Naley pamita, e w wielu dziedzinach, takich jak: nauki humanistyczne, prawne, spoeczne, o sztuce, liczba cytowa nie jest dobrym wskanikiem jakoci publikacji. Przedstawiona tutaj analiza dotyczy jedynie nauk biologiczno-medycznych.
Dziesiciolecie dostpu do bazy „Science Citation Report” (za lata 1996-2005), umieszczonej na serwerze „Zatoka” w Interdyscyplinarnym Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego UW, jest okazj do przeprowadzenia prby wyszukania najczciej cytowanych polskich publikacji tego okresu w dziedzinie nauk biologiczno-medycznych. Baza jest powszechnie znana, popularna i atwo dostpna. Poszukiwania przeprowadzono na podstawie analizy kodu pocztowego poszczeglnych instytucji naukowych. Na wiecie wicej ni 50 cytowa uzyskuje jedynie okoo 1 proc. prac naukowych, w tej analizie za warto graniczn przyjto 40 cytatw. Warunkiem niezbdnym do umieszczenia pracy w spisie byo podanie afiliacji autora z krajow instytucj naukow. Prac przegldowych i popularyzatorskich nie analizowano.
Pena lista 230 publikacji zaczona jest do internetowej wersji tego artykuu na stronie www.forumakad.pl. Jak wynika z tej listy, w latach 1996-2005 w dziedzinie nauk biologicznych i medycznych powstao 230 publikacji oryginalnych, cytowanych ponad 40 razy, posiadajcych krajow afiliacj.
Na licie najczciej cytowanych prac 72 publikacje dotyczyy biologii molekularnej i/lub genetyki, 44 publikacje - medycyny, 38 - biologii i biochemii, 35 - farmakologii, 32 - neurobiologii, 16 - ekologii/nauk o rodowisku, 15 - nauk o rolinach i zwierztach, 13 - immunologii, 7 - mikrobiologii, 3 - psychiatrii.
Przy opublikowanych 1126 pracach z dziedziny biologii molekularnej/genetyki, 72 publikacje w tej dziedzinie (http://in-cites.com/countries/poland.html) oznaczaj, e 6,4 proc. tych publikacji cytowanych byo ponad 40 razy. W dziedzinie nauk o rolinach i zwierztach opublikowano w tym czasie okoo 4893 prac, z ktrych 15 znalazo si na licie, zatem 0,3 proc. tych publikacji cytowane byo ponad 40 razy. Trzeba pamita, e rednia cytowa w rozmaitych dyscyplinach naukowych nie jest taka sama. W Polsce najczciej cytowane s prace z biologii molekularnej/genetyki wanie, (8,35 cytowa na jedn publikacj). Pracujc w tej dziedzinie nauki znacznie atwiej uzyska wysok liczb cytowa ni na przykad w dziedzinie nauki o rolinach/zwierztach, w ktrej publikacje cytowane s rednio 2,54 razy kada (http://in-cites.com/countries/poland.html). Zatem 20 cytowa z tej dziedziny nauki odpowiada 70-80 cytowaniom z biologii molekularnej. Postpujc lege artis, wszystkie dyscypliny nauki powinny by analizowane osobno, tutaj jednak, ze wzgldw porwnawczych i statystycznych, przedstawiono je wszystkie cznie.
W ostatnim dziesicioleciu opublikowano w kraju w dziedzinie nauk biologiczno-medycznych okoo 20 000 prac (patrz: http://in-cites.com/countries/poland.html). Ponad 50 cytowa uzyskao 127 publikacji. Stanowi to 0,64 proc. caoci, co jest wartoci nieco poniej rednich wiatowych, wynoszcych okoo 1 proc. Obraz nauki w dziedzinie biologii i medycyny w naszym kraju nie jest jednak tak rowy, jak moe wynika z tych danych. Tylko okoo 100 publikacji z tej listy mona uzna za wykonane w Polsce (50 proc. lub wikszy udzia autorw z kraju). Bardzo wiele prac powstao cakowicie za granic, a krajowa afiliacja moe by wynikiem zwykego dopisania instytucji, co jest popularne ostatnio, kiedy do kategoryzacji instytucji naukowej liczy si impact factor publikacji.
Najwicej publikacji powstao w orodku warszawskim - 71. Niemal taka sama liczba (70) w orodku krakowskim. Na trzecim miejscu plasuje si orodek gdaski - 27 prac. Zatem tylko w tych trzech orodkach powstao ok. 75 proc. wysoko cytowanych prac.
Analiza instytucji, w ktrych powstay wysoko cytowane publikacje, rwnie wykazuje wysok koncentracj takich dokona naukowych. Instytucje z najwiksz ich liczb to: CMUJ - 29, UJ - 24, AM Warszawa - 17, Uniwersytet Gdaski - 17, Instytut Farmakologii PAN - 15. W tych piciu orodkach naukowych opublikowano okoo 45 proc. caoci wysoko cytowanych prac.
Instytucje PAN z najwiksz liczb wysoko cytowanych publikacji to: IF PAN Krakw - 15, IBiB PAN Warszawa - 7, IIiTD PAN Wrocaw - 5, IBD PAN Warszawa - 5. W Instytucie Farmakologii PAN w Krakowie powstao na przykad 47 proc. wszystkich krajowych, wysoko cytowanych prac w dziedzinie neurobiologii oraz 43 proc. takich publikacji z dziedziny farmakologii.
Akademie medyczne z najwiksz liczb wysoko cytowanych publikacji to: CMUJ - 29, AM Warszawa - 17, AM Pozna - 11, AM Gdask - 8, UMed. d - 7.
Uniwersytety z najwiksz liczb wysoko cytowanych publikacji to: UJ - 24, UG - 17, Uniwersytet Warszawski - 7.
Instytuty resortowe z najwiksz liczb wysoko cytowanych publikacji to: Centrum Onkologii Warszawa/Gliwice - 8, PZH Warszawa - 7, Centralne Laboratorium Surowic i Szczepionek, Warszawa - 4.
Badacze, ktrzy opublikowali 3 lub wicej wysoko cytowanych publikacji (jest 25 takich osb) to: Szczeklik A. (CMUJ) - 11, Potempa J. (UJ) - 10, Jaboska S. (AM Warszawa) oraz Ponka A. (PZH Warszawa) - po 6 prac. Po 5 prac opublikowao 5 osb, s to: Falandysz J. (UG), Malendowicz L. (AM Pozna), Wojtyniak B. (PZH Warszawa), Niankowska E. (CMUJ) oraz Popik P. (IF PAN). Cztery osoby maj po 4 wysoko cytowane publikacje, to: Kaliszan R. (AM Gdask), Konturek S.J. oraz Musia J. z CMUJ, a take ylicz M. (UG). Czternacie osb opublikowao po 3 prace, s to: Banecki B. (UG), Chory M. (Centrum Onkologii), Czonkowski A. (AM Warszawa), Czonkowska A. (AM Warszawa i Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa), Hausmanowa-Petrusewicz I. (CMDiK PAN), Hryniewicz W. (Centr. Lab. Surowic i Szczepionek), Kohutnicka M. (AM Warszawa), Kurkowska-Jastrzbska I. (AM Warszawa), Maciejewski B. (Centrum Onkologii), Lubiski J. (Pomorska AM), Pilc A. (IF PAN i CMUJ), Przewocki R. (IF PAN), Skadkowski K. (Centrum Onkologii), Stachura J. (CMUJ).
Wydaje si, e analizy tego typu mog (powinny) by wykorzystywane zarwno do obiektywnej identyfikacji silnych orodkw naukowych, jak i do analizy osigni poszczeglnych badaczy. Powinny by rwnie brane pod uwag jako element oceny instytucji naukowej oraz by elementem tworzenia polityki naukowej w kraju.
Prof. dr hab. Andrzej Pilc, Instytut Farmakologii PAN w Krakowie i Collegium Medicum UJ.
Spis publikacji dostpny jest take na stronie: http://rabbit.if-pan.krakow.pl/~pilc/ cytowania_Pilc_2004.htm
Wykaz skrtw:
AM - Akademia Medyczna, IMDiK PAN - Instytut Medycyny Dowiadczalnej i Klinicznej im. M. Mossakowskiego PAN, CMKP - Centrum Medyczne Ksztacenia Podyplomowego, CMUJ - Collegium Medicum Uniwersytetu Jagielloskiego, IBiB PAN - Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, IBD PAN - Instytut Biologii Dowiadczalnej im. M. Nenckiego PAN, IF PAN - Instytut Farmakologii PAN, IIiTD PAN - Instytut Immunologii i Terapii Dowiadczalnej im. Ludwika Hirszfelda PAN, MIBMiK PAN - Midzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komrkowej PAN, PAM - Pomorska Akademia Medyczna, PAN - Polska Akademia Nauk, PZH - Pastwowy Zakad Higieny, AM - lska Akademia Medyczna, UG - Uniwersytet Gdaski, UJ - Uniwersytet Jagielloski, U - Uniwersytet dzki, UMCS - Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, UW - Uniwersytet Warszawski.