Konkursy

05 Września

Źródło: archiwum prywatne

ERC Starting Grants dla dwóch badaczy z Polski!

Dr Piotr Alexandrowicz z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz dr Łukasz Bola z Instytutu Psychologii PAN zdobyli prestiżowe granty European Research Council. O ERC Starting Grants ubiegało się w tej edycji 79 badaczek i badaczy z Polski, osiem wniosków przeszło do drugiego etapu konkursu. 

Europejska Rada ds. Badań Naukowych ogłosiła dziś wyniki konkursu, w którym o granty ubiegali się naukowcy od 2 do 7 lat po doktoracie. Nadesłano w sumie 3474 aplikacje, tj. o 29% więcej niż w poprzedniej edycji. Badacze afiliowani przy polskich instytucjach złożyli 79 wniosków (dwa nie spełniły wymagań formalnych), z których do drugiego etapu przeszło zaledwie osiem. Podobnie jak przed rokiem do naszego kraju trafią dwa granty Starting. Otrzymali je: dr Piotr Alexandrowicz z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i dr Łukasz Bola z Instytutu Psychologii PAN.

Dr Piotr Alexandrowicz z Wydziału Prawa i Administracji UAM dostanie 1,5 mln euro na projekt PetrIUS, w którym zajmie się wczesnonowożytnymi drukowanymi paratekstami prawniczymi. To pierwszy w Polsce grant ERC na wydziale prawniczym.

Od wieków podstawowym narzędziem, które ma ułatwić interpretację i stosowanie tekstów prawnych, są komentarze, zwłaszcza te przekazywane wraz z samym tekstem normatywnym jako marginalia. Studiowanie marginaliów w średniowiecznych prawniczych rękopisach ma długą tradycję, tymczasem marginalia towarzyszące drukowanym zbiorom prawa, zwłaszcza prawa rzymskiego i kanonicznego, do tej pory nie były przedmiotem badań – tłumaczy adiunkt z WPiA UAM.

Przedmiotem jego badań będą glosy, streszczenia, kazusy i komentarze, które wypełniały marginesy książek prawniczych. Chce ustalić, jakie były ich funkcje, kim byli autorzy i redaktorzy, jak te parateksty wpływały na interpretację i stosowanie prawa, czy i w jaki sposób oddziaływały na naukę prawa. Wykorzystując narzędzia do przetwarzania języka naturalnego, zamierza efektywnie porównywać tysiące marginaliów, śledzić ich ewolucję oraz szukać odesłań do nich w ówczesnej literaturze prawniczej.

Badania nad prawem w okresie XV–XVII wieku są obecnie coraz bardziej popularne, ale niewiele uwagi do tej pory poświęcono relacjom między historią prawa a historią książki. Mamy szanse zbudować rozpoznawalny ośrodek badań w tym obszarze – zapowiada badacz.

W ub.r. został uhonorowany nagrodą im. Roberta Feenstry za najlepszy artykuł opublikowany w wiodącym historyczno-prawnym czasopiśmie „Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis”. Otrzymał także m.in. stypendium Gerda Henkel Stiftung, a wcześniej również stypendium START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej oraz stypendium MNiSW dla wybitnych młodych naukowców.

Również pierwszy w Polsce grant ERC, tyle że w psychologii, będzie realizował dr Łukasz Bola. Otrzymał prawie 1,5 mln euro na projekt BLINDBRAIN dotyczący plastyczności mózgu u osób niewidomych od urodzenia.

Duża część ludzkiego mózgu jest genetycznie zaprogramowana do obsługi zmysłu wzroku – wyjaśnia laureat. – W mojej pracy badam, co te obszary robią u osób niewidomych, które, siłą rzeczy, nie wykorzystują kory wzrokowej tak, jak osoby widzące. Pozwala mi to zrozumieć, jak mózg adaptuje się do nowych wyzwań.

Dodaje, że w ostatnich latach badania neuroobrazowe prowadzone z udziałem osób niewidomych przyniosły  ekscytujące odkrycie: okazało się, że ich obszary wzrokowe aktywują się w odpowiedzi na bodźce językowe, takie jak słowa i zdania.

W moim projekcie zbadam mechanizmy, które mogą leżeć u podstaw tego typu aktywacji. Na przykład, czy usłyszenie słowa „jabłko” prowadzi do pojawienia się w obszarach wzrokowych osoby niewidomej stosunkowo prostej, przestrzennej reprezentacji małego i okrągłego obiektu. Taki wynik sugerowałby, że obszary te zachowują do pewnego stopnia swoje typowe funkcje, takie jak ocena wielkości i kształtu obiektów, nawet u osób niewidomych. Może być jednak tak, że obserwowane w tych obszarach aktywacje są związane z reprezentacją bardziej abstrakcyjnej wiedzy – przykładowo tego, że jabłka nie rosną na Antarktydzie albo że usłyszane słowo jest rzeczownikiem. Byłoby to dowodem na to, że obszary wzrokowe mogą u osób niewidomych zajmować się zupełnie innymi zadaniami niż u osób widzących. Byłaby to rewolucja w naszym rozumieniu plastyczności ludzkiego mózgu.

Dr Łukasz Bola od ponad trzech lat kieruje własnym zespołem w Instytucie Psychologii PAN. W 2021 roku otrzymał od Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej stypendium im. Stanisława Ulama umożliwiające badaczom z zagranicy pobyt naukowy na polskich uczelniach i w instytutach naukowo-badawczych. Wcześniej odbywał staże
naukowe na Uniwersytecie w Glasgow oraz na Harvardzie. Jest laureatem m.in. stypendium START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, Nagrody Premiera RP za wyróżniającą się rozprawę doktorską oraz stypendium MEiN dla wybitnych młodych naukowców.

Obaj Polacy znaleźli się w gronie 494 nagrodzonych grantami (44% to kobiety). Współczynnik sukcesu wyniósł 14,2%. Na pięcioletnie projekty ERC przeznaczy w sumie prawie 780 mln euro. Środki te mają pomóc naukowcom będącym na początku kariery w uruchomieniu badań, tworzeniu zespołów i realizowaniu nawet najbardziej śmiałych pomysłów. Przyznane fundusze pozwolą na stworzenie około 3160 miejsc pracy dla postdoków, doktorantów i innych osób. Laureaci reprezentują 51 narodowości, najwięcej jest Niemców (94), Włochów (61), Francuzów (44) i Hiszpanów (36). Swoje badania będą prowadzić w 24 krajach, głównie w Niemczech, gdzie zrealizowanych zostanie 98 grantów, Holandii (51), Wielkiej Brytanii (50) i Francji (49).

Łącznie z dzisiejszymi do Polski trafiło już 87 grantów ERC wszystkich kategorii, w tym 48 Starting Grants, 18 Consolidator Grants, 13 Advanced Grants, 7 Proof of Concept Grants i 1 Synergy Grant.

Mariusz Karwowski