Ponad 12 mln zł na badania nad COVID-19 otrzymają w sumie zespoły wyłonione w konkursie Narodowego Centrum Nauki. Ich badania przyczynią się do zrozumienia mechanizmu działania koronawirusa SARS-CoV-2, a także udoskonalenia testów diagnostycznych, poszukiwania nowych leków i łagodzenia społecznych skutków pandemii.
Ogłoszony pod koniec marca konkurs Szybka ścieżka dostępu do funduszy na badania nad COVID-19 przeprowadzono w iście ekspresowym tempie. Na złożenie wniosków naukowcy mieli jedynie dwa tygodnie, zaś ocena została wykonana zaledwie w miesiąc. Pomimo tak krótkiego terminu naboru, konkurs cieszył się dużą popularnością, w związku z czym zdecydowano się na zwiększenie budżetu, który pierwotnie wynosił 10 mln zł. Złożono 262 wnioski na łączną kwotę ponad 140 mln zł, z czego do oceny merytorycznej skierowano 259. Finansowanie na łączną sumę ponad 12 mln zł przyznano 19 projektom z 12 instytucji, najwięcej z Uniwersytetu Warszawskiego (4) i Instytutu Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk (3). W naukach o życiu finansowanie otrzymało 12 projektów, w naukach humanistycznych, społecznych i o sztuce – 4, zaś w naukach ścisłych i technicznych – 3.
Najwięcej środków – blisko 1,6 mln zł – otrzymał prof. dr hab. Marcin Drąg z Politechniki Wrocławskiej na projekt „Retargetowanie znanych leków w kierunku proteaz uczestniczących w rozwoju choroby COVID-19”. Jego celem jest przeszukanie biblioteki kilku tysięcy zaakceptowanych przez FDA i inne agencje leków wobec pięciu proteaz (ACE2, TMPRSS2, katepsyn B i L, SARSCoV-2-PLpro) w celu znalezienia cząsteczek, które mogą hamować którąkolwiek z tych proteaz zaangażowanych w inwazję SARS-CoV-2 i rozwój COVID-19. Identyfikacja takich cząsteczek natychmiast dostarczy informacji o kandydatach do retargetowania leków.
– Uzyskane wyniki będą mogły być natychmiast wykorzystane przez lekarzy do badań nad retargetowaniem leków, ale także przez wirusologów do pracy nad modelami wirusów w celu lepszego zrozumienia mechanizmu ich działania. Co więcej, wiodące struktury zidentyfikowane dla każdego enzymu mogą być bardzo przydatne dla chemików medycznych oraz do obliczeń in silico i dokowania w celu dalszej optymalizacji struktury, co może skutkować opracowaniem nowych struktur leków. Ponadto biologowie molekularni i biologowie mogą wykorzystać te informacje do zbadania interakcji między lekiem a docelowym enzymem – tłumaczy prof. Drąg.
Inne wyłonione w konkursie projekty dotyczą m.in. wpływu pandemii COVID-19 na chęć zaangażowania się na rzecz problemów społecznych, błędów w spostrzeganiu i podejmowaniu ryzyka w czasach koronawirusa, szybkich i łatwych testów na obecność SARS-CoV-2 z użyciem narzędzi CRISPR i ograniczenia śmiertelności w przebiegu COVID-19 poprzez poszukiwanie mechanizmów i metod terapii zespołu burzy cytokinowej.
MK