Po raz 22 tygodnik „Polityka” przyznał Nagrody Naukowe. Pięcioro wybitnych i ambitnych naukowców otrzymało stypendia w wysokości 15 tys. zł.
Do tegorocznego konkursu napłynęło blisko 300 zgłoszeń. Tradycyjnie wybrano najpierw piętnastkę finalistów, a spośród nich w kolejnym etapie wyłoniono piecioro zdobywców nagród głównych w wysokości 15 tys. zł każda. Pozostali finaliści otrzymali po 5 tys. zł. Laury przyznawane są w pięciu kategoriach: nauki humanistyczne, społeczne, ścisłe, techniczne i nauki o życiu.
NAUKI HUMANISTYCZNE
Dr Karolina Ćwiek-Rogalska z Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk. Kulturoznawczyni, bohemistka, etnolożka zajmująca się badaniem powojennych przesiedleń w Polsce, Czechach i Słowacji. Analizuje doświadczenia nowych osadników związanych z rzeczami pozostawionymi przez poprzednich mieszkańców. Zakłada, że rzeczy działają jak duchy poprzedniej kultury i skłaniają nowych mieszkańców do interakcji z „widmową” obecnością wysiedlonych. Widmontologia pokazuje, jak przesiąknięta przeszłością teraźniejszość pozwala zajmować się nierozwiązanymi dotąd problemami. Badaczce udaje się tę mało zgłębioną tematykę z terenów Europy Środkowo-Wschodniej przenieść na forum światowe. W lutym zdobyła prestiżowy ERC Starting Grant.
NAUKI SPOŁECZNE
Dr hab. Joanna Rak, prof. UAM z Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zajmuje się kondycją demokracji – źródłami jej erozji i podatności na zagrożenia – oraz protestami społecznymi. Interesują ją demonstranci – ich motywacje, rodzaje zaangażowania i relacje z przedstawicielami władzy. Kierując trzema grantami finansowanymi przez Narodowe Centrum Nauki, sformułowała przełomową teorię dotyczącą odmiennego wykorzystywania przemocy politycznej przez siły demokratyczne i antydemokratyczne, a także powodów jej radykalizacji i deradykalizacji. Wyniki jej badań pokazują, jak istotne są prowadzące do zwiększenia poziomu bezpieczeństwa zmiany w systemie zarządzania kryzysowego czy odpowiednie zdefiniowanie roli służb państwowych.
NAUKI O ŻYCIU
Dr n. med. i n. o zdr. Mateusz Spałek z Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie. Pracuje jako radioonkolog, wykorzystując nowoczesne technologie w leczeniu nowotworów rzadkich, skóry, czerniaków i w radiochirurgii przerzutów do kręgosłupa. Otrzymał drugie miejsce na liście rankingowej projektu LIDER Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, co otworzyło drogę do opracowania innowacyjnej metody wytwarzania specjalnych materiałów tkankopodobnych niezbędnych w nowoczesnej radioterapii. Po raz pierwszy na świecie będą powstawać przy wykorzystaniu mobilnego laserowego skanowania przestrzennego i druku 3D. Aktywnie działa w środowisku naukowym. Z sukcesem przeprowadził pionierskie badania kliniczne dotyczące nowych metod leczenia zaawansowanych miejscowo rzadkich nowotworów tkanek miękkich. Opracowane przez niego schematy radioterapii zyskują coraz większe uznanie na świecie i przynoszą korzyści polskim pacjentom.
NAUKI ŚCISŁE
Dr inż. Małgorzata K. Włodarczyk-Biegun z Centrum Biotechnologii Politechniki Śląskiej w Gliwicach. W pracy naukowej skupia się na biodruku 3D w celu opracowania nowoczesnych implantów, precyzyjnie dostosowanych do potrzeb pacjenta i usprawniających leczenie poważnych uszkodzeń ciała. Zajmuje się również opracowaniem drukowanych modeli tkanek pozwalających na precyzyjne testowanie leków i poznanie biologii konkretnych tkanek i komórek. Jest jedną z niewielu na świecie badaczek wykorzystujących technikę elektropisania stopionym polimerem. Prowadzone przez nią badania są ważne dla rozwoju inżynierii tkankowej i medycyny regeneracyjnej.
NAUKI TECHNICZNE
Dr hab. inż. Żaneta Świderska-Chadaj z Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej. Mierzy się z wielkim problemem medycyny, czyli ograniczoną liczbą ekspertów i rosnącą liczbą danych do przeanalizowania. Rozwiązaniem, którego skuteczność z powodzeniem zwiększa, jest zastosowanie sztucznej inteligencji. Technika ta może też wykrywać zależności niewidoczne ludzkim okiem. Pozwala formułować i rozwiązywać nowe problemy badawcze. Opracowała algorytmy wspierające diagnostykę histopatologiczną nowotworów płuc, raka prostaty, raka piersi, chłoniaka DLBCL oraz chorób nerek. Jej oprogramowanie pozwala też wykrywać obecność komórek układu odpornościowego, które mogą sugerować skuteczność leczenia np. przy szacowaniu ryzyka odrzucenia organu po przeszczepie.
Poza pięcioma stypendiami wręczono także 10 nagród finałowych, które otrzymali: dr Jakub Ciążela z Instytutu Nauk Geologicznych PAN; dr Paweł Korpal z Wydziału Anglistyki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; dr hab. Katarzyna Czernek-Marszałek, prof. na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach; dr hab. Krzysztof Jachymski z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego; dr inż. Klaudia Kosek z Instytutu Oceanologii PAN; dr hab. inż. Maria Kurańska, prof. na Wydziale Inżynierii i Technologii Chemicznej na Politechnice Krakowskiej; dr Ewelina Kowalewska z Kliniki Psychiatrii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego; dr Krzysztof Miler z Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN; dr inż. arch. Anna Miśniakiewicz z Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej; dr n. med. Jan Krzysztof Nowak z I Wydziału Lekarskiego na Uniwersytecie Medycznym im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu.
Uroczystość wręczenia nagród odbyła się w siedzibie redakcji „Polityki” w niedzielę 16 października. Grono naukowców wyróżnionych przez kapitułę liczy już 362 osoby. Dotychczasowi laureaci otrzymali w sumie ok. 6,8 mln zł.
źródło: Polityka