Czują miłosny zew i ruszają na gody. A po drodze masowo giną pod kołami samochodów. Tak niestety wygląda wiosenna migracja płazów na wielu polskich drogach. Aby pomóc żabom, ropuchom czy traszkom bezpiecznie dotrzeć na miejsce rozrodu, studenci z Koła Naukowego Biologów UwB kolejny raz zaangażowali się w Akcję Płotki.
Na miejsce swoich działań wybrali Carską Drogę – trasę przecinającą Biebrzański Park Narodowy na odcinku między Osowcem i Laskowcem. Od kilku lat biolodzy prowadzą w tym miejscu badania śmiertelności kręgowców, wśród nich płazów. Dane są alarmujące: zwiększający się ruch na Carskiej Drodze wpływa wyraźnie na śmiertelność płazów. W 2018 roku natężenie ruchu zwiększyło się niemal dwukrotnie w stosunku do roku 2015, co spowodowało wzrost śmiertelności płazów na wytypowanych 400-metrowych odcinkach średnio o 71%.
– Mimo, że są objęte ochroną, płazy są obecnie najszybciej wymierającą grupą kręgowców – mówi dr Adam Hermaniuk z Instytutu Biologii UwB, opiekun sekcji herpetologicznej Koła Naukowego Biologów UwB. – Jest wiele przyczyn tego zjawiska, m.in. spadek poziomu wód gruntowych i zanikanie naturalnych oczek wodnych, czy też zanieczyszczenie środowiska. Przyczynia się do tego również wzrost natężenia ruchu drogowego. Trasa, przy której prowadzimy naszą akcję, przecina tereny podmokłe – naturalne siedlisko płazów. Zwierzęta nie są jednak w stanie zrozumieć zagrożenia wynikającego z ruchu samochodów. Szukają dogodnych miejsc, gdzie mogą złożyć skrzek i podczas tych wędrówek są rozjeżdżane.
By pomóc płazom, studenci we współpracy z Biebrzańskim Parkiem Narodowym (BPN) ustawili 800 metrów płotków wykonanych z agrowłókniny, które uniemożliwiają żabom, ropuchom czy traszkom wyjście na jezdnię. Wzdłuż płotków wkopane są wiaderka, do których wpadają wędrujące zwierzęta. Dwa razy na dobę wiaderka są sprawdzane, a płazy bezpiecznie przenoszone na drugą stronę drogi. W dni robocze dyżury pełnią pracownicy BPN, w weekendy – żacy z UwB. Dla studentów ta akcja to też okazja do doskonalenia warsztatu naukowego: zbierają dane o skali migracji, składzie gatunkowym, wielkości, stadium rozwojowym bytujących w rejonie Carskiej Drogi osobników.
Naukowcy z Instytutu Biologii UwB mają nadzieję, że prowadzone tu badania i dane zbierane przez studentów pomogą przy planowaniu strategii ochrony płazów w Biebrzańskim Parku Narodowym. I podają przykład innej trasy, w otulinie Narwiańskiego Parku Narodowego. To tam, w okolicy wsi Baciuty, studenci ratowali płazy w latach 2002-2014. Zebrane podczas akcji dane zostały wykorzystane do przygotowania projektu realizowanego przez Stowarzyszenie Człowiek i Przyroda. Organizacja dostała dofinansowanie z unijnego programu LIFE+ i dzięki temu na trasie przecinającej narwiańskie rozlewiska powstało ok. 800 metrów stałych przepustów pod drogą.
Koło Naukowe Biologów UwB działa od ponad 40 lat. Oprócz Akcji Płotki jego członkowie biorą też udział w Akcji Karmnik, liczeniu ptaków zimujących, współorganizują też największy w tej części Polski obóz ornitologiczny Akcja Siemianówka. Od października KNB nosi imię Doktora Włodzimierza Chętnickiego. Dr Chętnicki (1953–2018), profesor senior UwB, był znakomitym nauczycielem i wychowawcą kilku pokoleń studentów. Z wielkim zaangażowaniem oraz charyzmą kierował Kołem Naukowym Biologów przez ponad 30 lat (1978-2013).
Katarzyna Dziedzik