AZS Lublin kończy w tym roku 100 lat. W ramach obchodów jubileuszu zaplanowano m.in. wystawę, odsłonięcie okolicznościowegu muralu, konferencję naukową, piknik oraz otwarcie skweru poświęconego organizacji.
Akademicki Związek Sportowy w Lublinie to druga, po Lubliniance, najstarsza, ciągle funkcjonująca organizacja sportowa w Kozim Grodzie. Powstała 22 stycznia 1922 roku (jako Akademickie Koło Sportowe) na ówczesnym Uniwersytecie Lubelskim, przemianowanym sześć lat później na KUL. Przygotowania toczyły się od jesieni 1921 r. z inicjatywy studenta Tadeusza Jaworowskiego i przy wsparciu rektora ks. Idziego Radziszewskiego. Oprócz żaków do sekcji: lekkoatletycznej, piłki ręcznej, piłki nożnej, bokserskiej, tenisowej, pływackiej, hokejowej, łyżwiarskiej, szermierczej, narciarskiej i pingpongowej przyjmowano również uczniów ostatnich klas szkół średnich. Wszystko w myśl dewizy: „Uniwersytet kształci ducha, AZS – ciało młodzieży”.
Już po trzech miesiącach doszło do historycznego występu – przed lubelską publicznością zadebiutowali piłkarze, pokonując w towarzyskim meczu ŻKS Makkabi 3:0. Kolejny rok przyniósł bardziej znaczące sukcesy. Podczas Akademickich Mistrzostw Polski w Krakowie Władysław Koziełł zdobył złote medale w pchnięciu kulą i rzucie dyskiem, a na mistrzostwach Polski seniorów Kazimierz Dzwonkowski wywalczył brąz w dziesięcioboju. Do wyróżniających się zawodników należeli także m.in.: skoczek Tadeusz Zwoliński, dyskobol Eugeniusz Staniak czy biegacz Bolesław Wróblewski.
W kolejnej dekadzie do głosu zaczęły dochodzić gry zespołowe. Siatkarki w 1937 r. były ósme w Polsce, a koszykarze rok później zwyciężyli w odbywających się w Lublinie Akademickich Mistrzostwach Polski. Na tym samym turnieju lubelscy siatkarze zajęli trzecie miejsce za Wilnem i Warszawą. W sportach zimowych osiągnięć było znacznie mniej. Mimo braku sztucznego lodowiska hokeiści uczestniczyli w rozgrywkach ligowych okręgu wołyńskiego. Z kolei Tadeusz Nawrot zajął 3 miejsce na mistrzostwach Polski w jeździe figurowej.
Po niepowetowanych stratach w gronie zawodników i działaczy, jakie przyniosła II wojna światowa, już w sierpniu 1944 roku zaczęto reaktywować organizację. Należeli wówczas do niej studenci KUL, UMCS i Politechniki Warszawskiej, która wtedy przez krótki okres miała siedzibę w Lublinie. W 1945 r. AZS liczył 120 osób, a już cztery lata później 936. Najlepsze wyniki uzyskiwali lubelscy hokeiści, którzy w 1948 r. zostali akademickimi mistrzami Polski. W 1949 r. stalinizacja sportu i szkolnictwa wyższego doprowadziła do gruntownej przebudowy AZS i zmiany nazwy na Akademickie Zrzeszenie Sportowe. Prasa nazywała organizację „terenem zabagnionym”, „siedliskiem wszelkiego rodzaju szumowin”. Do AZS dołączyły wyodrębnione z UMCS: Akademia Medyczna i Wyższa Szkoła Rolnicza, a mimo to członków ubywało. W połowie lat 50. do organizacji należało 358 osób. Sytuacja poprawiła się po liberalizacji systemu władzy i reaktywowaniu Akademickiego Związku Sportowego w 1957 r. W 1965 r. powstał nowy klub w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Lublinie. Azetesiakiem był wówczas co czwarty lubelski student. Największym zainteresowaniem cieszyły się siatkówka, koszykówka i lekka atletyka.
Na przełomie lat 60. i 70. wybudowano Ośrodek Sportów Wodnych nad jeziorem Piaseczno, na miasteczku akademickim UMCS powstał Akademicki Ośrodek Sportowy, zaś w Rogóźnie Ośrodek Sportowo-Wypoczynkowy AZS KUL. To na tych obiektach swoje pierwsze kroki stawiały m.in. siatkarki Małgorzata Denisow i Emilia Szczawińska-Osińska, zaliczane do grona zawodniczek wszech czasów, a także ich kolega spod siatki Tomasz Wójtowicz, późniejszy złoty olimpijczyk z Montrealu, który jako kilkunastoletni chłopak zasilił szeregi lubelskich azetesiaków. Na tych samych igrzyskach wystąpił też inny reprezentant lubelskiego AZS Andrzej Sontag, który okazał się wielkim objawieniem w trójskoku. Z kolei Władysław Domaszewicz, medalista mistrzostw Polski, zachwycał bajeczną techniką skoku w dal. Największy sukces w tamtym okresie odniosła jednak sekcja szermiercza. Pionierzy tej dyscypliny w AZS Lublin: Jan Janiszewski, Bohdan Przybyło i Andrzej Gottner, zapoczątkowali wspaniałe tradycje, w które wpisała się najjaśniejsza gwiazda w dziejach lubelskiego fechtunku: Arkadiusz Godel, złoty medalista IO w Monachium w 1972 r. i drużynowy mistrz świata z 1978 r.
Dziś o sile AZS stanowi 13 klubów uczelnianych zrzeszających ponad 3 tys. osób. Ostatnie lata to okres rozkwitu królowej sportu (m.in. dwukrotne mistrzostwo Polski). W składzie ekipy z Lublina są gwiazdy światowego formatu: Paulina Guba, Sofia Ennaoui, Karolina Kołeczek, Marcin Lewandowski, a także medalistki ostatnich igrzysk w Tokio: Małgorzata Hołub-Kowalik (złoto i srebro w biegach sztafetowych) i Malwina Kopron (brąz w rzucie młotem). Wielkich nazwisk nie brakuje także wśród pływaków (Konrad Czerniak, Jan Świtkowski, Jan Hołub, Laura Bernat). Piłkarki ręczne skupione wokół Wyższej Szkoły Społeczno-Przyrodniczej na wiele lat zdominowały rywalizację w Akademickich Mistrzostwach Świata. Po dłuższej przerwie odrodziła się także kobieca koszykówka. W 2017 r. drużyna sięgnęła po Puchar Polski.
W ramach obchodów jubileuszu 100-lecia zaplanowano wiele wydarzeń, m.in. otwarcie alei/skweru AZS w Lublinie, wystawę w Centrum Historii Sportu, odsłonięcie okolicznościowego muralu, konferencję naukową „Sport w szkole wyższej. Historia i współczesne problemy w zarządzaniu klubem uczelnianym AZS”, spotkanie pokoleń lubelskich azetesiaków, jubileuszowy piknik, Tomasz Wójtowicz VolleyCup. W październiku z kolei w Lublinie odbędzie się doroczna Gala Sportu Akademickiego.
MK, fot. archiwum AZS Lublin
