Sprawy nauki

20 Grudnia

Jak napisać opis wpływu?

Z myślą o naukowcach przygotowujących się do przyszłorocznej ewaluacji powstał poradnik „Jak napisać opis wpływu społecznego?”. Publikacja dotyczy jednego z trzech kryteriów oceny jakości działalności naukowej.

W połowie stycznia przyszłego roku rozpoczyna się nowy proces ewaluacji działalności naukowej. W jego efekcie poszczególnym dyscyplinom w danej jednostce naukowej zostaną przyznane kategorie A+, A, B+, B, C. Od wyników oceny zależeć będą także uprawnienia do prowadzenia studiów, szkół doktorskich, nadawania stopni i tytułów oraz wysokość subwencji przyznawanej z budżetu państwa.

Zbliżająca się ewaluacja, która obejmie lata 2017–2021, oparta będzie na trzech kryteriach odnoszących się do poziomu naukowego lub artystycznego prowadzonej działalności, efektów finansowych badań naukowych i prac rozwojowych oraz wpływu działalności naukowej na funkcjonowanie społeczeństwa i gospodarki. To ostatnie kryterium będzie odpowiadać za 20% końcowej oceny ewaluowanej jednostki. Zagadnieniu przyjrzała się bliżej dr Marta Natalia Wróblewska, adiunkt na Wydziale Nauk Humanistycznych Uniwersytetu SWPS w Warszawie, przygotowując specjalny poradnik „Jak napisać opis wpływu społecznego?”.

Nie ma nic naturalnego w zasadach, którymi rządzą się teksty akademickie. Wiemy, z jakich elementów składa się artykuł naukowy, potrafimy odróżnić dobry tekst od słabego, ponieważ nabyliśmy tę umiejętność w toku akademickiej socjalizacji. Nowy gatunek tekstu, „opis wpływu”, jest wyjątkowy z paru względów. Po pierwsze, został on stworzony sztucznie, a nie ukształtował się organicznie. Po drugie, nie ma czasu, żeby się go nauczyć! Kiedy wysyłamy pierwszy artykuł naukowy do czasopisma, mamy na ogół za sobą wiele lat praktykowania – prace roczne, licencjat, magisterium… „Opisy wpływu” naukowcy piszą obecnie po raz pierwszy w życiu. I już te pierwsze teksty trafią do ewaluacji. A będzie od nich zależało aż 20% oceny jednostki! – tłumaczy autorka, która tematem ewaluacji wpływu społecznego zajmuje się od 2014 r.

Jako że wpływ społeczny będzie ewaluowany w Polsce po raz pierwszy, poradnik może okazać się cennym źródłem wiedzy. Autorka kieruje go do wszystkich osób biorących udział w ewaluacji, a więc zarówno autorów opisów, koordynatorów prac, a także zainteresowanych nowym gatunkiem tekstu. Informacje zawarte w publikacji przygotowała m.in. na podstawie swoich wieloletnich badań dotyczących pojęcia „wpływu”, a także lektury ok. 150 „opisów wpływu”, w większości brytyjskich, ale także norweskich i polskich.

Oprócz podstawowych zasad pisania opisów wpływu umieściła w poradniku najczęstsze wątpliwości dotyczące ewaluacji tego kryterium. Odpowiada na pytania, czym jest „ścieżka do wpływu”, jaka jest relacja między „impact” a „impact factor”, jak rozumieć kryteria oceny „zasięg” i „znaczenie”, czy cytowanie w tekście naukowym może stanowić dowód wpływu, co z wpływem, który „zaistniał” przed 2017 rokiem, lecz nadal trwa, czy spowodowanie zmiany w dydaktyce na uczelni można zakwalifikować jako wpływ?

Osobny rozdział został poświęcony objaśnieniu krok po kroku poszczególnych elementów formularza opisu wpływu. Jest także checklista i linki do przydatnych w tym temacie źródeł. Poradnik „Jak napisać opis wpływu społecznego?” można pobrać za darmo w formie e-booka.

Chciałam podzielić się z naukowcami ogólnymi zasadami tego gatunku, a także obserwacjami – co odróżnia dobre opisy wpływu od złych. Wierzę, że zapoznanie się z tymi radami pozwoli realnie poprawić jakość składanych przez instytucje naukowe opisów wpływu. Być może oszczędzi także czasu i stresu autorom i autorkom – zachęca inicjatorka powstania publikacji.

Dr Marta N. Wróblewska jest autorką wieku tekstów naukowych i popularyzatorskich na temat ewaluacji wpływu społecznego w Wielkiej Brytanii, Norwegii i Polsce. W 2019 r. obroniła na University of Warwick (UK) doktorat o pojęciu „impact” w brytyjskiej ewaluacji REF (The making of the „Impact Agenda” : a study in discourse and governmentality). Brała udział w dwóch misjach naukowych EU COST dotyczących ewaluacji wpływu (w Norwegii
i Holandii). Wyniki badań prezentowała w czasie wystąpień (w tym keynote speeches) w Wielkiej Brytanii, Polsce, Norwegii, Holandii, Hiszpanii, Francji, Niemczech, Austrii, Chorwacji i Islandii. Szczególnie interesuje ją nowy gatunek tekstu „impact case study” („opis wpływu”), który bada z perspektywy językoznawczej. Obecnie pracuje na Wydziale Nauk Humanistycznych Uniwersytetu SWPS w Warszawie.

MK