Uniwersytet Warszawski, Akademia Górniczo-Hutnicza oraz Politechnika Warszawska to czołowe polskie instytucje, z których wywodzą się patenty akademickie – wskazuje raport Europejskiego Urzędu Patentowego na temat nowych technologii wywodzących się z uczelni. Prym w tej dziedzinie wiodą Niemcy, Francja, Wielka Brytania i Włochy.
Wynalazki na polu szczepionek, mRNA, nauk o materiałach czy technologii laserowych zawdzięczają swoje istnienie badaniom uniwersyteckim. Według nowego raportu opublikowanego przez Europejski Urząd Patentowy (EPO), liczba zgłoszeń patentowych na wynalazki pochodzące z europejskich uczelni wzrosła w ciągu ostatnich dwóch dekad. Obecnie stanowią one 10,2% wszystkich zgłoszeń w EPO złożonych przez europejskich wnioskodawców. W Polsce akademickie wnioski patentowe stanowiły 25,2% wszystkich zgłoszeń patentowych do EPO w latach 2000–2020. W tym okresie co najmniej jeden wniosek o patent europejski złożyło 71 polskich szkół wyższych.
Raport jest pierwszą kompleksową analizą tego rodzaju i opiera się na danych z 1200 europejskich uczelni, które stanowiły źródło wniosków patentowych do EPO w latach 2000–2020. Oprócz zgłoszeń patentowych składanych bezpośrednio przez same uczelnie, autorzy wzięli również pod uwagę zgłoszenia pośrednie, złożone przez inne podmioty, ale wymieniające naukowców powiązanych z uniwersytetami jako wynalazców.
Europa cieszy się długą tradycją doskonałości akademickiej, ale czasami trudno nam przekuć badania w sukces komercyjny – mówi António Campinos, prezes EPO. – Nasz raport rzuca światło na wynalazczość uczelni w całej Europie, stanowiąc dobrą podstawę do podejmowania decyzji przez rządzących. Udzielanie licencji, współprace, spin-outy to formy wykorzystywania patentów pozwalające uczelniom zwiększać swoje wpływy i dostarczać wartości rynkom i społeczeństwu. Przed nami jeszcze dużo pracy zanim powstanie jednolity rynek badań i technologii w Europie – co również podkreśla niedawny raport Draghiego – ponieważ jak pokazuje analiza 10% startupów z patentami pochodzącymi z europejskich uczelni ma swoją siedzibę w USA.
Potrzeba współpracy na skalę europejską
Z raportu wynika, że pod względem całkowitej liczby akademickich wniosków patentowych prym wiodą Niemcy, Francja, Wielka Brytania i Włochy. Polska zajmuje 14 miejsce. Nasze uczelnie są źródłem 1,25% akademickich zgłoszeń patentowych w Europie (łącznie 1341). Największą liczbą patentów może się poszczycić Uniwersytet Warszawski (274). Ponad połowę mniej ma na koncie Akademia Górniczo-Hutnicza (115) i Politechnika Warszawska (110). Czołową piątkę zamykają Politechnika Poznańska oraz Politechnika Wrocławska.
Dwie trzecie wszystkich wniosków patentowych wywodzących się z europejskich uczelni w ciągu ostatnich dwóch dekad nie zostało złożonych bezpośrednio przez nie same, ale przez inne podmioty, głównie firmy. Małe i średnie przedsiębiorstwa złożyły 30% tego typu wniosków. Jednak europejskie uczelnie znacznie zwiększyły liczbę akademickich wniosków patentowych, a odsetek ten wzrósł z 24% w 2000 roku do 45% w 2019 roku, co wskazuje na znaczną zmianę praktyki i podejścia w zakresie własności intelektualnej. W raporcie przeanalizowano również współprace w zakresie wynalazków akademickich, które nadal są często ograniczone do partnerów w tym samym kraju, co sugeruje, że istnieje niewykorzystany potencjał europejskich współprac ponadgranicznych.
Połowa wniosków z 5% uczelni
Niewielka liczba uczelni europejskich (5% z 1200 biorących udział w badaniu, w tym m.in. Uniwersytet Grenoble Alpes, Uniwersytet Techniczny w Monachium, Uniwersytet Oksfordzki czy Szwajcarski Federalny Instytut Technologii w Zurychu) stanowi źródło połowy wszystkich akademickich wniosków patentowych. Uczelnie te specjalizują się raczej w naukach ścisłych i są wspierane przez biura transferu wiedzy. Z kolei 62% uczelni jest źródłem tylko 8% zgłoszeń. Jednak grupa małych uczelni, które składają mniej wniosków patentowych, odgrywa ważną rolę w krajowych ekosystemach wynalazczości.
Jak znaleźć uczelnie oraz ich spin-outy
Raport, opracowany przez Obserwatorium Patentów i Technologii EPO we współpracy z Fraunhofer ISI (Fraunhofer-Institut für System- und Innovationsforschung), jest pierwszą kompleksową, długoterminową analizą typu „mapping” patentów pochodzących z europejskich uczelni i wyzwań, przed którymi one stoją przy wprowadzaniu wynalazków na rynek. EPO zaktualizowało również aplikację Deep Tech Finder, aby umożliwić użytkownikom wynajdywanie patentów i spin-outów uczelnianych oraz innych gotowych do inwestycji startupów posiadających europejskie patenty lub złożone wnioski patentowe. Darmowa aplikacja internetowa zawiera informacje na temat prawie 900 europejskich uczelni, a także profile biznesowe i portfolia patentowe ponad 1500 spin-outów.
MK