Aktualności
Życie akademickie
13 Marca
Opublikowano: 2023-03-13

„Jesteśmy Uniwersytetem” – od diagnozy do wyzwania

„Jesteśmy Uniwersytetem” to najprawdopodobniej jedyne w Polsce stowarzyszenie w szkole wyższej, które powstało z inicjatywy „szeregowych” członków społeczności, w celu poprawy funkcjonowania akademii. Skupia pracowników naukowo-dydaktycznych z różnych dyscyplin, administracyjnych, studentów, doktorantów i byłych akademików Uniwersytetu Wrocławskiego, dla których ważny jest dobrostan i rozwój uczelni.

Połączyło nas przekonanie o sile kontrolowanego sceptycyzmu i sensie prowadzenia publicznej debaty o przyszłości uniwersytetu, wolnego od wpływów polityki i bieżących sporów światopoglądowych. Członkowie stowarzyszenia poprzez działalność społeczną próbują przyczynić się do budowy świadomej wspólnoty, przełamywania inercji i atomizacji środowiska, oraz formowania etosu pracownika szkolnictwa wyższego, także w roli aktywnego uczestnika życia akademii. Ideę tę zrodziło również przeświadczenie, że wskazywanie możliwych kierunków przeobrażeń i inspirowanie dyskusji na temat dróg rozwoju uczelni to zaczyn zmian rzeczywistości uniwersyteckiej.

Nazwa organizacji intencjonalnie nawiązuje do ruchu „Wir sind Kirche”, który został zawiązany w latach dziewięćdziesiątych XX w. jako forma nacisku na hierarchię Kościoła rzymskokatolickiego, w celu jego odnowy. Członkowie stowarzyszenia także chcą być słyszalni w warunkach zhierarchizowanej struktury uniwersytetu i dać możliwość wypowiedzi grupom, które nie są dostatecznie reprezentowane w gremiach statutowych. Jest to tym ważniejsze, że wzrost autonomii uczelni powinien iść w parze z pogłębieniem odpowiedzialności społeczności za swoją Alma Mater i jakość kontaktu ze środowiskiem zewnętrznym. W przypadku Uniwersytetu Wrocławskiego te potrzeby wydają się kluczowe, ponieważ nasze środowisko funkcjonuje w jednostkach rozproszonych po całym mieście, a dodatkowo społeczność jest silnie podzielona na pracowników naukowych i administracyjnych. W tej sytuacji trudniej o jednakowe zrozumienie nowych wyzwań stojących przed pracownikami, studentami i doktorantami, jak też o rozpoznanie – niejednokrotnie odmiennej – specyfiki poszczególnych dyscyplin.

Stowarzyszenie powstało formalnie w marcu 2022 roku, gdy już mocno uwidoczniły się konsekwencje zmian w szkolnictwie wyższym po wprowadzeniu „reformy Gowina”. Na Uniwersytecie Wrocławskim dodatkowo silnie odczuwano wówczas skutki zwiększenia prerogatyw rektora. Wewnętrzna polityka komunikacyjna została właściwie w pełni przejęta przez ówczesne kolegium rektorskie, a głos dużej części społeczności wydawał się być niesłyszalny. Pierwszą inicjatywą grupy pracowników – niezadowolonych z takiego stanu rzeczy – były listy otwarte sygnowane jeszcze jesienią 2021 r. przez kilkadziesiąt osób oraz niektóre związki zawodowe. Sygnatariusze starali się zwrócić uwagę władz uniwersytetu na potrzebę dialogu ze społecznością, apelowali o namysł nad kierunkiem zmian, które były wprowadzane w celu modernizacji uczelni oraz prosili o refleksję nad pogłębiającym się rozdźwiękiem między wynagrodzeniami grupy zarządczej a sytuacją finansową większości wspólnoty. Z powodu braku oczekiwanej reakcji powstało wówczas forum dyskusyjne dostępne dla pracowników i doktorantów, które szybko stało się platformą ożywionej debaty. Do dziś pełni ono rolę podstawowego kanału komunikacji oraz obiegu informacji w społeczności, nadal służąc jako miejsce prowadzenia wymiany zdań (obecnie forum liczy niemal 900 członków).

Stowarzyszenie „Jesteśmy Uniwersytetem” – zgodnie z celami statutowymi – administruje rzeczonym forum. Ponadto stara się propagować ideę społeczeństwa obywatelskiego w środowisku pracowników Uniwersytetu Wrocławskiego, opiniować rozwiązania zarządcze, organizacyjne, finansowe i komunikacyjne oraz akcentować potrzebę kierowania się dobrymi praktykami, w nadziei na pożądaną ewolucję sytuacji na uczelni. Czynimy to za pomocą kilku narzędzi. Członkowie stowarzyszenia inicjują debatę, przygotowują analizy i formułują raporty kierowane do władz rektorskich i do społeczności akademii. Wykorzystują także ustawowy tryb dostępu do informacji publicznej. Do naszych zadań należy również organizacja konferencji i spotkań dotyczących uniwersytetu oraz polityki naukowej i edukacyjnej, których celem jest wpłynięcie na warunki funkcjonowania instytucji i jej pracowników.

Od początku swojego istnienia aktywność stowarzyszenia szczególnie koncentruje się na kilku obszarach. „Jesteśmy Uniwersytetem” dąży do propagowania standardów etycznych, które m.in. wymagają separacji stanowisk zarządczych na uczelni od funkcji w ruchach politycznych. Istotnym aspektem działalności jest opiniowanie spraw związanych z powstawaniem nowych jednostek na Uniwersytecie Wrocławskim, wgląd w ich charakter, funkcje oraz potencjalne konsekwencje powołania. Stowarzyszenie angażuje się też w kwestie dotyczące procesu kształcenia. Ponadto członkowie organizacji podejmują wysiłki w celu poprawy poziomu komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej uniwersytetu. Kilka razy staraliśmy się zwrócić uwagę decydentów na błędy w kształtowaniu wizerunku akademii, w tym także w mediach społecznościowych, oraz na potrzebę dywersyfikacji kanałów komunikacyjnych, aby lepiej
odpowiadać na potrzeby różnych grup odbiorców. Starania te wynikają z przekonania, że rozpoznanie i konsekwentne prezentowanie tożsamości, czyli zestawu unikalnych cech, norm i wartości, które wyróżniają naszą akademię, pozytywnie wpłynie m.in. na wzrost poziomu samoidentyfikacji społeczności. Dbałość o reputację uniwersytetu stała też za decyzją sformułowania listu otwartego do redaktora naczelnego ogólnopolskiej gazety, która mocno i jednostronnie zaangażowała się w wydarzenia związane z wyborami rektora Uniwersytetu Wrocławskiego w czerwcu 2022 r.

W grudniu 2022 r. Komitet Organizacyjny, składający się z członków Zarządu Stowarzyszenia „Jesteśmy Uniwersytetem”, zorganizował pierwszą konferencję z cyklu „Porozmawiajmy o akademii”. W założeniu organizatorów wydarzenie będzie miało charakter cykliczny. Konferencja zatytułowana „Uniwersytet Wrocławski – ile w nim Humboldta, a ile Clarka?”, odbyła się dzięki dofinansowaniu ze środków budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego, przy wsparciu rektora Uniwersytetu Wrocławskiego. Głównym celem debaty było umożliwienie wymiany zdań między różnymi grupami społeczności akademickiej: studentami, doktorantami, pracownikami naukowymi i administracyjnymi, badaczami z innych ośrodków oraz osobami z otoczenia społeczno-
gospodarczego. Dyskutowano na temat modeli zarządczych, zalet i wad wyboru poszczególnych dróg rozwoju uczelni, a także problemów związanych z jej umiędzynarodowieniem i ideą uniwersytetu przedsiębiorczego. Zaproszenie do udziału w konferencji przyjęli eksperci zajmujący się zagadnieniami z zakresu zarządzania nauką i
szkolnictwem wyższym: prof. Marek Ratajczak (Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu), były wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego w latach 2012–2015, oraz prof. Krzysztof Leja (Politechnika Gdańska), członek Komitetu Polityki Naukowej przy MNiSW w latach 2018–2020 i członek zespołu autorów strategii środowiskowej szkolnictwa wyższego na lata 2010–2020. Wykłady wprowadzające stały się impulsem do dyskusji prowadzonej w dwóch panelach, w których zasiedli przedstawiciele władz rektorskich, dziekańskich, samorządu Dolnego Śląska, doktoranci, studenci i pracownicy uczelni.

Analogiczna formuła debaty jest też planowana przy dwóch kolejnych konferencjach. Osiami dyskusji w 2023 i w 2024 r. mają być zagadnienia z zakresu popularyzacji i promocji, a także procesy indywidualizacji i współpracy w środowisku. Zgodnie z zamierzeniami organizatorów, wydarzenia te mają szansę stać się czynnikiem ożywczym dla społeczności Uniwersytetu Wrocławskiego, umożliwiającym nawiązanie nowych kontaktów, w tym z interesariuszami zewnętrznymi, większą integrację wspólnoty i poszerzenie wiedzy na temat problemów zarządczych, organizacyjnych czy komunikacyjnych współczesnej szkoły wyższej.

Po kilkunastu miesiącach działalności oceniamy, że omówione inicjatywy nie spotykały się z jednolitymi reakcjami ze strony społeczności i władz uniwersytetu. Głos „Jesteśmy Uniwersytetem” jest słyszalny, choć nie zawsze bywa uwzględniony. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że procesy mające na celu dodatkową aktywizację społeczności
akademickich będą długotrwałe i wymagają dużych nakładów pracy. Równie żmudne bywają wysiłki wyjścia poza poziom diagnozowania problemów i zarysowania potrzeb uczelni, a najtrudniejszym zadaniem jest niewątpliwie podejmowanie starań w formułowaniu wyzwań i próby sprostania tymże. Mamy jednak nadzieję, że w duchu dialogu, możemy wpłynąć na wzrost skuteczności i przejrzystości działań podejmowanych na Uniwersytecie Wrocławskim.

dr hab. Dagmara Adamska

Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego

prezes Stowarzyszenia „Jesteśmy Uniwersytetem”

Dyskusja (0 komentarzy)