Dobiegł końca międzynarodowy projekt EUROSTUDENT VII, w którym – obok 25 innych krajów Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego – wzięła udział także Polska. Projekt miał charakter badawczy, a jego celem było zebranie metodą sondażu i opracowanie wskaźników statystycznych koncentrujących się głównie wokół socjalnych i ekonomicznych uwarunkowań studiowania w Europie. Pytano także m.in. o międzynarodową mobilność studentów.
Siódmą edycję badania EUROSTUDENT realizowano od 2018 do 2021 roku. Większość państw uczestniczących w projekcie, w tym Polska, przeprowadziła badania wiosną/latem 2019 roku, co oznacza, że wyniki dotyczą sytuacji sprzed pandemii. W naszym kraju zaproszenie do udziału wystosowano do wszystkich 374 uczelni publicznych i niepublicznych. Ankiety wypełnili studenci z 268 z nich.
W roku akademickim 2018/2019 najpopularniejszymi kierunkami na uczelniach były te związane z biznesem, administracją i prawem oraz techniką, przemysłem i budownictwem. Najmniejszy odsetek studentów decydował się na nauki przyrodnicze, matematykę i statystykę oraz studia rolnicze. Polska była jednym z państw o najwyższym procencie studentów na studiach niestacjonarnych (33%). Kształcenie niestacjonarne najczęściej podejmowano na uczelniach niepublicznych. Systematycznie zwiększa się w Polsce odsetek studentek – w roku akademickim 2018/2019 stanowiły one 58% populacji. Przeważały na niemal każdym kierunku – za wyjątkiem związanych z techniką, przemysłem i budownictwem oraz technologiami informacyjnymi. Zdecydowana większość studentów-cudzoziemców przybyła zza wschodniej granicy – dokładnie połowę z nich stanowili studenci z Ukrainy. Drugą najliczniejszą grupą byli Białorusini, następnie Hindusi i Hiszpanie.
Warunki studiowania
Około 58% studentów w Polsce poleciłoby swój kierunek znajomym, odsetek ten zmniejszył się w stosunku do 2016 roku – wynosił wtedy 64%. W 2019 r. ze stwierdzeniem „często trudno mi zrozumieć, czego się ode mnie oczekuje na moim kierunku studiów” zgodziło się 42% studentów (w roku 2016 – 51%). Około 79% badanych od zawsze wiedziało, że będzie kiedyś studiować. Wzrosło natomiast poczucie wśród studentów, że uczelnia to raczej nie miejsce dla nich – w 2019 r. stwierdził tak co czwarty ankietowany (o 7 p.p. więcej niż poprzednio).
Około połowa wykładowców w opinii studentów dobrze potrafi objaśnić kwestie związane z wykładanym przedmiotem (52%). Co więcej, studenci w zdecydowanej większości utrzymywali z nimi dobre relacje (79%). Brakowało natomiast prowadzącym współczesnego podejścia do nauczania – zaledwie 35% studentów przyznało, że wykładowcy motywowali ich do jak najlepszej pracy, 45% deklarowało, że byli oni ciekawi tego, co studenci mają do powiedzenia, natomiast 49% uznało, że wykładowcy na bieżąco służą pomocą.
Studenci w Polsce na tle innych krajów byli bardziej otwarci wobec kolegów i z chęcią zawierali z nimi kontakty – 67% respondentów uważało, że miało kontakt z wieloma studentami z kierunku. Dodatkowo 63% stwierdziło, że zna wielu studentów, z którymi mogłoby porozmawiać o zagadnieniach związanych stricte z kierunkiem.
Wśród polskich żaków przeważają osoby pochodzące z rodzin, w których żaden z rodziców nie miał wykształcenia wyższego. Najczęściej wybierają oni kierunki związane z kształceniem oraz biznesem, administracją i prawem. Studenci „nowego pokolenia” o wiele częściej chodzą na studia niestacjonarne i pracują w wymiarze ponad 20 godzin tygodniowo. Może się to wiązać z koniecznością jednoczesnej pracy i studiowania. Wskazuje na to również wiek studentów – w zdecydowanej większości osoby studiujące po 30 roku życia pochodzą z rodzin bez wyższego wykształcenia. Oznacza to, że częściej odkładają decyzję o studiowaniu na później – najpierw zakładają rodzinę i podejmują się kariery zawodowej, a dopiero potem dokształcają się na uczelniach. Ze wszystkich studentów biorących udział w badaniu EUROSTUDENT studenci w Polsce (obok Czech i Szwecji) najrzadziej oceniają sytuację materialną swoich rodziców jako złą lub bardzo złą.
Sytuacja finansowa
W Polsce 80% studentów podejmowało pracę w trakcie semestru lub w czasie wolnym od zajęć i wykładów – to wynik zbliżony do średniej we wszystkich badanych krajach (78%), w tym Danii (80%) i Szwecji (78%). To więcej o 3 punkty procentowe w porównaniu do poprzedniej edycji badania EUROSTUDENT zrealizowanej w 2016 roku. Trzy najważniejsze powody podejmowania pracy: w Polsce studenci pracują przede wszystkim po to, aby stać ich było na rzeczy, których inaczej nie mogliby sobie kupić (79%), następnie po to, aby pokryć koszt utrzymania (71%) i aby zdobyć doświadczenie na rynku pracy (62%).
Główne źródło dochodu studentów w Polsce to praca zarobkowa – 51% całkowitego średniego dochodu miesięcznego w ujęciu makro. Kolejne 41% budżetu stanowiło wsparcie rodziny/partnera. Struktura wydatków studentów w Polsce była bardzo zbliżona do średniej międzynarodowej. Studenci sami opłacali 65% całości kosztów utrzymania, a od innych osób dostawały pozostałe 25%. Więcej niż co czwarty student doświadczał trudności finansowych (w bardzo dużym stopniu 11%). Odsetek ten istotnie spadł w porównaniu do poprzednich edycji badania.
Czas nie tylko na naukę
Sumując czas poświęcany na naukę (na uczelni oraz samodzielną) i porównując ją do czasu przeznaczonego na pracę, europejskie porównanie wypada na korzyść nauki. Pod tym kątem nie odbiegamy znacząco od średniej: nasi studenci poświęcali 34 godziny tygodniowo, a na pracę 18 godzin. Studenci o niższej intensywności nauki (np. na kierunkach społecznych) byli bardziej skłonni do podejmowania pracy równolegle.
Wśród studentów w Polsce tylko co dziesiąty był w pełni usatysfakcjonowany ze swojego budżetu czasu (11%) i nie zmieniłby nic w czasie poświęcanym na naukę i pracę. Odsetek ten był najniższy spośród krajów uczestniczących w siódmej edycji badania. Prawie połowa naszych studentów (46%) chciałaby pracować więcej i niemal tyle samo chciałoby się więcej uczyć (45%).
Grupa studentów oceniająca swoje rezultaty nauki jako lepsze w porównaniu do innych studentów była w Polsce jedną z największych wśród państw uczestniczących. Jako lepsze swoje wyniki ocenia 54% studentów w Polsce i 56% na Litwie. Udziały te są najwyższe w badaniu. Około jednej czwartej studentów w naszym kraju doświadczyło trudności w studiowaniu w związku z obowiązkami zawodowymi (26%). Jest to trzeci najwyższy wynik w badaniu. Osoby pracujące powyżej 20 godzin w tygodniu doświadczają tego w większym stopniu (51%), niż osoby pracujące w wymiarze godzinowym do pół etatu (26%). Wysoki odsetek studentów w Polsce, w porównaniu do innych krajów, rozważał porzucenie studiów. Średnio w całym badaniu tylko 7% studentów poważnie myślało o porzuceniu studiów, natomiast w Polsce – 10%.
Mobilność
Z danych uzyskanych w projekcie EUROSTUDENT wynika, że jedynie 6% studentów w Polsce wyjechało za granicę w ramach międzynarodowej mobilności (wyjazd na studia, praktyki, staże lub inne aktywności edukacyjne). Średni tymczasowy pobyt wynosi około 5,9 miesięcy. Jednym z najważniejszych czynników wpływających na międzynarodową mobilność studentów jest ich pochodzenie edukacyjne – studenci „pierwszego pokolenia” o wiele rzadziej (15%) wyrażają chęć wyjazdu za granicę w ramach edukacji niż studenci, których przynajmniej jeden rodzic posiada wyższe wykształcenie (26%).
Studenci najczęściej wybierają się za granicę w ramach studiowania na kierunkach związanych z naukami humanistycznymi i sztuką (13%) oraz naukami społecznymi, dziennikarstwem i informacją (8%). Najrzadziej natomiast za granicę wybierają się studenci z grup techniki, przemysłu i budownictwa (3%) oraz technologii teleinformacyjnych (5%).
Jako swój cel podróży Polacy najczęściej wybierają Niemcy (18%), Hiszpanię (8%) lub Wielką Brytanię (7%). Studenci z Europy Zachodniej o wiele częściej wyjeżdżają do krajów spoza kontynentu, najczęściej do Stanów Zjednoczonych lub Chin, podczas gdy studenci z Europy Wschodniej pozostają na terenie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego.
Najczęstszym programem, z którego korzystają studenci w ramach wyjazdu za granicę, pozostaje europejski Erasmus+. W Polsce około 86% studentów skorzystało z tej inicjatywy. Najpowszechniejszą barierą, która utrudnia wyjazd, są finanse. Wśród przeszkód administracyjnych studenci z Polski, nieplanujący wyjechać za granicę, najczęściej wskazywali na niedostateczną ilość informacji dostarczanych przez macierzystą uczelnię (37%) oraz trudności formalne (35%). Przy kwestiach związanych z barierami indywidualnymi najczęściej zwracano uwagę na rozłąkę z partnerem lub dziećmi (52%) oraz przyjaciółmi i rodzicami (48%). Dodatkowo, w dużym stopniu studenci w Polsce obawiali się o swoje kompetencje językowe (39%).
Głównym rezultatem projektu na poziomie międzynarodowym jest raport porównawczy. Raport ten oraz szczegółowe dane krajowe zebrane w trakcie projektu posłużyły do przygotowania pogłębionego opracowania dotyczącego studiowania w polskich uczelniach na tle innych krajów europejskich. Raport ten obejmuje takie aspekty jak popularność kierunków studiów, łączenie pracy i nauki, zakwaterowanie, sytuację finansową i wydatki, pochodzenie społeczne studentów czy bariery dla odbycia części studiów na zagranicznych uczelniach.
EUROSTUDENT jest siecią badaczy, analityków, agencji badawczych oraz środowisk akademickich reprezentujących ministerstwa zajmujące się sprawami szkolnictwa wyższego w państwach europejskich. W centrum zainteresowania projektu EUROSTUDENT leżą ekonomiczne i społeczne warunki życia oraz studiowania europejskich studentów. EUROSTUDENT koordynowany jest przez konsorcjum, któremu przewodzi Niemieckie Centrum Badań nad Szkolnictwem Wyższym i Nauką (German Centre for Higher Education Research and Science Studies).
MK, źródło: MEiN
The Hong Kong University of Science and Technology przyjmuje polskich uczniów i oferują stypendia za naukę. Nie trzeba zdawać matury międzynarodowej. Więcej informacji na stronie poniżej. Są ambasadorzy studenci, którzy udzielają informacji na temat studiów. Są Polacy.
https://join.hkust.edu.hk/polandscholarship