Sprawy nauki

14 Czerwca

Źródło: www.pixabay.com

Plan odbudowy ukraińskiej nauki

Z inicjatywy PAN prezesi najważniejszych akademii naukowych spotkali się na początku czerwca w Warszawie i wspólnie uzgodnili 10-punktowy plan działania na rzecz odbudowy nauki w Ukrainie.

Na początku czerwca doszło do spotkania kierownictwa Polskiej Akademii Nauk, Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, Amerykańskiej Akademii Nauk, Niemieckiej Narodowej Akademii Nauk Leopoldina, Królewskiej Duńskiej Akademii Nauk i Literatury, Europejskiej Federacji Akademii Nauk i Towarzystwa Królewskiego w Londynie. Celem było omówienie i uzgodnienie działań na rzecz budowy silnego systemu nauki, innowacji, badań i nauczania na Ukrainie. Sternicy najważniejszych akademii naukowych, dostrzegając związane z tym wyzwania, kierowali się przekonaniem, że odbudowa nauki i badań w Ukrainie ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia długotrwałego dobrobytu i suwerenności tego kraju. Efektem spotkania jest 10-punktowy plan działań, zarówno w perspektywie krótko-, jak i długoterminowej, które środowiska naukowe na całym świecie powinny podjąć, aby doprowadzić do odbudowy nowoczesnego i globalnie zintegrowanego systemu naukowo-badawczego Ukrainy.

Co zaproponowali szefowie PAN, NANU, NAS, Akademii Leopoldina, RDASL, ALLEA i RS?

1. Utrzymywać afiliacje instytucjonalne w Ukrainie ukraińskich naukowców zatrudnionych tymczasowo za granicą, aby zachęcić ich do powrotu do kraju po ustaniu działań wojennych i po poprawie sytuacji w kraju.
2. Uruchomić specjalne programy finansowania skierowane do młodych naukowców z Ukrainy i ich zespołów, w tym takie, które wykorzystują umowy o pracę zdalną.
3. Stworzyć programy finansowania wspólnych badań prowadzonych przez zespoły międzynarodowe z naukowcami pracującymi w Ukrainie oraz uruchomić finansowanie tzw. joint appointments.
4. Zapewniać dostęp do specjalistycznych placówek badawczych za granicą, zwłaszcza takich, które zagwarantują  możliwość prowadzenia badań realizowanych wcześniej w obiektach uszkodzonych lub zniszczonych podczas działań wojennych w Ukrainie.
5. Zapewniać ukraińskim instytucjom naukowym zdalny, bezpłatny dostęp do czasopism naukowych.
6. Udzielać zwolnień z opłat za przetwarzanie artykułów (APC), składki członkowskie w organizacjach naukowych oraz opłat za udział w konferencjach dla naukowców i organizacji badawczych w Ukrainie.
7. Zapewniać ukraińskim naukowcom możliwości nawiązywania kontaktów i wzajemnego uczenia się ze współpracownikami i organizacjami działającymi w międzynarodowej wspólnocie badawczej.
8. Przekazywać instytucjom ukraińskim bardzo potrzebny i wciąż nadający się do użytku sprzęt laboratoryjny i badawczy w celu zastąpienia wyposażenia zniszczonego w czasie wojny.
9. Zaplanować powojenną odbudowę nauki w Ukrainie z uwzględnieniem przyszłych potrzeb narodu, w tym modernizacji ukraińskiego systemu badań naukowych, innowacji oraz edukacji.
10. Ustanowić radę koordynacyjną w celu zmaksymalizowania oddziaływania, zminimalizowania redundancji i w celu sensownego wykorzystania synergii, z uwzględnieniem aspektów związanych z młodszymi i starszymi naukowcami.

Pod tym programem podpisali się: Antonio Loprieno (ALLEA), Gerald Haug (Niemiecka Narodowa Akademia Nauk Leopoldina), Marcia McNutt (Narodowa Akademia Nauk USA), Anatoliy Zagorodny (Narodowa Akademia Nauk Ukrainy), Jerzy Duszyński (Polska Akademia Nauk), Marie Louise Nosch (Królewska Duńska Akademia Nauk i Literatury), Robin Grimes (Towarzystwo Królewskie w Londynie).

W prestiżowym magazynie naukowym Science ukazał się właśnie artykuł prezesów akademii z Polski, Ukrainy i USA dotyczący przyszłości ukraińskiej nauki, w którym autorzy piszą, że „narodowe akademie nauk na całym świecie powinny opowiedzieć się za skierowaniem międzynarodowej pomocy dla Ukrainy na odbudowę infrastruktury naukowej wraz z innymi kluczowymi potrzebami, takimi jak transport, energia i opieka zdrowotna”.

Odbudowa ukraińskiej nauki nie powinna koncentrować się na odtworzeniu tego, co zostało utracone, ale na przygotowaniu krajowych instytucji naukowych do sprostania wspólnym wyzwaniom XXI wieku – takim jak przygotowanie na przyszłe pandemie, walka ze zmianami klimatu i dzielenie się korzyściami płynącymi z nauki w równy i sprawiedliwy sposób – czytamy w artykule.

MK, źródło: PAN