Dr Krzysztof Giergiel został laureatem Nagrody im. Franka Wilczka. Doceniono go za przełomowe osiągnięcia w dziedzinie kryształów czasowych – obszaru badań zainicjowanego przez samego patrona nagrody.
Nagroda im. Franka Wilczka, w wysokości 12 tys. dolarów brutto, została ustanowiona w lutym 2019 roku. Jest fundowana przez Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Fundację Kościuszkowską. Przyznaje się ją co 2 lata młodym polskim naukowcom, którzy dokonali znaczącego odkrycia w fizyce, astronomii lub w dziedzinach im zbliżonych.
Tegorocznym laureatem został dr Krzysztof Giergiel, który dokonał znaczących postępów w badaniach nad kryształami czasowymi. W przełomowej publikacji z 2018 roku wykazał możliwość tworzenia dużych dyskretnych kryształów czasowych, które ewoluują spontanicznie z okresami znacznie dłuższymi niż okres zewnętrznej siły napędzającej. To odkrycie było kluczowym momentem w badaniach nad skondensowaną materią, otwierając nowe horyzonty dla badań faz fizyki ciała stałego w czasie.
Bazując na tym osiągnięciu, opublikował kolejne badania, w których przedstawił platformę do implementacji i badań skondensowanej materii w kryształach czasowych. Jego prace pokazały, że struktury krystaliczne w czasie mogą być precyzyjnie kontrolowane, wykazując właściwości analogiczne do dwuwymiarowych i trójwymiarowych kryształów przestrzennych oraz posiadać unikalne cechy topologiczne. To innowacyjne podejście, nazwane „inżynierią czasu”, otwiera możliwości eksperymentalne wykraczające poza tradycyjne kryształy przestrzenne.
Ponadto jako pierwszy wykazał spontaniczne tworzenie się quasi-kryształów czasowych w okresowo napędzanych układach, co znacznie poszerzyło nasze zrozumienie struktur krystalicznych w czasie. Jego koncepcja absolutnie stabilnych dyskretnych kryształów czasowych rozwiązała kluczowe wyzwanie w tej dziedzinie: zapewnienie stabilności w okresowo napędzanych zamkniętych układach.
Teoretyczne idee dr. Giergiela są obecnie realizowane eksperymentalnie przez zespół prof. Petera Hannaforda ze Swinburne University of Technology w Melbourne. Australijska Rada ds. Badań Naukowych przyznała niedawno 3-letni grant na finansowanie tych eksperymentów, co podkreśla globalne uznanie i wpływ badań laureata.
Za swoje wybitne osiągnięcia otrzymał wcześniej stypendium START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej oraz Nagrodę im. Zygmunta Wróblewskiego od Polskiego Towarzystwa Fizycznego za najlepszą pracę doktorską w 2022 roku. Jego badania stały się podstawową wiedzą w dziedzinie kryształów czasowych, opisywaną w czołowych artykułach przeglądowych i książkach, co ugruntowało jego wpływ na rozwój nowej dziedziny.
Dr Krzysztof Giergiel obronił pracę doktorską na Wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Obecnie pracuje w Commonwealth Scientific and Industrial Research Organization w Australia’s National Science Agency. Cały czas blisko jednak współpracuje z Grupą Kryształów Czasowych na UJ.
Pierwszym laureatem Nagrody im. Franka Wilczka był dr Przemysław Mróz z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego. Dwa lata później uhonorowano dr. Michała Parniaka z laboratorium Quantum Optical Devices w Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego.
MK, źródło: UJ