Dr Michał Parniak, kierujący laboratorium Quantum Optical Devices w Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego, został laureatem drugiej edycji Nagrody im. Franka Wilczka. Wyróżnienie przyznawane jest co dwa lata młodym polskim naukowcom, którzy dokonali znaczącego odkrycia w fizyce, astronomii lub w dziedzinach im zbliżonych.
Badacza z UW doceniono za opracowanie nowych platform eksperymentalnych dla badań i technologii kwantowych oraz ich wykorzystanie do demonstracji najnowszych zjawisk i protokołów kwantowych. Wyniki jego badań są niezwykle istotne nie tylko z punktu widzenia fizyki w rozumieniu nauki podstawowej, ale także dla dalszego rozwoju współczesnych technologii, które mogą mieć fundamentalne znaczenie dla informatyki kwantowej i telekomunikacji przyszłości. W ramach doktoratu stworzył pierwszą w Polsce wielomodową pamięć kwantową, która już sama w sobie stanowi duże wyzwanie dla fizyków. Dzięki dalszym pracom jego zespołu szybko stała się ona również procesorem kwantowym. To kolejny ważny krok w kierunku stworzenia technologii umożliwiających w najwyższym stopniu bezpieczną, niepodatną na podsłuchiwanie i podglądanie przesyłanych danych, szybką komunikację. Prace te mają wymiar praktyczny i społeczny. Potencjalne zastosowania tych nowych technologii obejmują między innymi banki i inne instytucje publiczne. To także przykład docenianych badań naukowych, których wyniki mogą zostać już niebawem powszechnie wdrożone w naszym życiu codziennym.
W grudniu ub.r., przy okazji jubileuszu 30-lecia „Forum Akademickiego” dr. Michała Parniaka zaprosiliśmy do galerii naszych równolatków. Opowiadał nam wówczas m.in. o tym, jak postrzega pracę naukową:
Pracuję w pewnym sensie w wolnym zawodzie, sam znajduję sobie problemy, które muszę najpierw zdefiniować. To jednak nietypowe w porównaniu do większości profesji, ale zawsze przyciągało mnie to do nauki, tak ją sobie wyobrażałem.
Pytany przez nas o satysfakcję czerpaną z nauki, przyznał, że najbardziej odczuwa ją, gdy udaje się wybrać takie kierunki badań, które notorycznie przywodzą obiecujące rezultaty. Publikacje wyników, a później środowiskowe dyskusje o nich – to musi dawać spełnienie w pracy, w której rezultaty bywają przecież nieoczywiste. Dlatego tym bardziej cieszy się, że dziś, pisząc granty, można zakładać wiele ścieżek badawczych, ba, jest nawet dobrze widziane, gdy naukowiec planuje w projekcie pewne ryzyka, a zarazem sposoby ich niwelowania poprzez osiąganie innych, równie, a może nawet jeszcze ciekawszych, wyników.
W mojej dziedzinie, a szczególnie w dziedzinie komputerów kwantowych, problemem jest permanentny „overhype” – cokolwiek zrobimy, określa się to jako przełomowe. Tymczasem w nauce, która powinna służyć społeczeństwu, zdarzają się pomyłki i jako naukowcy mamy to z tyłu głowy. Trzeba podnosić społeczną świadomość w tym zakresie, a nie tylko skupiać się na wynikach – mówił nam pół roku temu.
Podzielił się również swoim naukowym celem – to stworzenie laboratorium, w którym budowane są zarówno proste urządzenia z myślą o praktycznych zastosowaniach, jak i tworzy się skomplikowane eksperymenty będące ukłonem w stronę fundamentalnej fizyki, odkrywania granic między światem klasycznym a kwantowym.
Dr Michał Parniak jest absolwentem fizyki na Uniwersytecie Warszawskim, na którym uzyskał również stopień doktora. Po obronie pracy doktorskiej wyjechał na staż naukowy do Instytutu Nielsa Bohra na Uniwersytecie Kopenhaskim. Następnie powrócił na macierzystą uczelnię, gdzie do dziś pracuje w Centrum Nowych Technologii UW, będącym siedzibą Międzynarodowej Agendy Badawczej – Centrum Optycznych Technologii Kwantowych. Kieruje tam laboratorium Quantum Optical Devices.
Jego zainteresowania naukowe obejmują głównie informatykę kwantową oraz prace nad innowacyjnymi technologiami komunikacji optycznej. Jednym z pierwszych jego projektów było urządzenie zdolne do zapamiętywania światła i przechowywania go w postaci pamięci kwantowej z zachowaniem dokładności do pojedynczych fotonów. Pamięć ta jest oparta na chłodzonych laserowo atomach, których chmura zawieszona w próżni może z jednej strony generować pojedyncze fotony, a z drugiej przechowywać światło dostarczone do niej z zewnątrz. Zaproponował dodatkowo wykorzystanie swojego urządzenia do przesyłania kwantowych stanów splątanych na duże odległości, po czym wraz z zespołem podjął to niezwykłe wyzwanie, opracowując nowe funkcjonalności urządzenia i w praktyce konstruując na jego bazie procesor kwantowy.
Jest autorem i współautorem blisko 40 wielokrotnie cytowanych publikacji w recenzowanych czasopismach naukowych, w tym „Nature Communications” i „Nature Physics”. Za swoje dokonania naukowe był już wcześniej kilkukrotnie nagradzany, między innymi stypendium z wyróżnieniem w programie START 2019 Fundacji na rzecz Nauki Polskiej i Srebrną Nagrodą Krajowego Centrum Informatyki Kwantowej za najlepszą pracę doktorską obronioną w 2019 roku.
Nagroda im. Franka Wilczka została ustanowiona w lutym 2019 roku. Jest fundowana przez Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ oraz Fundację Kościuszkowską. Przyznaje się ją co 2 lata młodym polskim naukowcom, którzy dokonali znaczącego odkrycia w fizyce, astronomii lub w dziedzinach im zbliżonych. Pierwszym laureatem był dr Przemysław Mróz z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego.
MK, Łukasz Wspaniały, źródło: UJ, FA