Dr Przemysław Mróz z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego został pierwszym laureatem Nagrody im. Franka Wilczka. Uhonorowano go za charakterystykę populacji planet swobodnych w Drodze Mlecznej i odkrycie najbardziej wiarygodnych kandydatów na małomasywne planety swobodne.
To bezsprzecznie jedno z największych osiągnięć polskiej astronomii w ostatnich latach. Badacz z UW przeprowadził wszechstronną analizę tzw. zjawisk mikrosoczewkowania grawitacyjnego, której głównym celem było znalezienie zjawisk o bardzo krótkich skałach czasowych (charakterystycznych dla obiektów małomasywnych) i wyznaczenie na ich podstawie częstości występowania w Galaktyce planet swobodnych.
Oprócz analizy globalnej populacji planet swobodnych poszukiwał najbardziej wiarygodnych przypadków indywidualnych detekcji tych planet. W tym celu badał wybrane zjawiska mikrosoczewkowania, w których gwiazda soczewkowana była gwiazdą olbrzymem, i w których można było się spodziewać dodatkowych efektów w krzywej blasku mikrosoczewkowania umożliwiających precyzyjniejsze oszacowanie masy obiektu. Idea zaproponowana przez laureata okazała się niezwykle skuteczna. Udało mu się znaleźć i scharakteryzować trzy planety swobodne, w tym bardzo małomasywną o masie ziemskiej.
Właśnie za to odkrycie dr Przemysław Mróz otrzymał Nagrodę im. Franka Wilczka w wysokości 12 tys. dolarów amerykańskich. Wyróżnienie to ustanowiono w lutym 2019 roku. Jego patronem jest wybitny amerykański fizyk polskiego pochodzenia, profesor fizyki w Massachusetts Institute of Technology. W 2004 roku wraz z Hugh Davidem Politzerem i Davidem Grossem otrzymał Nagrodę Nobla z fizyki za opracowanie asymptomatycznej swobody w teorii silnych oddziaływań między cząstkami elementarnymi. W 2012 roku uhonorowany został tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Nagrodę funduje Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Fundacja Kościuszkowska. Przyznawana jest co 2 lata młodym polskim naukowcom, którzy dokonali znaczącego odkrycia w fizyce, astronomii lub w dziedzinach im zbliżonych. Pierwszego laureata wyłoniła kapituła w składzie: prof. Frank Wilczek, prof. Katarzyna Chałasińska-Macukow (Uniwersytet Warszawski), prof. Stanisław Kistryn (Uniwersytet Jagielloński), prof. Maciej Lewenstein (ICFO w Barcelonie) i prof. Christopher Sachrajda (Uniwersytet w Southampton).
Przypomnijmy, że kilka tygodni temu dr Przemysław Mróz otrzymał – jako pierwszy Polak – prestiżową nagrodę za najwybitniejsze prace doktorskie w dziedzinie astronomii, przyznawaną przez Międzynarodową Unię Astronomiczną (IAU).
Łukasz Wspaniały, źródło: UJ