O zaniechanie dalszych prac nad projektem ustawy o Akademii Kopernikańskiej apeluje Akademia Młodych Uczonych PAN. W jej opinii proponowane rozwiązania szkodzą polskiej nauce, osłabiają sprawnie działające instytucje i uderzają w środowisko badaczy i badaczek. To już drugi w ostatnim czasie krytyczny głos w tej sprawie płynący ze środowiska akademickiego.
Na początku marca prezydent Andrzej Duda skierował do Sejmu projekt ustawy zakładający powołanie Akademii Kopernikańskiej. Jak zaznaczył, nowa instytucja ma służyć wzmocnieniu polskiej kadry akademickiej. Projekt przygotowywany był wspólnie przez resort edukacji i nauki oraz przez Kancelarię Prezydenta.
Zdaniem Akademii Młodych Uczonych PAN instytucja, której powołaniu sprzeciwia się znakomita większość polskich uczonych, godzi w wizerunek swojego wybitnego patrona. W przyszłym roku przypada 550 rocznica urodzin wielkiego astronoma. Członkowie AMU PAN punktują: Akademia Kopernikańska będzie niemal całkowicie podporządkowana woli polityków, co doprowadzi do obniżenia transparentności jej działań i – co za tym idzie – prestiżu polskiej nauki; będzie dublować kompetencje istniejących instytucji; nie będzie także reprezentatywna dla polskiej nauki z uwagi na brak w jej strukturze matematyki i nadanie nadmiernego znaczenia dyscyplinom, w których w Polsce nie prowadzi się badań na światowym poziomie. Wątpliwości AMU PAN budzą także zasady zgłaszania wniosków o Nagrodę Kopernikańską – mają one wskazywać, że celem jest przede wszystkim dystrybucja prestiżu i środków finansowych w obrębie zamkniętej grupy osób.
Jak dodają autorzy opinii w projekcie brakuje diagnozy sytuacji polskiej nauki i problemów, jakim nowo powołana instytucja miałaby zaradzić.
Nie dowiadujemy się, czy i dlaczego istniejące instytucje nie tworzą „więzi przedstawicieli krajowego życia naukowego” i nie włączają „do krajowego systemu szkolnictwa wyższego i nauki zagranicznych naukowców o uznanej renomie i rozpoznawalności” (…) Nie wyjaśnia się, na czym polega komplementarny wobec istniejących instytucji charakter Akademii Kopernikańskiej [oraz] w czym tkwi wielokrotnie podnoszone jej „nowatorstwo” – piszą członkowie AMU PAN.
W ich ocenie powoływanie do życia Akademii Kopernikańskiej nie znajduje żadnego uzasadnienia, a jej cele realizują z powodzeniem już istniejące instytucje. Zdaniem Akademii Młodych Uczonych PAN powołanie kolejnej doprowadzi do rozproszenia środków finansowych i zmarginalizowania ośrodków, które od lat dbają o miejsce polskiej nauki w świecie.
W naszym przekonaniu środki, które w projekcie przeznacza się na tworzenie organów o charakterze przede wszystkim ceremonialnym, można z dużo większą korzyścią spożytkować na długofalowe wsparcie badaczek i badaczy oraz studentek i studentów zmuszonych opuścić swój kraj na skutek wojny w Ukrainie (…) Projekt, który w zamierzeniu służyć miał uczczeniu wielkiego uczonego, jest w istocie ciosem wymierzonym w polską wspólnotę naukową. Trudno bowiem oczekiwać, by środowisko zjednoczyło się wokół przedsięwzięcia, które nie podlegało na żadnym etapie konsultacjom z jego przedstawicielami – kończą młodzi uczeni, apelując o odrzucenie projektu w pierwszym czytaniu i zaniechanie dalszych prac nad nim.
To już drugi w ostatnim czasie krytyczny głos w tej sprawie płynący ze środowiska akademickiego. Kilkanaście dni temu z podobnym apelem wystąpiło Towarzystwo Naukowe Warszawskie.
MK