W Akademii Pomorskiej w Słupsku zainaugurowało działalność Centrum Badań Społecznych INKLUZJA. Jednostka wyposażona m.in. w mobilny eye-tracker będzie prowadziła badania w zakresie edukacji, filozofii wychowania oraz psychologii.
Prace nad powstaniem Centrum trwały od 2020 roku. W zamierzeniach ma to być nowoczesny ośrodek naukowo-badawczy umożliwiający realizację badań nad różnymi aspektami wielokulturowości i inkluzji społecznej, np. dotyczących lokalnej polsko-ukraińskiej przestrzeni wielokulturowej.
Planowane przez nas badania obejmują zjawiska, w których dominuje potrzeba zgodnego współżycia, redukowania napięć i konfliktów, wzajemnego poznawania wartości społeczno-kulturowych, poszanowania własnej odrębności oraz tożsamości etnicznej i narodowej – wyjaśnia dr Małgorzata Obrycka, koordynująca pracę CBS.
Jednostkę ulokowano w strukturach Instytutu Pedagogiki, co było podyktowane chęcią zintegrowania, wyeksponowania i rozwinięcia badań naukowych nad licznymi aspektami edukacji wielo- i międzykulturowej oraz inkluzji społecznej, a także rozwinięcia nowych kierunków prac badawczych w obu tych obszarach podejmowanych przez pracowników Akademii Pomorskiej. Interdyscyplinarne zespoły badawcze pracujące w Centrum zajmują się problematyką edukacji, kultury, humanitaryzmu międzyludzkiego i międzygatunkowego, mediów, zdrowia oraz religijności w perspektywie procesów kulturowo-społecznych.
Punktem odniesienia jest dla nas próba odsłonięcia i zrozumienia współczesnego sporu o sferę wartości, norm i ocen – ujawniających się w procesach edukacyjnych społeczeństwa XXI wieku. Diagnoza tego stanu, jego szczegółowych charakterystyk, słabości, ograniczeń jest kluczowa dla wskazania potencjalnej zmiany. Fundamentem dla tego typu działań są dwa terminy: inkluzja oraz ekskluzja. Pierwsze powiązane jest z takimi określeniami jak: włączanie kogoś lub czegoś w większą całość, integracja, partnerstwo, wspólnota, egalitaryzm czy kulturowe uwrażliwienie. Ekskluzja z kolei kojarzona jest z takimi terminami, jak: wyłączanie, wykluczanie, marginalizacja, elitaryzm, opresja społeczna, uprzedzenia, stereotypy wobec odmienności i inności. Nie bez znaczenia jest w tym wymiarze kwestia niesprawiedliwości różnic w położeniu społecznym jednostek – podkreśla dr Obrycka.
W ramach Centrum działają: Laboratorium Eye-trackingu, Laboratorium Testów Psychologicznych i Laboratorium Analiz Badawczych. Będą w nich badane m.in. zagadnienia związane z edukacją refleksyjną i aksjologiczną, edukacją dorosłych, kształtowaniem się tożsamości nauczyciela, wyrównywaniem szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, psychologią zdolności i różnic indywidualnych, uwarunkowań osobowościowych sukcesu artystycznego, pedagogiką kultury, filozofii wychowania, znaczeniem mediów w naukach pedagogicznych, pedagogiką przyrodniczą i ekologią, a także historią oświaty i wychowania. Uwaga badaczy skierowana jest również ku analizom poświęconym prawom dziecka, prawom człowieka dorosłego, prawom zwierząt, a także pedagogice zdrowia i edukacji zdrowotnej, doświadczaniu choroby i niepełnosprawności, problematyce śmierci i umierania, społecznym aspektom opieki paliatywno-hospicyjnej, a także działaniom humanitarnym i prospołecznym realizowanym w ramach wolontariatu społecznego. Innym ważnym obszarem badawczym będą zachowania ryzykowne dzieci i młodzieży oraz ich profilaktyka, a także psychospołeczne korelaty działalności resocjalizacyjnej w warunkach penitencjarnych, psychospołeczne predyktory niedostosowania społecznego, uzależnienia, oddziaływania wychowawcze wobec nieletnich i dorosłych sprawców.
Nasze zainteresowania obejmują również metodologiczne uwarunkowania badań społecznych, analizę procesów społecznych, ekologię i ochronę środowiska, ideowe uwarunkowania pracy socjalnej, filozofię procesu i jej inspiracje dla teorii pracy socjalnej, mobilizację społeczną, a także uwarunkowania kondycji ludzkiej oraz rozwoju człowieka – wylicza dr Obrycka.
Dodaje, że działania podejmowane w ramach projektów badawczych ukierunkowane są także na tworzenie nowych form opisu świata oraz poszukiwania praw i prawidłowości nim rządzących. Dlatego też ważnym ogniwem jest prowadzenie wielodyscyplinarnych badań naukowych o profilu edukacyjnym – planowanych w zasięgu międzynarodowym, porównawczym oraz poświęconych dydaktyce szkoły (podstawowej, średniej i wyższej). Prowadzone będą również badania dedykowane wyzwaniom edukacji XXI wieku, związanym bezpośrednio z problematyką migracji, globalizacji, zagrożeniami klimatycznymi oraz wykluczeniem cyfrowym. Analizy skoncentrowane zostały wokół: humanistyki kognitywnej, ekodydaktyki, edukacji afektywnej, wychowaniu do wspólnoty, artreterapii, religioznawstwa, posthumanizmu.
Planowane jest też zwrócenie uwagi na widoczny, szczególnie w ostatnich latach w Europie Zachodniej, problem rozczarowania polityką wielokulturową oraz rozwijane tam projekty edukacyjne, które w części uznano jako niewystarczające do zbudowania stabilnego społeczeństwa wielokulturowego. Badacze spróbują zainicjować oraz podtrzymać dialog pomiędzy nauką, kulturą i sztuką w obrębie relacji międzyludzkich, międzygatunkowych, jak również technosfery.
Ważnym elementem wyposażenia Centrum jest eye-tracker mobilny nowej generacji o częstotliwości 200 Hz z telefonem do rejestracji danych. Pozwoli on zweryfikować informacje o stadiach rozwoju umiejętności postrzegania zjawisk w otaczającym nas świecie – od zjawisk natury wychowawczej oraz etycznej, po kwestie związane z szeroko rozumianymi mass mediami, zdrowiem, reklamą, kulturą i artystycznymi kontekstami.
Eye-tracking jest nowoczesną metodą badania sposobów postrzegania przez ludzi różnych obiektów znajdujących się przed nimi. Dzięki tym badaniom wiemy, w jaki sposób ludzie postrzegają i przetwarzają informacje. Potrafimy precyzyjnie określić, na jaki element badana osoba zwraca uwagę, w jakiej kolejności skanuje wzrokiem składowe obrazu oraz jak długo zatrzymuje na nich wzrok. Metoda ta polega na śledzeniu ruchu gałek ocznych za pomocą specjalnie zaprojektowanej kamery. Jest to badanie zarówno ilościowe, jak i jakościowe. Z uwagi na to, że uzyskujemy pomiarowy i fizjologiczny wynik badania otrzymujemy twarde, a także w zasadzie niepodważalne dane. W ramach Centrum pracuje eye-tracker w formie mobilnej – tłumaczy dr Małgorzata Obrycka.
Technika eye-trackingu będzie przydatna dla badań realizowanych w takich obszarach, jak:
Pierwsze badania ilościowo-jakościowe z użyciem eye-trackera dotyczyć będą postrzegania obiektów przez dzieci na etapie edukacji wczesnoszkolnej wraz z analizą narracji (nadawanie znaczeń– paradygmat interpretatywizmu).
Oprócz eye-trackingu w CBS realizowane będą badania obserwacyjne (obserwacja uczestnicząca, prowadzenie obserwacji w sytuacji zadaniowej dziecka i dorosłego, prowadzenie obserwacji w sytuacji swobodnej aktywności ruchowej dziecka i dorosłego), fokusowe, marketingowe, map cieplnych osób badanych, punktów fiksacji osób badanych, badanie opinii społecznej, badania typu self-report. Pracownia umożliwi zarówno pracownikom naukowym, jak i studentom prowadzenie analiz, badań i projektów wdrożeniowych. Planowane są także autorskie badania nad opracowywaniem testów przydatnych w pedagogice i psychologii. W ramach Centrum prowadzone będą kursy, szkolenia, wykłady i warsztaty naukowe oraz metodyczne dla dzieci, młodzieży, dorosłych i osób starszych. W ramach komercjalizacji CBS przygotowuje raporty ogólne, raporty diagnozujące, analizy i ekspertyzy empiryczne.
MK