Nowych informacji na temat ewolucji dinozaurów i ich drogi do dominacji na lądzie dostarczyły badania prowadzone przez naukowców z Polski, Szwecji i Norwegii. Wyniki ich prac opublikowało czasopismo „Nature”.
Dinozaury pojawiły się w środkowym triasie 240 mln lat temu, ale ich dominacja zaczęła się dopiero około 40 mln lat później we wczesnej jurze. To, co działo się podczas pierwszych milionów lat ewolucji dinozaurów i co przyczyniło się do przejęcia przez nie dominacji na lądach, jest w ostatnich latach tematem intensywnych badań uczonych z całego świata.
Nowych informacji na ten temat dostarczyły prace prowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Śląskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Instytutu Botaniki im. W. Szafera PAN, Instytutu Paleobiologii im. R. Kozłowskiego PAN, Instytutu Nauk Geologicznych PAN oraz Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego. We współpracy z kolegami ze Szwecji i Norwegii przeanalizowali oni ponad 500 koprolitów (skamieniałych odchodów) i innych skamieniałości zawierających pozostałości pokarmowe, aby odtworzyć sieci pokarmowe sprzed 200 milionów lat. Badania przeprowadzono w Basenie Polskim, obejmującym tereny Śląska i Gór Świętokrzyskich.
Do analizy składu koprolitów, oprócz standardowych, używanych wcześniej metod, wykorzystano również najnowsze techniki badawcze, takie jak mikrotomografia synchrotronowa kontrastu fazowego (przeprowadzona w Europejskim Ośrodku Promieniowania Synchrotronowego w Grenoble). Nieinwazyjne obrazowanie zawartości skamieniałych odchodów przy użyciu synchrotronu pozwoliło na dokładniejsze rozpoznanie składników diety. Do tej pory nie było to możliwe przy użyciu tradycyjnych metod, m.in. rozpuszczania koprolitów.
Porównując wielkość, skład i liczebność koprolitów z danymi uzyskanymi z analizy szczątków kostnych, naukowcy byli w stanie wywnioskować, jakie organizmy pozostawiły badane skamieniałe odchody oraz zrekonstruować zachowania żywieniowe i częstość występowania tych zwierząt. Badania wykazały, że zmiany klimatyczne i przekształcenia roślinności w późnym triasie i wczesnej jurze stworzyły warunki sprzyjające stopniowemu zajmowaniu nisz ekologicznych przez dinozaury. Rozpoczęły one swoją ewolucję jako małe, wszystkożerne organizmy, a ich sukces ewolucyjny przebiegał etapami, prowadząc do pojawienia się gigantycznych roślinożerców i mięsożerców.
Zespół odkrył również, że zmiana różnorodności skamieniałych treści pokarmowych, takich jak pozostałości ryb, owadów czy roślin, odzwierciedlała ewolucję dinozaurów i przekształcenia ekosystemów. Przykładowo, w późnym triasie dominowały temnospondyle i fitozaury, które ustąpiły miejsca dinozaurom, gdy klimat zmienił się na bardziej wilgotny.
Odkrycia te rzucają nowe światło na procesy, które doprowadziły do powstania złożonych ekosystemów zdominowanych przez dinozaury, otwierając nowe perspektywy w badaniach nad ich ewolucją i adaptacją do zmieniających się warunków środowiskowych – konkludują badacze.
Artykuł z wynikami prac został opublikowany w najnowszym numerze prestiżowego czasopisma Nature.
MK, źródło: UŚ, UJ