Przy wyborze kandydatów mamy się kierować dorobkiem naukowym kandydata i jego bieżącą aktywnością naukową, zasadami zapewnienia zrównoważonej reprezentacji różnych dziedzin oraz zasadami zapewnienia zrównoważonej reprezentacji różnych środowisk naukowych – wyjaśnia na lamach FA dr hab. Karol Dobrzeniecki, prof. UMK, przewodniczący Zespołu identyfikującego kandydatów do Rady Narodowego Centrum Nauki.
Członków Rady NCN powołuje minister ds. nauki. Wieloetapowa procedura ustalania jej składu została precyzyjnie uregulowana przez prawo. Co dwa lata następuje wymiana połowy składu 24-osobowej Rady. Propozycje kandydatów na członków przekazuje ministrowi Zespół identyfikujący powoływany przez tegoż ministra na czteroletnią kadencję. Wskazanie następuje spośród osób zgłoszonych przez uczelnie, instytuty i organizacje reprezentujące środowiska naukowe.
Zostałem członkiem Zespołu Identyfikującego pod sam koniec poprzedniej kadencji w lipcu 2022 r. w związku z powstałym wakatem. Byliśmy zobligowani do tego, by do 14 października 2022 r. sporządzić i przekazać ministrowi listę co najmniej dwudziestu czterech kandydatów na członków Rady spośród zgłoszonych przez środowiska akademickie osób. Na posiedzeniu zespołu w dniu 13 października 2022 wytypowano 24 kandydatów i przekazano ministrowi ich listę.
Kadencja Zespołu identyfikującego, kierowanego przez prof. Andrzeja Jajszczyka, skończyła się 21 listopada 2022 r. Już 24 listopada minister powołał nowy skład zespołu z moim udziałem w roli przewodniczącego. Przekazano nam informację, że minister nie powołał na członków Rady NCN zgłoszonych wcześniej kandydatów. Zgodnie z procedurą oznaczało to, że zespół zobligowany jest, na mocy art. 14 ust. 2 ustawy o NCN, przedstawić nowe kandydatury spośród pozostałych zgłoszonych osób.
Kadencja 12 członków Rady NCN upływała 14 grudnia. Nie pozostało wiele czasu, a NCN bez Rady nie mogłoby skutecznie działać. W trakcie postępowania uczelnie i instytuty naukowe zgłosiły do Rady NCN 135 osób, jednak niekiedy kilka różnych podmiotów zgłaszało tę samą osobę, a część zgłoszeń nie spełniła wymogów formalnych. Liczba kandydatów, z których zespół prof. Jajszczyka mógł dokonać wskazania, ograniczyła się w istocie do kilkudziesięciu osób, a w przypadku zespołu, którym mi przyszło kierować, była jeszcze krótsza. W kontekście znaczenia NCN dla polskiej nauki zastanawiające jest niewielkie zainteresowanie środowisk naukowych zgłaszaniem kandydatów do Rady NCN. Każda uczelnia i instytut posiadający najwyższą kategorię mógł zgłosić po dwóch kandydatów z każdej dziedziny nauki. W środowisku pojawiły się zarzuty, że osoby powołane przez ministra nie reprezentują wszystkich trzech dziedzin nauki w równych proporcjach. Trzeba sprostować pewne nieporozumienie. Zespół identyfikujący nie działa na podstawie statutu i uchwał NCN określających podział nauki na panele dziedzinowe. Są to akty wewnętrzne Centrum. Zespół realizuje swoje zadania według kryteriów wskazanych w ustawie o NCN i rozporządzeniu. Zgodnie z prawem powszechnie obowiązującym przy wyborze kandydatów mamy się kierować dorobkiem naukowym kandydata i jego bieżącą aktywnością naukową, zasadami zapewnienia zrównoważonej reprezentacji różnych dziedzin oraz zasadami zapewnienia zrównoważonej reprezentacji różnych środowisk naukowych. Każde z tych kryteriów było dla nas istotne i trzeba było je uwzględnić. Biorąc to wszystko pod uwagę, wskazaliśmy po dwóch kandydatów na każde nieobsadzone miejsce, zachowując pluralizm dziedzinowy i podmiotowy. Spośród tych osób minister dokonał wyboru i powołał członków na wolne stanowiska w Radzie NCN.
Karol Dobrzeniecki