Sprawy nauki

15 Lipca

Nobliści zabierają głos w sprawie ReMedy

Reprezentując międzynarodową społeczność naukową, wyrażamy nasz najgłębszy niepokój z powodu wydarzeń rzutujących na przyszłość naukową ReMedy (…) Prosimy również prof. Nowaka, rektora-elekta, aby podjął możliwe działania zapobiegające szkodliwym decyzjom i ich konsekwencjom – napisali laureaci Nagrody Nobla w liście otwartym dotyczącym sytuacji wokół tej jednostki.

Międzynarodowa Agenda Badawcza o nazwie ReMedy, kierowana przez prof. Agnieszkę Chacińską i prof. Magdalenę Konarską, powstała w 2017 r. w drodze konkursu w ramach Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego. Na jej działanie i rozwój Fundacja na rzecz Nauki Polskiej wyłożyła prawie 40 mln zł. Teraz, gdy grant jest na półmetku, do wydania pozostało jeszcze około 25 mln zł. Tymczasem, jeśli ReMedy do końca sierpnia nie znajdzie nowej formuły prawnej, grozi jej likwidacja. Trwają starania, by powołać nowy międzynarodowy instytut PAN, w ramach którego miałaby działać. Powołaniu nowego instytutu przychylny jest prezes PAN prof. Jerzy Duszyński. W jego powołanie zaangażowany jest też m.in. prof. Maciej Żylicz, prezes FNP. W kwietniu br. kierowniczki ReMedy, rektor UW, prezes PAN i prezes FNP podpisali list intencyjny, w którym zadeklarowali współdziałanie w tworzeniu nowej placówki.

Tymczasem w liście, jaki dotarł do naszej redakcji, jedenastu laureatów Nagrody Nobla, w tym Phillip A. Sharp, rekomendowany na przyszłego Przewodniczącego Międzynarodowego Komitetu Naukowego ReMedy, obwinia obecnego rektora UW prof. Marcina Pałysa o doprowadzenie do sytuacji, która stanowi poważne zagrożenie dla dalszej działalności ReMedy.

„Od ponad roku obecny Rektor UW nie wywiązuje się ze zobowiązań umowy grantowej, odmawiając ReMedy organizacyjnej autonomii w obrębie struktur uniwersyteckich i niezależności w działaniach naukowych. Działania wymierzone w ReMedy dotyczą zablokowania wydatków z funduszy ReMedy, brak zgody na składanie wniosków o granty przez naukowców ReMedy oraz na zatrudnianie nowych pracowników, w tym nowo zrekrutowanych kierowników grup wybranych przez MKN” – piszą nobliści, dodając, że w ostatnim czasie rektor wypowiedział też umowy o pracę wielu pracownikom ReMedy i unieważnił kontrakt pomiędzy UW i ReMedy.

W dalszej części listu zarzucają prof. Pałysowi, że nie konsultuje swoich decyzji z wybranym na swego następcę – prof. Alojzym Nowakiem, co – ich zdaniem – może nieść za sobą daleko idące konsekwencje, zarówno naukowe, jak i finansowe. W ocenie autorów pisma działania te skutecznie niweczą bowiem koncepcję powołania Instytutu Molekularnych Mechanizmów i Maszyn Polskiej Akademii Nauk, w którym ReMedy mogłaby funkcjonować. „Obecne działania Uniwersytetu nie tylko poważnie zagrażają planowi utworzenia nowego instytutu, ale też praktycznie niszczą istniejącą działalność ReMedy, stabilność jej personelu i naukową przyszłość jej grup badawczych” – czytamy w liście.

Nowy instytut tworzony jest we współpracy z Uniwersyteckim Centrum Medycznym w Getyndze. Jego siedzibą miałaby być Jabłonna pod Warszawą. Jeśli powstanie, będzie pierwszym nowym instytutem PAN od czasu obowiązywania ustawy o PAN z 2010 roku. Do czasu jego uruchomienia ReMedy – zdaniem noblistów – powinna funkcjonować w obrębie UW. Zwracają się jednak z prośbą do rektora-elekta o podjęcie działań zapobiegających szkodliwym decyzjom i ich konsekwencjom. „Nasz list otwarty wyraża silne poparcie dla inicjatywy ReMedy i jej kierownictwa pod przywództwem dwóch wybitnych uczonych, prof. Chacińskiej i prof. Konarskiej, przynoszących międzynarodową rozpoznawalność i podnoszących reputację polskiej nauki. Działania na szkodę tej inicjatywy będą mieć negatywne skutki także z perspektywy dalszego rozwoju nauki w Polsce” – kończą wybitni uczeni.

Pod listem podpisali się laureaci Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny: Phillip A. Sharp (1993), David Baltimore (1975), Andrew Fire (2006), Richard Roberts (1993), Michael Rosbash (2017), Randy Schekman (2013), Jack Szostak (2009), Torsten Wiesel (1981), Michael Young (2017) oraz w dziedzinie chemii: Thomas Cech (1989) i Venkatraman Ramakrishnan (2009).

ReMedy zajmuje się prowadzeniem badań dotyczących mechanizmów regeneracyjnych. Celem jest całościowe zrozumienie funkcji komórek, a zwłaszcza poznanie mechanizmów reakcji komórek na zaburzenia spowodowane czynnikami chorobowymi, np. chorobami genetycznymi, wywołanymi przez czynniki środowiskowe czy wynikającymi ze starzenia. Zdobyta wiedza ma pomóc w opracowywaniu nowych terapii i leków pozwalających leczyć m.in. choroby neurodegeneracyjne, a także nowotwory.

MK

List otwarty laureatów Nagrody Nobla w sprawie ReMedy