Polskie uczelnie badawcze wytypowały swoich kandydatów do pierwszej edycji Nagrody Heisiga. Zwycięzca, którego nazwisko zostanie ogłoszone 1 października na Uniwersytecie Wrocławskim, otrzyma 200 tys. zł.
Patronem nowo ustanowionej nagrody został prof. Norbert Heisig. niemiecki lekarz urodzony w 1933 roku w Breslau. Studia medyczne łączył z filologią klasyczną na uniwersytetach we Fryburgu, Tybindze i Hamburgu. W 2000 roku przeszedł na emeryturę i zaangażował się m.in. we wsparcie środowiska akademickiego Uniwersytetu Wrocławskiego. Z jego inicjatywy odmalowano m.in. barokowe sklepienie w Oratorium Marianum w gmachu głównym UWr.
Nagroda Heisiga ma honorować polskich naukowców, którzy prowadzą badania na najwyższym poziomie, a ich odkrycia zmieniają świat. Otrzyma ją jeden z dwunastu kandydatów wytypowanych przez senaty najlepszych polskich uczelni, biorących udział w programie Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza.
Chodziło nam o wyłonienie osób, które odgrywają istotną rolę w nauce światowej. Wśród zgłoszonych mamy przede wszystkim przedstawicieli nauk ścisłych. Są to chemicy, biotechnolodzy, biolodzy, ale także inżynierowie czy specjaliści z zakresu nauk o zdrowiu – mówi prof. Przemysław Wiszewski, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego, który 1 października wręczy laureatowi nagrodę w wysokości 200 tys. zł.
Do pierwszego konkursu o Nagrodę Heisiga nominowani zostali:
Fizyk. Kierownik Katedry Fizyki Matematycznej, autor ponad 170 publikacji, współpracownik wielu wiodących ośrodków naukowych w dziedzinie kwantowych układów otwartych.
Chemik. Opracował nowatorską technologię HyCoSuL która znalazła zastosowanie m.in. w opracowaniu nowych leków czy szybkich testów diagnostycznych. Jego zespół aktywnie włączył się w walkę z COVID 19 – jako pierwszy na świecie określił preferencje katalityczne enzymu SARS-CoV-2, kluczowego dla inwazji wirusa, a wyniki badań opublikował niekomercyjnie, w wolnym dostępie.
Kierownik Katedry i Kliniki Onkologii i Radioterapii GUM. Wiodącymi obszarami jego działalności naukowej są badania translacyjne i kliniczne w nowotworach złośliwych, szczególnie w raku płuca, raku piersi i raku jelita grubego, a także biologiczne aspekty przerzutów do mózgu u chorych na raka piersi. Jeden z najczęściej cytowanych w świecie lekarzy polskich.
Biolog. Bada różnorodność biologiczną najsłabiej zbadanych regionów świata. Odkryła 370 nieznanych nauce gatunków orchidei. Brała udział w ponad 20 ekspedycjach tropikalnych. W 2020 r. uhonorowana nagrodą im. Otto Wichterle za działalność badawczą i ochronę cennych przyrodniczo ekosystemów tropikalnych.
Chemik. Zasadniczy aspekt jego badań to konstrukcja porfiryn i metaloporfiryn o strukturze molekularnej i elektronowej. Badania jego zespołu doprowadziły do odkrycia wyjątkowego izomeru porfiryny, noszącego obecnie nazwę karbaporfiryny.
Doktor habilitowany nauk rolniczych w dyscyplinie ochrona i kształtowanie środowiska. Kierował projektem, w ramach którego powstał geokompozyt sorbujący wodę – przestrzenna konstrukcja, która zatrzymuje wodę w glebie. Opracowany przez zespół prof. Lejcusia geokompozyt został opatentowany w Polsce i 14 krajach EU.
Chemik. Prekursor badań nad właściwościami polimerów przewodzących i ich właściwości optycznych. Jego prace pozwoliły m.in. przybliżyć powszechne zastosowanie organicznych diod luminescencyjnych. Opracował metodę sterowanego podawania leków antyrakowych unieruchomionych na matrycy polimeru, co znacznie zmniejsza skutki uboczne.
Astronom. Obserwacje błysku gamma i związanego z nim kokonu rozgrzanej materii, prowadzone przez jego zespół m.in. przy pomocy teleskopu Romana Baranowskiego, pozwalają zrozumieć dynamikę powstawania i umierania galaktyk, a także obliczać ich wiek i przybliżają nas do pełniejszego zrozumienia ewolucji Wszechświata.
Informatyk. Prekursor analizy izogeometrycznej. Odkrył tani sposób przeprowadzania poważnych symulacji komputerowych na zwykłym laptopie. Jego metody znalazły zastosowanie m.in. w symulacjach komputerowych wzrostu guzów nowotworowych, wpływu wydobycia ropy naftowej na środowisko czy propagacji patogenów COVID-19 podczas kaszlu.
Jej zainteresowania naukowe skupiają się wokół chemii kwantowej i obliczeniowej. Jest autorką nowatorskich badań w dziedzinie teorii struktury elektronowej, w których rozwija nowe podejścia teoretyczne i algorytmy obliczeniowe. Za wybitny wkład do teorii funkcjonowania macierzy gęstości została odznaczona Medalem International Academy of Quantum Molecular Science.
Kierownik Zakładu Mikrobiologii na Wydziale Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii UJ. Zajmuje się m.in. bakteriami odpowiedzialnymi za zapalenia przyzębia, a do jego osiągnięć należy m.in. przełomowe odkrycie znaczenia paradontozy w rozwoju chorób systemowych, w tym m.in. zapalenia stawów, zachłystowego zapalenia płuc choroby Alzheimera.
Kierownik Katedry Budownictwa i Inżynierii Materiałowej Politechniki Gdańskiej. Do jego wybitnych osiągnięć należą wyniki zaawansowanego modelowania uszkodzeń w skali mezoskopowej w materiałach inżynierskich w oparciu o metodę elementów dyskretnych i o metodę elementów skończonych – wykorzystane główne do opisu uszkodzeń w gruntach, betonie, żelbecie i skałach.
Nagroda Heisiga to kolejna prestiżowa nagroda przyznawana we Wrocławiu, obok wręczanych przez magistrat literackich laurów – Angelusa i Silesiusa. Będzie przyznawana w cyklu dwuletnim. Przypomnijmy jednocześnie, że autorów szczególnych osiągnięć i odkryć naukowych od 29 lat wyróżnia także Fundacja na rzecz Nauki Polskiej. Wysokość nagrody FNP, nazywanej również „polskim Noblem”, wynosi również 200 tys. zł.
MK, źródło: UWr