Z okazji zbliżającego się jubileuszu stulecia Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie Sejm RP przyjął uchwałę, w której ustanowił rok 2022 Rokiem Marii Grzegorzewskiej, założycielki i obecnej patronki uczelni. „Za” opowiedziało się 445 posłów, 1 był przeciw, a 2 wstrzymało się od głosu.
W uchwale przypomniano zasługi twórczyni pedagogiki specjalnej w Polsce, która mottem swojego życia i kolejnych pokoleń pedagogów specjalnych, specjalistów pracujących na rzecz osób z niepełnosprawnościami uczyniła słowa „Nie ma kaleki – jest człowiek”. Niestrudzenie popularyzowała problematykę szkolnictwa specjalnego. Jej dzieła stanowią cenną inspirację dla kontynuatorów rozwoju akademickiej pedagogiki specjalnej oraz praktyki edukacyjnej, terapeutycznej, rehabilitacyjnej. Szczególną wartość nadała pracy nauczyciela-wychowawcy przedstawiając jego sylwetkę jako dobrego człowieka, bogatego wewnętrznie, osoby obdarzonej charyzmą i zdolnościami empatycznymi.
Podkreślała, że każdy ma punkt archimedesowy, dzięki któremu można odkryć moc w człowieku i ocalić pełnię jego człowieczeństwa. Wciąż aktualne jest jej przesłanie: „Piękne słowa tylko szkodę przynoszą, jeśli nie są poparte czynem, choćby próbą działania”. Ona sama była uosobieniem idei łączenia teorii z praktyką, przenikania przeszłości w przyszłość.
Studiowała w Międzynarodowym Fakultecie Pedologicznym w Brukseli (1913–1914), doktorat uzyskała na Uniwersytecie Paryskim (Sorbona) w 1916 r. za rozprawę: „Studium na temat rozwoju uczuć estetycznych – badania z zakresu estetyki eksperymentalnej przeprowadzone wśród uczniów szkół brukselskich”. Po powrocie do Polski (1919) pracowała w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, zajmując się sprawami szkolnictwa specjalnego. W latach 1922–1967 kierowała Państwowym Instytutem Pedagogiki Specjalnej, a w latach 1930–1935 Państwowym Instytutem Nauczycielskim. Założyła „Szkołę Specjalną” i kierowała nią w latach 1924–1967. W okresie od 1958 do 1960 r. była profesorem Katedry Pedagogiki Specjalnej Uniwersytetu Warszawskiego, pierwszej uniwersyteckiej katedry pedagogiki specjalnej w Polsce, powołanej dla niej ad personam.
Jako pierwsza w Polsce podjęła systematyczne badania nad zagadnieniami pedagogiki niepełnosprawnych, tworząc jej podstawy. Wysunęła tezę globalnego ujęcia odchyleń od normy; rozwijała zagadnienia kompensacji w rewalidacji niepełnosprawnych (teoria dynamicznych układów strukturalnych). W sposób pogłębiony zajmowała się tyflopedagogiką i tyflopsychologią, a także zagadnieniami pracy z osobami głuchoniewidomymi (głuchociemnymi), była m.in. naukową opiekunką rewalidacji głuchoniewidomej Krystyny Hryszkiewicz. Interesowała się problemami wszystkich subdyscyplin pedagogiki specjalnej.
Akademia Pedagogiki Specjalnej została założona w 1922 roku przez Marię Grzegorzewską jeszcze pod nazwą Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej. W 1970 roku został on przekształcony w samodzielną placówkę typu naukowo-dydaktycznego na prawach uczelni zawodowej, a sześć lat później, w 1976 r., już jako Wyższa Szkoła Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, uzyskał uprawnienia uczelni akademickiej kształcącej na poziomie magisterskim. Pod szyldem APS działa od 2000 roku. Na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych kształci dziś około 6 tys. osób.
MK, źródło: APS