Sprawy nauki

03 Kwietnia

Reforma PAN: zakończono konsultacje do projektu ustawy

Blisko osiemset uwag zgłoszono w trakcie wewnętrznych konsultacji do projektu ustawy o Polskiej Akademii Nauk. Prawie co piątą uwzględniono w ostatecznym tekście.

O zakończeniu prac nad powstaniem projektu ustawy o Polskiej Akademii Nauk poinformował w specjalnym liście prezes PAN prof. Marek Konarzewski. Powołany przez niego zespół do spraw ustawy przedstawił jej projekt, na który składa się 130 artykułów. W jego tworzeniu współuczestniczyli członkowie krajowi PAN oraz dyrektorzy instytutów naukowych PAN, którzy otrzymali dostęp do uruchomionego w ramach konsultacji systemu informatycznego, pozwalającego na wprowadzanie korekt i zmian poszczególnych artykułów. Każda z tych blisko 400 osób mogła się wypowiedzieć w imieniu własnym, instytutu lub grupy. Jak informuje w liście prof. Konarzewski, zgłoszono 787 uwag, z których po wstępnej ocenie poddano szczegółowej analizie 271 najistotniejszych, a 148 z nich uwzględniono w ostatecznym tekście projektu.

Nadrzędnym celem proponowanej legislacji jest ugruntowanie pozycji Polskiej Akademii Nauk jako silnej, autonomicznej instytucji naukowej, kierującej się konstytucyjną zasadą wolności badań. Jestem głęboko przekonany, że pomyślność Polski i jej pozycja w świecie, w najwyższym stopniu zależy od rozwoju nauki uprawianej w instytucjach cieszących się powszechnym zaufaniem i wsparciem. Ustawa określa zakres zadań Akademii, które obejmują nie tylko prowadzenie zaawansowanej działalności naukowej, ale także sporządzanie opinii, ekspertyz i prognoz na potrzeby społeczeństwa i organów państwa – napisał w liście prezes PAN.

Wśród najważniejszych propozycji, które znalazły się w projekcie, wymienił:

• zmianę ustroju Zgromadzenia Ogólnego Polskiej Akademii Nauk (do składu zostaną włączeni dyrektorzy instytutów PAN z głosem stanowiącym przy wyborze władz Akademii, w tym Prezesa PAN. Dyrektorzy nie będą brali udziału w wyborach członków PAN);
• powołanie Zgromadzenia Ogólnego Dyrektorów Instytutów PAN jako organu PAN (jego kompetencje będą obejmować m.in. współdecydowanie o przekształcaniu instytutów naukowych PAN);
• utworzenie pięcioosobowego Prezydium Zgromadzenia Dyrektorów Instytutów PAN (członkowie wejdą w skład Prezydium PAN z głosem stanowiącym).

Ponadto w przedłożonym projekcie zawarto rozwiązania obejmujące okresową ocenę instytutów:

• będzie dokonywana co najmniej raz w czasie kadencji organów Akademii przez właściwe wydziały Akademii;
• wyniki wraz z zaleceniami zostaną przekazane dyrektorowi instytutu, a ten będzie zobowiązany do ich wykonania;
• dyrektor będzie miał możliwość odwołania się od wyników oceny do Komisji rozjemczej, powołanej na mocy ustawy.

W odniesieniu do członkostwa w PAN projekt przewiduje:

• zniesienie podziału członków krajowych na rzeczywistych i korespondentów;
• zachowanie dożywotniego statusu członkostwa;
• uzyskiwanie przywileju statusu członka-seniora po 75 roku życia, z możliwością rezygnacji z tego przywileju poprzez składanie corocznego zobowiązania do dalszej aktywnej pracy na rzecz Akademii;
• wskazanie Prezesa Rady Ministrów jako organu, który w drodze rozporządzenia określi wysokość nieopodatkowanego świadczenia przysługującego wszystkim członkom Korporacji, w tym członkom-seniorom. Wysokość świadczenia będzie pozostawać w relacji do minimalnego wynagrodzenia profesora uczelni publicznej.

Zaproponowano również szereg rozwiązań umożliwiających efektywne zarządzanie majątkiem Akademii oraz pozyskiwanie funduszy zewnętrznych przez jednostki organizacyjne, w tym:

• włączenie jednostek organizacyjnych Akademii do grona beneficjentów krajowych i unijnych programów dotyczących badań naukowych, prac rozwojowych, innowacyjności, restrukturyzacji;
• tworzenie kontrolowanych przez Akademię spółek kapitałowych w celu skutecznej komercjalizacji wyników badań, efektywnego zarządzania infrastrukturą badawczą oraz nieruchomościami;
• elastyczne gospodarowanie przychodami pozabudżetowymi Akademii, w szczególności umożliwienie przekazywania środków finansowych instytutom Akademii na wspieranie innowacyjności, procesów restrukturyzacyjnych, aplikacyjności badań naukowych.

Przypomnijmy, że kilkanaście dni temu krytycznie o projekcie ustawy wypowiedziało się szefostwo Instytutu Badań Literackich PAN oraz Rada Naukowa tej jednostki. Wcześniej głos zabrało także troje byłych dyrektorów instytutów PAN.

MK, źródło: PAN

Projekt ustawy o PAN