Dwóch kandydatów będzie się ubiegać o stanowisko prezesa Polskiej Akademii Nauk na kadencję 2023–2026. Następcę prof. Jerzego Duszyńskiego poznamy za miesiąc, podczas 147 sesji Zgromadzenia Ogólnego PAN.
Zgłoszenia kandydatur przyjmowane były do 12 września. W tym terminie, jak poinformowała Komisja Wyborcza do spraw wyboru Prezesa i Wiceprezesów Polskiej Akademii Nauk, nadesłano dwa wnioski. W komunikacie dodano, że oba spełniają regulaminowe wymogi. O fotel prezesa PAN ubiegają się: prof. Marek Konarzewski, członek korespondent PAN od 2010 r. (Wydział II Nauk Biologicznych i Rolniczych PAN) oraz prof. Paweł Rowiński, członek rzeczywisty PAN od 2022 roku (Wydział III Nauk Ścisłych i Nauk o Ziemi PAN).
Prof. Marek Konarzewski z Instytutu Biologii Uniwersytetu w Białymstoku specjalizuje się w zagadnieniach z pogranicza ekologii, biologii ewolucyjnej, fizjologii i genetyki zwierząt, w szczególności ewolucji składowych budżetów energetycznych i mechanizmów fizjologicznych warunkujących plastyczność fenotypową; analiza badanych procesów na poziomie molekularnym, organizmalnym i środowiskowym. Ukończył studia z biologii w Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku. W 1990 obronił doktorat, w 1996 roku habilitował się, a w 2004 – otrzymał tytuł profesora nauk biologicznych. Pracuje w Katedrze Ekologii Ewolucyjnej i Fizjologicznej Wydziału Biologii UwB. Jest autorem lub współautorem kilkudziesięciu publikacji naukowych, licznych artykułów popularnonaukowych, książki popularnonaukowej Na początku był głód. W latach 2015–2022 wiceprezes Oddziału PAN w Olsztynie i Białymstoku. Jest doktorem honoris causa Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.
Prof. Paweł Rowiński z Instytutu Geofizyki PAN od 2015 r. pełni funkcję wiceprezesa PAN. Jest hydrologiem i hydrodynamikiem. W 1995 roku uzyskał stopień doktora nauk o Ziemi w zakresie geofizyki, w 2003 roku – stopień doktora habilitowanego nauk o Ziemi w zakresie geofizyki, a w 2009 roku został profesorem. Od 2006 roku kieruje Międzynarodową Szkołą Hydrauliki pod auspicjami International Association of Hydraulic Research IAHR oraz Komitetu Gospodarki Wodnej PAN. Jest także zastępcą przewodniczącego rady europejskiej sieci akademii SAPEA (Science Advice for Policy by European Academies). W tym roku został po raz trzeci wybrany na członka zarządu Europejskiej Federacji Akademii Nauk (ALLEA). Jego zainteresowania naukowe koncentrują się wokół hydrodynamiki i hydrologii; modelowania matematycznego oraz badań eksperymentalnych procesów hydrologicznych i hydrofizycznych. Jest autorem ponad 1770 publikacji naukowych.
Jeden z nich zostanie trzynastym w historii prezesem Polskiej Akademii Nauk i zastąpi prof. Jerzego Duszyńskiego, który stoi na jej czele od 2015 roku. Wybory odbędą się 20 października, na 147 sesji Zgromadzenia Ogólnego.
Polska Akademia Nauk powstała w 1952 roku w wyniku ustaleń I Kongresu Nauki Polskiej na solidnych podstawach Polskiej Akademii Umiejętności oraz Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Jej struktura i cele działania zapisano w Ustawie o PAN z 1951 roku. Została powołana „w celu zapewnienia nauce polskiej wszechstronnego rozwoju i pełnego rozkwitu oraz nadania badaniom naukowym kierunku, odpowiadającego istotnym potrzebom Narodu”.
Akademia jest złożoną organizacją, a jej filarem są członkowie PAN zrzeszeni w korporacji uczonych. To wybitni badacze i badaczki, wyróżniający się szczególnym dorobkiem i autorytetem. Członkostwo w PAN jest zaszczytem i wyrazem najwyższego uznania. Od 2010 roku w strukturach PAN działa też Akademia Młodych Uczonych, która skupia utalentowanych naukowców młodego pokolenia.
Drugim filarem PAN jest najmocniejsza w kraju sieć badawcza, złożona z 69 instytutów naukowych oraz instytutu pozawydziałowego. Prowadzą projekty naukowe w niemal wszystkich dziedzinach naukowych. Tu powstają wynalazki, patenty i wiedza, które zmieniają świat i są najlepszą wizytówką Akademii. Z kolei liczne komitety i zespoły doradcze zajmują się upowszechnianiem nauki i dostarczaniem ekspertyz kluczowych dla prowadzenia rzetelnej debaty publicznej. To grona zrzeszające specjalistki i specjalistów z różnych obszarów nauki. Tworzą one przestrzeń dla wymiany intelektualnej i budowania relacji między uczonymi. Są krajową reprezentacją środowisk i dyscyplin naukowych oraz pełnią funkcje doradcze.
Ważną częścią PAN są biblioteki, archiwa, muzea, ogrody czy ośrodki konferencyjne. Akademia ma swoje placówki terenowe w ośmiu polskich miastach. Integrują one lokalne środowisko naukowe oraz inicjują badania i upowszechniają wyniki badań. Prace prowadzone są nie tylko w Polsce, ale także w stolicach sześciu europejskich miast (Paryżu, Wiedniu, Kijowie, Rzymie, Brukseli, Berlinie) w ramach stacji zagranicznych PAN.
PAN jest widoczna na arenie międzynarodowej, reprezentuje nasz kraj w wielu organizacjach międzynarodowych. Należy m.in. do Europejskiej Federacji Akademii Nauk (ALLEA), Naukowej Rady Doradczej Akademii Europejskich (EASAC) oraz Europejskiego Mechanizmu Doradztwa Naukowego (SAPEA). Akademia utrzymuje stałe kontakty z partnerami z całego świata – ma zawarte 82 umowy dwustronne z partnerami zagranicznymi z 44 krajów. Finansuje rocznie ponad 900 pobytów badawczych i wizyt studyjnych w jednostkach PAN.
Badaczki i badacze z PAN regularnie otrzymują liczne nagrody i wyróżnienia, w tym nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (przyznawane od 1992 roku). Instytuty PAN oraz Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej zdobyły także 17 prestiżowych grantów Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC).
Akademia wypowiada się w ważnych i aktualnych sprawach. Przez lata działało wiele komisji i zespołów doradczych zajmujących się upowszechnianiem nauki i dostarczaniem ekspertyz kluczowych dla prowadzenia rzetelnej debaty publicznej, m.in. Zespół doradczy ds. zmiany klimatycznej oraz Zespół ds. Covid-19.
Z okazji jubileuszu 70-lecia PAN wydano książkę „W poszukiwaniu lepszego świata. 20 opowieści o postaciach nauki”.
MK, źródło: PAN