Nad zastosowaniem imbiru w terapii padaczki pracują zespoły badawcze dwóch lubelskich uczelni. Poszukują związków pochodzących z wyciągu z tej rośliny, które mogą działać przeciwdrgawkowo.
Padaczka to jedna z najstarszych znanych chorób, ongiś uznawana wręcz za „świętą”. Towarzyszące jej napady interpretowano owładnięciem przez demony, nie dziwi więc, że zanim sięgnięto po farmakoterapię, do ich wypędzenia powszechnie stosowano zaklęcia i czary. Dopiero Hipokrates wskazał właściwe podłoże, określając padaczkę jako chorobę mózgu. Jej istotą jest nagłe zaburzenie czynności komórek nerwowych w mózgu, które wyzwalają przy tym wyładowania bioelektryczne, czego efektem są nawracające napady. Chociaż choroba znana jest od stuleci – zdiagnozowano ją m.in. u Juliusza Cezara, Sokratesa czy Napoleona Bonapartego – a jej mechanizmy zostały co najmniej częściowo poznane, współczesna medycyna nadal nie jest w stanie skutecznie jej leczyć. Poszukiwanie nowych leków przeciwpadaczkowych koncentruje się obecnie wokół trzech głównych kryteriów.
Mają one przede wszystkim łagodzić bądź hamować napady, także w lekoopornych odmianach padaczki, która stanowi obecnie około 30–40% wszystkich przypadków epilepsji. Ponadto powinny być pozbawione skutków ubocznych oraz działać neuroprotekcyjnie, czyli chronić neurony przed powodowaną wyładowaniami śmiercią – tłumaczy dr hab. n. farm Wirginia Kukuła-Koch z Zakładu Farmakognozji z Ogrodem Roślin Leczniczych Wydziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Pod jej kierunkiem naukowcy z Uniwersytetu Medycznego w Lublinie oraz Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, pracują nad zastosowaniem w terapii padaczki związków fenolowych wyizolowanych z kłączy imbiru lekarskiego (Zingiber officinale) – rośliny stosowanej w tradycyjnej medycynie azjatyckiej. Już w tej chwili imbir wykorzystywany jest w celach leczniczych: łagodzi mdłości, wspomaga pracę układu pokarmowego, wiele osób sięga po niego również przy lekkim przeziębieniu. Nowe możliwości otworzyły się przed lubelskimi badaczami po tym, gdy odkryli, że jeden z testowanych przez nich związków wyizolowanych z imbiru, 6-gingerol, wykazuje działanie przeciwdrgawkowe. Postanowili wówczas przyjrzeć się bliżej imbirowi.
W przypadku izolacji związków pochodzenia roślinnego problemem jest zwykle fakt, że nie można tych związków otrzymywać w dużych ilościach, tylko w niewielkich, które wystarczają np. na badania na pewnych liniach komórkowych w hodowlach in vitro. Natomiast, żeby je badać na zwierzętach, zwłaszcza w przypadku gryzoni, to te metody pozyskiwania i izolacji związków muszą być bardzo wydajne – tłumaczy dr hab. Dorota Nieoczym z Katedry Fizjologii Zwierząt i Farmakologii n Wydziale Biologii i Biotechnologii UMCS.
Do tego celu w lubelskim projekcie zastosowana zostanie chromatografia przeciwprądowa, stanowiąca nowatorską technikę izolacji, która może być prowadzona w skali analitycznej i przemysłowej. W pierwszym etapie badacze pozyskają wyciągi z imbiru lekarskiego, które następnie będą testowane na larwach rybek Danio pręgowanego. Tym zadaniem zajmą się naukowcy Uniwersytetu Medycznego, którzy wyselekcjonują związki, mające najsilniejsze właściwości przeciwdrgawkowe. Później do pracy przystąpią badacze z UMCS, którzy przeprowadzą testy z wykorzystaniem mysich modeli drgawek padaczkowych i padaczki. Ich zadaniem będzie ostateczne potwierdzenie właściwości przeciwdrgawkowych związków otrzymanych z imbiru lekarskiego. Działania zostaną poszerzone o testy biochemiczne i analizy molekularne.
Chcielibyśmy znaleźć takie związki, które będą wykazywały działanie przeciwdrgawkowe i będą mogły być stosowane jako pewien sposób terapii padaczki. Świetnie byłoby, gdybyśmy otrzymali związki, mające na tyle silne działanie przeciwdrgawkowe, że będą mogły być stosowane jako leki przeciwpadaczkowe. A nawet jeżeli nie, to być może przynajmniej jako „terapia dodana” do leków przeciwpadaczkowych, wspomagająca leczenie typowymi lekami – zauważa dr hab. Dorota Nieoczym.
Lubelscy naukowcy myślą także o tym, by sprawdzić także inne oddziaływania imbiru na funkcje centralnego układu nerwowego, np. właściwości przeciwdepresyjne czy przeciwlękowe, przy chorobie Parkinsona, Alzheimera…. Ich badania, na które otrzymali ponad 2,5 mln zł z Narodowego Centrum Nauki w ramach konkursu OPUS, mają szansę przyczynić się do rozwoju farmakognozji, farmakologii i chemii analitycznej.
MK, źródło: NCN, UMCS